Czym jest tętno spoczynkowe i jak je zmierzyć?
Tętno spoczynkowe to liczba uderzeń serca w ciągu minuty, gdy nie jesteś aktywny, a serce nie musi ciężko pracować, aby przepompować krew przez ciało.
Niektóre leki, takie jak beta-adrenolityki, wykorzystywane w nadciśnieniu tętniczym i zaburzeniach tętna, mogą spowolnić bicie serca i obniżyć tętno spoczynkowe. Zdrowi ludzie mają tętno spoczynkowe w przedziale między 60 a 100 uderzeń na minutę. Taką wartość powinno ono mieć u większości zdrowych dorosłych. Im bardziej jesteś sprawny fizycznie, tym niższe będzie twoje tętno. Sportowcy mogą mieć normalne tętno spoczynkowe po 40. roku życia.
Swoje tętno możesz sprawdzić od ręki. Najlepiej jest mierzyć je po wewnętrznej stronie nadgarstka, wewnętrznej stronie łokcia, z boku szyi lub w górnej części stopy. Aby to zrobić, przyłóż palce wskazujący i środkowy na wewnętrznej stronie nadgarstka, wewnętrznej stronie łokcia, boku szyi lub wierzchu stopy. Gdy już je znajdziesz, policz uderzenia w ciągu 15 sekund i pomnóż tę liczbę przez 4.
Domowe sposoby na obniżenie tętna
Tętno można obniżyć domowymi sposobami. Zdrowszy styl życia, ćwiczenie, zdrowe odżywianie, obniżanie masy ciała oraz ograniczanie alkoholu, kofeiny i palenia może obniżyć puls. Chwilowe skoki tętna – kiedy się zdenerwowałeś lub wbiegałeś po schodach – możesz unormować w ciągu dosłownie sekund. Usiądź, wypij szklankę wody lub weź kilka głębokich oddechów. Przy dłużej występującym podwyższonym tętnie pomocny będzie zdrowszy tryb życia, obejmujący co najmniej 30 minut ćwiczeń dziennie, zdrowszą dietę i rezygnację z używek. Przydają się też joga, medytacja, ćwiczenia oddechowe.
Co to jest arytmia?
Nieprawidłowe tętno może jednak nie poddawać się domowym sposobom i mieć bardziej przewlekły charakter. Wtedy często lekarze stwierdzają któreś z zaburzeń tętna, czyli arytmię. Istnieją jej cztery podstawowe typy.
Kiedy serce bije zbyt szybko, zwykle ponad 100 uderzeń na minutę, mamy do czynienia z tachykardią.
Kiedy bije zbyt wolno – poniżej 60 uderzeń na minutę, stwierdza się bradykardię. Uwaga! U sportowców tętno naturalnie może przybierać takie wielkości.
Możemy mieć do czynienia także z arytmią nadkomorową, czyli arytmią rozpoczynającą się w górnych komorach serca, albo też arytmią komorową, czyli rozpoczynająca się w dolnych komorach serca.
Jakie są przyczyny występowania arytmii?
Arytmia może mieć kilka przyczyn. Należą do nich zatkane lub stwardniałe tętnice, wysokie ciśnienie krwi lub problemy z zastawkami serca. Może być również wynikiem urazu spowodowanego zawałem. Może się też zdarzyć w trakcie rekonwalescencji po operacji serca i w przypadku braku równowagi elektrolitów. Na przykład jeśli w organizmie jest za dużo lub za mało potasu.
Jakie tętno częściej występuje u kobiet i dzieci?
U dzieci najczęściej występuje tętno spoczynkowe wyższe niż 100 uderzeń na minutę. Taki poziom częściej występuje także u kobiet. Kiedy serce bije zbyt szybko, może nie pompować wystarczającej ilości krwi do reszty ciała. W rezultacie narządy i tkanki mogą nie otrzymywać wystarczającej ilości tlenu. Do głównych przyczyn podwyższonego tętna, czyli tachykardii, zalicza się stres, palenie tytoniu lub picie zbyt dużej ilości alkoholu, kawy lub innych napojów zawierających kofeinę.
Po czym poznamy, że tętno może być za wysokie?
Możesz mieć wtedy:
- uczucie kołatania serca,
- odczuwać ból w klatce piersiowej,
- zawroty głowy,
- duszności,
- może ci się też robić słabo.
Niektóre osoby z tachykardią nie mają żadnych objawów. Schorzenie to można wykryć podczas badania fizykalnego (mierząc tętno palcami) lub badań serca z innego powodu.
Jakie są przyczyny bradykardii?
Tętno niższe niż 60 uderzeń na minutę (bradykardia) może być spowodowane:
- infekcją,
- problemami z tarczycą (niedoczynnością tarczycy),
- brakiem równowagi chemicznej we krwi,
- problemami z oddychaniem podczas snu (bezdech senny),
- chorobami zapalnymi, takimi jak choćby toczeń,
- przyczyną może być też wada rozwojowa serca.
Wolniejsze niż typowe bicie serca (bradykardia) może sprawiać, że mózg otrzymuje niewystarczającą ilość tlenu, co może objawiać się bólem w klatce piersiowej, dezorientacją lub problemami z pamięcią, zawrotami głowy, szybkim męczeniem się podczas aktywności fizycznej, ogólnym zmęczeniem, dusznościami czy omdleniami.
Jakie tętno jest prawidłowe?
Kiedy ćwiczysz, twoje tętno naturalnie rośnie. Nie powinno jednak przekraczać pewnych wartości. Aby znaleźć właściwą wartość, zacznij od obliczenia swojego maksymalnego tętna. Odejmij swój wiek od 220. Jeśli dopiero zaczynasz ćwiczyć, twój cel powinien wynosić około 50% maksymalnego tętna. Jeśli już regularnie ćwiczysz, możesz sobie pozwolić na wartości bliżej 85%.
Tętno jest bardzo podatne na wydarzenia, w których uczestniczymy, i środowisko, w jakim przebywamy. Ciepła pogoda lub wilgotność mogą sprawić, że serce zacznie pompować trochę więcej krwi. Silne reakcje emocjonalne – pozytywne i negatywne – lub uczucie niepokoju mogą podwyższyć tętno. Wstanie z pozycji siedzącej może również podnieść je na kilka sekund.
Kontaktu z lekarzem warto szukać, jeśli bierzesz leki powodujące omdlenia lub zawroty głowy. Skontaktuj się także z lekarzem, jeśli zauważysz, że często serce zaczyna szybciej bić albo twój puls spowalnia. Uważaj na szczególny rodzaj tachykardii zwany migotaniem komór. Może powodować gwałtowny spadek ciśnienia krwi, który może nastąpić w ciągu kilku sekund. W efekcie może dojść do nagłego zatrzymania krążenia.
Karolina Kasperek
