Przy zakładanych wysokich plonach suchej masy roczna dawka azotu na glebach mineralnych średnich na łąki trzykośne powinna wynosić ok. 180 kg N/ha, a na pastwiskach ok. 200 kg N/ha (przy dużej ilości wypasów nawet do 300 kg N/ha). Na glebach organicznych, na silnie mineralizujących się glebach torfowo-murszowych średnio zmurszałych, roczne nawożenie azotowe łąk trzykośnych powinno wynosić ok. 60 kg N/ha, a pastwisk ok. 100 kg N/ha.
Azot na łąkach
Całoroczną dawkę azotu na łąkach powinniśmy dzielić na tyle części, ile zbieramy pokosów. Jeżeli np. roczna dawka azotu wynoś 160 kg N/ha powinniśmy w pierwszej wczesnowiosennej porcji zastosować 70 kg N/ha, po pierwszym pokosie 50 kg N/ha i po drugim pokosie 40 kg N/ha. Dawka azotu zależy też od udziału w poroście roślin motylkowych i jeżeli jest ich więcej niż 20%, to jednorazowa dawka azotu nie powinna przekraczać 30 kg/ha.
Jeżeli natomiast nawozimy założony właśnie użytek zielony, to dawka azotu pod drugi i kolejne pokosy powinna być o 30% wyższa. Na łąkach trzykośnych cały azot stosujemy w trzech dawkach z podziałem: 50% pod pierwszy pokos, 30% pod drugi pokos i 20% pod trzeci pokos. Na łąkach dwukośnych cały azot dzielimy na dwie porcje w proporcjach: 60% pod pierwszy pokos i 40% pod drugi pokos.
Tutaj potrzebna jest mała dygresja do tych zaleceń. Pamiętajmy – optymalne dawki nawozów można ustalić tylko w oparciu o analizę chemiczną gleby i jej zasobność. Takie analizy wskazane są także na użytkach zielonych.
- Pamiętajmy, że każdy procent udziału roślin motylkowych w poroście daje oszczędność w nawożeniu na poziomie 4 kg czystego składnika azotu na 1 ha rocznie
Azot na pastwiskach
W bilansie całorocznym azotu na pastwiskach zaleca się stosować w dawkach o ok. 30% wyższych niż na łąkach. W dobrych dla odrostu warunkach wilgotnościowych jednorazowa dawka wczesnowiosenna nie powinna przekraczać 50–60 kg N/ha. Po pierwszym wypasie stosujemy dawkę 40–50 kg N/ha, a po każdym następnym (z wyjątkiem ostatniego) stosujemy po 30 kg N/ha.
Obok dawek azotu i jego podziału na porcje niezwykle ważna jest forma nawozów azotowych. Na łąkach wczesnowiosenna dawka azotu powinna być zastosowana w formie szybko działającej, czyli saletrzanej (typowe nawozy saletrzane lub uniwersalna w tym przypadku saletra amonowa).
Pod kolejne pokosy na łąkach ekonomiczne jest stosowanie mocznika. W przypadku pastwisk wczesnowiosenna dawka azotu również powinna być zastosowana w formie szybko działającej (saletry), druga dawka po pierwszym wypasie w formie mocznika, a kolejne w formie saletry lub mocznika (zależnie od spodziewanej pogody).
Fosfor i potas
Fosfor powinien być stosowany jesienią pod rośliny uprawy polowej. Na użytkach zielonych zalecane jest stosowanie fosforu jesienią i wiosną. Na łąkach zaleca się stosować wiosną od 1/2 do 3/4 całorocznej dawki, a jesienią od 1/4 do 1/2 dawki. Na pastwiskach natomiast wskazane jest stosowanie wczesną wiosną 1/2 dawki fosforu, potem po trzecim wypasie kolejnej porcji w ilości 1/4 dawki i 1/4 dawki jesienią.
Dawka potasu na użytki zielone musi być podzielona, jeżeli całoroczna ilość K2O przekracza 80 kg. Generalnie na użytkach zielonych nie można stosować w jednej dawce więcej niż 60 kg K2O/ha. Jeżeli np. dawka całoroczna wynosi właśnie 80 kg K2O/ha, to na łąkach i pastwiskach
40 kg K2O/ha powinniśmy zastosować wczesną wiosną i 40 kg K2O/ha po pierwszym pokosie (lub po drugim wypasie na pastwiskach). Lepiej jest jednak stosować potas w trzech równych dawkach (po 1/3 całorocznej dawki w terminach: wczesną wiosną, po pierwszym pokosie lub po drugim wypasie i jesienią razem z fosforem).
Siarka i magnez
Drugoplanowe makroelementy muszą być uwzględnione w nawożeniu użytków zielonych. Zwłaszcza przy dużych dawkach azotu niezbędne jest nawożenie siarką, bo jest ona pobierana przez rośliny w dużych ilościach, a ponadto wywiera olbrzymi wpływ na efektywność azotu. Przyjmuje się, że dawka siarki powinna stanowić 1/4 dawki azotu. A zatem, przy rocznej dawce 200 kg N powinniśmy stosować ok. 50 kg S.
Duże znaczenie ma też nawożenie użytków zielonych wapniem oraz magnezem (zwłaszcza na glebach organicznych). Rocznie powinno się stosować na glebach organicznych ok. 100–150 kg MgO/ha, a na glebach mineralnych 50–100 kg/ha MgO. Zapotrzebowanie na siarkę i magnez można pokryć nawozami w postaci siarczanu magnezu i kizerytu. Na glebach mineralnych magnez i wapń można dostarczyć roślinom w postaci wapna magnezowego lub mączki dolomitowej, a sam wapń najlepiej uzupełnić na użytkach zielonych nawozami wapniowymi na bazie kredy. Znaczenie dla plonowania użytków zielonych ma także sód.
Roślinność użytków zielonych wrażliwa jest na niedobory mikroelementów. Te występują najczęściej na glebach organicznych i warto rozważyć ich dokarmianie dolistne przede wszystkim takimi mikroelementami jak: miedź, cynk, bor, mangan, molibden.
Marek Kalinowski
