1. pokos użytków zielonych, a nawożenie. Jak poprawić efektywność azotu?

Ważny dla produktywności traw jest podział tych dawek pod każdy pokos łąk lub wypas pastwisk. Przy zakładanych wysokich plonach suchej masy z użytków zielonych, roczna dawka azotu na glebach mineralnych średnich na łąki trzykośne to nawet 180 kg N/ha, na pastwiskach 200 kg N/ha. Na glebach organicznych, na silnie mineralizujących się glebach torfowo-murszowych średnio zmurszałych, roczne nawożenie azotowe łąk trzykośnych powinno wynosić ok. 60 kg N/ha, a pastwisk ok. 100 kg N/ha.

W jaki sposób podkręcić efektywność azotu na użytkach zielonych?

Nikt kto jest rozsądny, po drastycznym wzroście cen nawozów nie będzie maksymalizował plonów azotem. To oczywiście najbardziej plonotwórczy składnik pokarmowy, ale trzeba zadbać o jego efektywność i maksymalne wykorzystanie przez rośliny. Obok dawek azotu i jego podziału na porcje, niezwykle ważna jest forma nawozów azotowych. Na łąkach wczesnowiosenna dawka azotu powinna być zastosowana w formie szybko działającej, czyli saletrzanej (typowe nawozy saletrzane lub uniwersalna w tym przypadku saletra amonowa).

Warto racjonalnie podejść do nawożenia i zacząć od kalkulacji cen czystego składnika w różnych nawozach z azotem, do właściwego wyboru form azotu do nawożenia użytków zielonych w poszczególnych pokosach lub odpasach. Warto wykorzystać wiedzę o innych pierwiastkach poprawiających wykorzystanie azotu. Tutaj wciąż za mało doceniane jest znaczenie mikroelementów (zwłaszcza cynku) i dolistnego nawożenia użytków zielonych, a także makroelementów – szczególnie siarki.

Warto również na etapie zakładania użytku zielonego oraz przy podsiewach użytków zadbać o odpowiednio wysoki udział roślin bobowatych drobnonasiennych. To przecież lepsza smakowitość porostu, więcej białka w paszy, ale też spore ilości azotu wiązanego przez symbiozę z bakteriami brodawkowymi. Każdy procent udziału bobowatych w poroście użytku zielonego daje w nawożeniu oszczędność ok. 4 kg czystego składnika azotu na 1 ha rocznie.

Dawkę roczną azotu należy podzielić na liczbę planowanych pokosów 

Azot na łąkach powinniśmy dzielić na tyle części, ile zbieramy pokosów. Jeżeli np. roczna dawka azotu wynosi 160 kg N/ha powinniśmy w pierwszej wczesnowiosennej porcji zastosować 70 kg N/ha, po pierwszym pokosie 50 kg N/ha i po drugim pokosie 40 kg N/ha. Dawka azotu zależy też od udziału w poroście roślin motylkowych i jeżeli jest ich więcej niż 20%, to jednorazowa dawka azotu nie powinna przekraczać 30 kg/ha.

Jeżeli natomiast nawozimy założony właśnie użytek zielony, to dawka azotu pod drugi i kolejne pokosy powinna być o 30% wyższa. Na łąkach trzykośnych cały azot stosujemy w trzech dawkach z podziałem: 50% pod pierwszy pokos, 30% pod drugi pokos i 20% pod trzeci pokos. Na łąkach dwukośnych cały azot dzielimy na dwie porcje w proporcjach: 60% pod pierwszy pokos i 40% pod drugi pokos.

Azot na pastwiska zaleca się stosować w bilansie całorocznym w dawkach o ok. 30% wyższych niż na łąkach. W dobrych dla odrostu warunkach wilgotnościowych jednorazowa dawka wczesnowiosenna nie powinna przekraczać 50–60 kg N/ha. Po pierwszym wypasie stosujemy dawkę 40–50 kg N/ha, a po każdym następnym (z wyjątkiem ostatniego) stosujemy po 30 kg N/ha.

Rynek oferuje także nawozy wapniowe i produkty wiążące azot

Roślinność użytków zielonych wrażliwa jest na niedobory mikroelementów. Te występują najczęściej na glebach organicznych i warto rozważyć ich dokarmianie dolistne przede wszystkim takimi mikroelementami jak: miedź, cynk, bor, mangan, molibden.To nie wszystkie detale nawożenia pod pierwszy pokos. Plonowanie pierwszego odrostu traw zależy od pH stanowiska, zasobności stanowiska w fosfor, potas i siarkę.

Jak wiadomo, na rynku pojawia się coraz więcej produktów mikrobiologicznych, które potrafią zaszczepić symbiozę i wiązanie azotu atmosferycznego dla roślin przez unikatowe szczepy bakterii. To inna forma symbiozy niż ta, którą znamy u bobowatych. Są bakterie wolnożyjące w glebie nawiązujące współpracę z roślinami jednoliściennymi i dwuliściennymi. Są bakterie, które też wiążą azot, ale zasiedlają liście.

Jest jeszcze jedna możliwość wpływu na efektywność nawożenia użytków zielonych przez poprawę zasobności w przyswajalne formy składników. To stosowanie nawozów wapniowych. Standardowo użytki zielone w celu regulacji odczynu powinniśmy wapnować bezpiecznymi produktami węglanowymi jesienią. Jednak znając mankamenty stanowiska nawet wiosną, ale z odpowiednią karencją stosowania innych nawozów, możemy zastosować interwencyjnie wapno, najlepiej granulowaną kredę. Wapń to nie tylko kationy podnoszące pH, ale to dla roślin ważny składnik pokarmowy.

• 10% koniczyny białej w poroście, to rocznie w nawożeniu użytków zielonych 40 kg zaoszczędzonego azotu z nawozów mineralnych