Artykuł ukazał się w Tygodniku Poradniku Rolniczym 3/2023 na str. 24. Jeśli chcesz czytać więcej podobnych artykułów, już dziś wykup dostęp do wszystkich treści na TPR: Zamów prenumeratę.
Oszacowany przez naukowców COBORU na podstawie syntezy wyników doświadczeń rejestrowych i porejestrowych w 1989 – 2006 roczny postęp hodowlany w plonowaniu dla łubinu wąskolistnego wynosi 57,4 kg/ha. Od roku 2016 systematycznie rejestrowane są rokrocznie 1 – 3 odmiany wnoszące znaczny postęp hodowlany.
Łubin wąskolistny wymaga nawożenia fosforem i potasem
Najlepszym przedplonem dla łubinu wąskolistnego są zboża, niepolecanym strączkowe i okopowe. Ten gatunek wymaga gleb klasy IIIa, IIIb, IVa i IVb, kompleksów: żytniego bardzo dobrego i żytniego dobrego o pH zbliżonym do obojętnego i zasobnych w magnez. Włączenie łubinu do zmianowania, zwłaszcza na słabszych stanowiskach, pozwala na znaczącą poprawę warunków do uprawy roślin następczych, którymi często są zboża. Łubin penetrując korzeniami glebę na głębokość nawet 2,4 m działa strukturotwórczo i poprawia warunki wodno-powietrzne gleby. Łubin wąskolistny wymaga nawożenia fosforem (60 kg/ha) i potasem (70 kg/ha). Dzięki symbiozie z bakteriami brodawkowymi nie wymaga nawożenia azotem i pozostawia spore jego ilości roślinom następczym.
Przygotowane nasiona (zaprawione bakteriami symbiotycznymi) należy wysiewać na głębokość około 3 – 4 cm, w rozstawie rzędów 20 – 30 cm. Zagęszczenie roślin na 1 m2 powinno wynosić 100 szt. dla odmian tradycyjnych. Odmiany samokończące nie wytwarzają pędów bocznych, dlatego zalecana jest większa gęstość siewu –120 nasion/m2. Odmiany łubinu wąskolistnego mogą być uprawiane we wszystkich rejonach kraju, poza nadmorskimi i podgórskimi.
Podstawową zaletą łubinu wąskolistnego jest jego wyższe plonowanie i szybsze dojrzewanie oraz niższa wrażliwość na antraknozę łubinu w porównaniu z łubinem żółtym.
Warto dodać, że przez niebieską barwę kwiatów większości odmian, łubin wąskolistny zwany jest niebieskim. Odmiany tego gatunku są jednak zróżnicowane, zarówno pod względem cech rolniczo-użytkowych, jak i morfologicznych identyfikujących odmiany. Bardzo różnorodna jest paleta barw kwiatków od białych, poprzez różowe do niebieskich, jak i nasion od białych gładkich po marmurkowane z różną intensywnością wybarwienia. Cechą charakterystyczną nasion tego gatunku są trójkątne brązowe znamiona.
- Łubin wąskolistny, chociaż zwany jest niebieskim, to nie zawsze kwitnie na niebiesko. Zależnie od odmiany kwiaty łubinu niebieskiego mogą być niebieskie, fioletowe, różowe, sinobiałe, kremowe lub białe
W Krajowym rejestrze przeważają odmiany słodkie
W Krajowym rejestrze znajduje się 30 odmian łubinu wąskolistnego z przewagą odmian słodkich, przy czym połowę stanowią odmiany nowe o wysokim potencjale plonowania, rejestrowane od 2016 r. W ub.r. do Krajowego rejestru wpisano odmianę SM Orion; w 2021 r. wpisano odmianę Zorba, w 2020 r. Furman i Twist; w 2019 r. Agat, Bazalt i Swing; w 2018 r. Homer, Lila Baer i Szot; w 2017 r. Neron, Roland i Samba; w 2016 r. Bolero, Jowisz, Koral i Tytan.
Większość odmian niskoalkaloidowych (słodkich) należy do grupy o niesamokończącym typie wzrostu. Odmianami słodkimi o samokończącym typie wzrostu są: Boruta, Homer, Lila Baer, Regent, Sonet i Szot. Są doskonałym wyborem, jeżeli zależy nam na równomiernym i szybszym dojrzewaniu łubinu.
W rejestrze są też odmiany gorzkie (wysokoalkaloidowe) o niesamokończącym typie wzrostu (Karo, Oskar), doskonałe do uprawy w międzyplonach z przeznaczeniem na zielony nawóz.
Korzystając z rekomendacji i LOZ na mapie pamiętajmy o dużym postępie plonowania odmian najnowszych, które plonują o ok. 20% wyżej od odmian starszych. W badaniach COBORU najwyższe plony nasion ze zbiorów w 2022 r. (wstępne wyniki plonowania) uzyskały w kolejności odmiany: Agat (109% wzorca), Furman (108%), Roland (107%), SM Orion (105%) Homrer (105%).
Są to dane COBORU średnie krajowe i należy zaznaczyć, że zdecydowanie najwyższe plony łubinu wąskolistnego (o 20 – 25% wyższe) uzyskuje się w doświadczeniach COBORU w V (woj. dolnośląskie, opolskie, śląskie) i w VI (woj. małopolskie, świętokrzyskie, podkarpackie) rejonie uprawy.
- Nasiona odmian łubinu wąskolistnego, zawierające 31 – 36% białka i 5 – 6,5% tłuszczu, są grube i wypukłe. Zależnie od odmiany okrywa nasienna może mieć barwę od jasnoszarej do prawie czarnej i wyraźne marmurkowanie. Cechą charakterystyczną jest trójkątna brązowa plamka (znamię) widoczna niezależnie od barwy nasion
Jakie nowe odmiany łubinu wąskolistnego znalazły się w Krajowym rejestrze?
SM Orion jest najnowszą odmianą łubinu wąskolistnego zarejestrowaną w ub.r. i z tego powodu nie ma jej jeszcze na Listach Odmian Zalecanych. Jest niesamokończąca, niskoalkaloidowa, przeznaczona do uprawy na nasiona paszowe. Wydaje duży plon nasion. Termin kwitnienia oraz dojrzewania roślin SM Orion jest nieco wcześniejszy od średniego, okres kwitnienia średni. Rośliny są średniej wysokości. Odporność odmiany na wyleganie w fazie końca kwitnienia i przed zbiorem jest dość duża, a równomierność dojrzewania średnia. Odmiana ma średnią odporność na fuzaryjne więdnięcie, ale dużą na antraknozę. Masa 1000 nasion jest średnia. Zawartość białka ogólnego w nasionach bardzo duża, tłuszczu surowego i alkaloidów bardzo mała, włókna surowego mała. Optymalna obsada roślin w uprawie na nasiona jak innych odmian niesamokończących wynosi ok. 100 szt./m2.
Warto zwrócić uwagę na odmianę Homer, która jest samokończąca. Ta cecha oznacza szybsze i bardziej równomierne dojrzewanie nasion niż u odmian niesamokończących. U Homera nie odbywa się to kosztem potencjału plonowania. Jak podaliśmy wyżej, Homer w ub.r. plonował w doświadczeniach COBORU na poziomie 105% wzorca, porównywalnie z najlepszymi obecnie nowymi odmianami niesamokończącymi.
- Łubin można uprawiać na nasiona w czystym siewie, ale też w mieszankach ze zbożami. Dobrą kompozycją jest mieszanka jęczmienia z łubinem wąskolistnym w proporcjach wysiewu nasion: jęczmień 250 szt. + łubin wąskolistny 30–60 szt. (ok. 100 kg/ha jęczmienia + 60−110 kg/ha łubinu)
fot. Marek Kalinowski
