Sytuacja w polskim rolnictwie jest bardzo trudna i najlepiej wiedzą o tym rolnicy. Wielkopolska Izba Rolnicza postanowiła sporządzić katalog pilnych spraw, dzięki któremu możliwa będzie ich szybsza realizacja. Pismo zawiera sugestie dotyczące poprawy stanu i perspektyw sektora rolno-spożywczego i zostało przekazane nowemu ministrowi rolnictwa i rozwoju wsi Czesławowi Siekierskiemu.
Na co WIR zwraca uwagę w sugestiach dla Siekierskiego?
Członkowie WIR poruszają w przygotowanym przez siebie katalogu wiele spraw dotyczących obecnej sytuacji w sektorze rolniczym. Rolnicy skupiają się głównie na:
- narastającym kryzysie ekonomicznym w branży rolniczej,
- trwałym braku rentowności większości kierunków produkcji rolniczej,
- skomplikowanych zasadach Wspólnej Polityki Rolnej przy jednoczesnym zmniejszeniu jej budżetu,
- marginalizacji znaczenia bezpieczeństwa żywnościowego,
- zbyt ambitnych celach klimatycznych i środowiskowych.
Katalog 8 spraw WIR
Brak opłacalności produkcji rolniczej
W pierwszej kolejności członkowie izby zwracają uwagę na brak opłacalności produkcji rolniczej. Zdaniem rolników powrót cen płodów rolnych do stanu sprzed pandemii COVID i wojny Rosji z Ukrainą przy jednoczesnym braku spadku cen środków ochrony roślin, nawozów oraz energii, przyczynił się do obniżenia rentowności gospodarstw rolnych. Ponadto podkreślają, że dopłaty nie są dostępne dla wszystkich rolników, a każdy z nich aktualnie dokłada do wszystkich upraw. W stanie upadku znajduje się również produkcja trzody chlewnej, a jedynymi udziałowcami w polskiej branży mleczarskiej są hodowcy krów mlecznych. Jak zaznaczają członkowie WIR, jednym z głównych czynników mających wpływ na nieustannie pogarszającą się sytuację gospodarstw rolnych jest presja wywierana przez sieci detaliczne, wymagające niskich cen. Rolnicy zwracają również uwagę na szereg problemów strukturalnych i proponują następujące rozwiązania:
- budowę silnej marki polskiej żywności i stworzenie sieci radców rolnych przy ambasadach, których rolą będzie promowanie polskiej żywności,
- uaktywnienie Krajowej Grupy Spożywczej w celu tworzenia lepszych warunków cenowych na polskim rynku,
- dalsze akcje edukacyjne i wspieranie tworzenia przez rolników grup producenckich oraz organizacji,
- promowanie polskiej żywności wysokiej jakości w Polsce oraz za granicą,
- tworzenie prawnych warunków do sprawiedliwego podziału wydatków konsumenta na żywność i wzmocnienie w tym podziale pozycji rolnika – wzmocnienie roli UOKIK,
- dofinansowanie zakupu udziałów w firmach przetwórczych przez rolników,
- dalszy rozwój bezpośrednich kanałów dystrybucji, czyli RHD i sprzedaży bezpośredniej,
- zwiększenie budżetu w unijnych programach pomocowych na rzecz inwestycji w innowacyjne technologie,
- lepsza kontrola cen stosowanych przez monopole państwowe w zakresie sprzedaży nawozów,
- tarcze ochronne zakresie rosnących cen energii,
- zbudowanie unijnego systemu dopłat dla rolników, którzy ograniczają emisję gazów cieplarnianych – rolnicze zielone certyfikaty,
- zadbanie o lepszy budżet rolny w kolejnej perspektywie,
- edukowanie konsumentów w zakresie kosztów produkcji żywności dobrej jakości z zachowaniem standardów ochrony środowiska i klimatu,
- wypracowanie europejskiego certyfikatu dla produktów zwierzęcych pochodzących od zwierząt utrzymywanych w warunkach podwyższonego dobrostanu.
Nietrafiony program odbudowy stada trzody chlewnej
WIR w szczegółowy sposób omawia również program odbudowy pogłowia loch o 200 tys. szt., bazujący na finansowaniu inwestycji z niskooprocentowanych kredytów i dotacji. Zdaniem rolników problem nie tkwi w braku środków na inwestycje, a w obawie hodowców przed podejmowaniem działań. Gospodarze obawiają się, że niestabilna sytuacja rynkowa i ekonomiczna oraz bardzo niska, a wręcz ujemna rentowność produkcji trzody w Polsce przy jednoczesnym występowaniu ASF wpędzi ich w jeszcze większe zadłużenie. Dodatkowym czynnikiem obciążającym produkcję warchlaków jest brak zainteresowania zakupem ze strony producentów tuczników. Rolnicy uważają, że należałoby wprowadzić następujące zmiany:
- rekompensaty cenowe dla rolników, którzy nie ze swojej winy znaleźli się w strefie czerwonej ASF i sprzedają tuczniki w niższych cenach,
- inne opodatkowanie tuczu nakładczego, który jest usługą, a nie produkcją prowadzoną przez rolnika na własny rachunek,
- ułatwienia dla rolników, którzy chcieliby skorzystać z dopłaty dobrostanowej,
- promowanie mechanizmów współpracy pomiędzy producentami warchlaków a rolnikami, którzy prowadzą wyłącznie tucz,
- stworzenie mechanizmów zapobiegania wykorzystywania przewagi kontraktowej, głównie przez sieci detaliczne, które wywierają presję cenową na pozostałych operatorów łańcucha wieprzowego, co prowadzi do obniżania cen skupu, nawet w sytuacji braku żywca na rynku,
- promowanie produkowanej w Polsce wieprzowiny, pochodzącej od ras rodzimych.
Wadliwie działająca aplikacja suszowa i wypłata pomocy suszowej
Rolnicy z Wielkopolski w swoim katalogu sugestii podejmują również kwestię dotyczącą sposobu, w jaki muszą zgłaszać szkody suszowe oraz wyników szacowania dokonywanego przed powołane w tym celu komisje. Zdaniem farmerów problem niedziałającej aplikacji suszowej nadal istnieje i należałoby go zwalczyć oraz usprawnić działanie o wprowadzenie opcji umożliwiającej naniesienie korekty po wysłaniu wniosku. Wnioskujący domagają się również ujawnienia stawek pomocy i terminu planowanego uruchomienia pomocy suszowej dla beneficjentów poszkodowanych wystąpieniem zjawiska suszy w bieżącym roku. Rolnicy radzą, by w związku z powyższym:
- poprawić działanie aplikacji suszowej, tak aby nie zawieszała się, a jej wyliczenia pokrywały się ze stanem faktycznym oraz wprowadzić możliwość dokonania korekty złożonego wniosku przez beneficjenta,
- podać terminy i stawki planowanej pomocy suszowej,
- uruchomić obiecaną pomoc suszową za rok 2022.
Akcesja Ukrainy do UE oraz umowy o wolnym handlu
Polscy rolnicy obawiają się wejścia Ukrainy do UE, oraz podpisania umowy z państwami tworzącymi Mercosur, dlatego w piśmie skierowanym do Siekierskiego zwracają również uwagę na te kwestie, radząc, by podjęte zostały następujące działania:
- przygotowanie nowej strategii dla rozwoju rolnictwa w Unii Europejskiej, które powinno być zrównoważone, aby zapewniać nam wszystkim bezpieczeństwo żywnościowe oraz godziwe dochody rodzin rolniczych,
- zagwarantowanie równych standardów produkcji rolniczej w krajach, z których żywność miałaby trafiać na rynek europejski,
- zapobieżenie eksportu emisji,
- zagwarantowanie odpowiednich okresów przejściowych oraz rekompensat dla rolników, którzy utracą swoje dochody w wyniku akcesji Ukrainy do UE,
- zagwarantowanie wyższych środków na cele WPR, szczególnie w celu finansowania usług pro środowiskowych oraz pro klimatycznych świadczonych przez rolników.
Gospodarowanie wodami
W katalogu spraw dla Siekierskiego WIR porusza również temat obecnego sposobu gospodarowania zasobami wodnymi, który jej zdaniem się nie sprawdza. Rolnicy uważają za konieczne wprowadzenie zmian prawnych usprawniających działania instytucji zajmujących się wodami i rozważenie przywrócenia niektórych kompetencji marszałkom województw, a ponadto proponują:
- regulację cieków naturalnych, prowadzących wody publiczne istotne dla regulacji stosunków wodnych na potrzeby rolnictwa,
- inwestycje na urządzeniach wodnych melioracji na terenie danego województwa,
- budowę nowych oraz modernizację już istniejących, a także utrzymanie, bieżącą konserwację i eksploatację technicznych środków ochrony przeciwpowodziowej, takich jak wały przeciwpowodziowe wraz z budowlami i obiektami towarzyszącymi,
- budowę i utrzymane urządzeń, budowli, zbiorników itd. mających za zadanie łagodzenie skutków suszy.
Rozdysponowanie gruntów z Zasobu Skarbu Państwa
Zdaniem rolników zrzeszonych w WIR, przetargi ograniczone, ofertowe powinny stanowić większość przetargów organizowanych przez Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa na grunty z Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa, dzięki czemu możliwe będzie dzierżawienie nieruchomości rolnych z Zasobu także mniejszym gospodarstwom rolnym, co poprawi ich rozwój. „Konieczne są jednak działania, które zweryfikują dotychczas stosowane kryteria i wagi przetargowe, a także niezbędna jest zmiana rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie ustalania wysokości czynszów dzierżawnych, aby urealnić ich stawki. Zdaniem Wielkopolskiej Izby Rolniczej wskazane jest również zwiększenie wagi wpływu społecznych gremiów opiniodawczych i wspierających decyzje KOWR nad gospodarowaniem nieruchomościami rolnymi Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa. Obecnie opinie Rad Społecznych są marginalizowane i właściwie nieuwzględniane” – czytamy w katalogu WIR.
Ekoschematy i warunkowość
Rolnicy zwracają również uwagę na szereg komplikacji, które wystąpiły po wprowadzeniu ekoschematów. Członkowie izby uważają, że nie tylko wnioskodawcy, ale również doradcy rolni gubili się w zawiłości przepisów, co prowadziło do popełniania licznych błędów. Rolnicy proponują, by MRiRW podjęło w tej sprawie następujące działania:
- wyeliminowało niejasności związane z realizacją ekoschematów w praktyce,
- maksymalnie uprościło procedury,
- wyeliminowało zagrożenia zapewnienia samowystarczalności żywnościowej Polski i innych krajów UE,
- uaktualnienie ekoschematów i dopasowanie ich do rzeczywistych oczekiwań rolników,
- powołało grupy robocze złożone z doradców i przedstawicieli rolników oraz MRiRW w celu przeglądu ekoschematów, ich uporządkowania i zaproponowania Komisji Europejskiej zmian mających na celu ich lepsze funkcjonowanie.
System informatyczny Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa
Członkowie WIR apelują również o wdrożenie działań modernizacyjnych poprawiających funkcjonalność systemu informatycznego ARiMR. W związku z częstymi awariami systemów, z których muszą korzystać, rolnicy wnoszą o zapewnienie sprawnego i wydajnego systemy informatycznego.
Oprac. Justyna Czupryniak
Źródło: WIR
