Grzyby wywołujące septoriozę plew pszenicy mają najlepsze warunki do infekcji, kiedy temperatura w nocy wynosi od 0 do 14 st. C i w dzień od 14 do 24 st. C, pada deszcz lub przynajmniej panuje wysoka wilgotność w łanie po obfitej rosie i liście są wilgotne oraz występuje rozproszone światło. Patogen najpierw poraża dolne liście młodych roślin, a następnie atakuje coraz wyższe piętra, w tym źdźbło i kłos.
Na liściach i pochwach
W wyniku porażenia i rozwoju septoriozy plew, na liściach pojawiają się plamy, które mają początkowo żółtozieloną barwę a następnie brązowieją i przybierają kształt zbliżony do soczewkowatego. Młode plamy mają często chlorotyczną obwódkę. Starsze plamy są przeważnie jasnobrązowe, zlewają się i mogą obejmować także pochwy liściowe. Silnie porażone liście występują u nas dopiero w czerwcu, lipcu. Na powierzchni plam mogą pojawiać się słabo widoczne piknidia (rozrzucone nieregularnie na plamie), z których w czasie wilgotnej pogody wydostaje się różowa, śluzowata wydzielina, zawierająca zarodniki konidialne. Wcześniej i silniej porażone liście mogą zamierać.
Objawy na kłosie
Septorioza plew pszenicy pojawia się na plewkach zielonych kłosów w postaci fioletowobrązowych plam. Często plamy tworzą się od szczytu plew ku dołowi. W obumarłej tkance liści i plew podczas wilgotnej pogody tworzą się brunatnoczarne piknidia, z których w czasie wilgotnej pogody wydostaje się różowa, śluzowata wydzielina zawierająca zarodniki konidialne.
Próg szkodliwości
Obok ograniczania metodami agrotechnicznymi i hodowlanymi czynników sprzyjających rozwojowi septoriozy liści pszenicy konieczne jest najczęściej jej chemiczne zwalczanie. Chorobę należy zwalczać przy użyciu fungicydów w momencie pojawienia pierwszych objawów na kłosach. W przypadku późnej epidemii, opryskiwać można do okresu dojrzałości mlecznej ziarna, z uwzględnieniem okresu karencji środka.
Progiem szkodliwości ze strony septoriozy plew w pszenicy, pszenżycie i życie jest:
w fazie krzewienia – 20% roślin z pierwszymi objawami porażenia;
w fazie strzelania w źdźbło – 20% porażonej powierzchni liścia podflagowego lub 1% liści z owocnikami;
w fazie początku kłoszenia – 10% porażonej powierzchni liścia podflagowego lub 1% liści z owocnikami;
w fazie pełni kłoszenia – 1% porażonej powierzchni liścia flagowego.
Ocena zagrożenia
Progi szkodliwości patogenów, również ze strony septoriozy plew, ustalane są wg badań w oparciu o określoną metodykę. Rolnik oceniając zagrożenie i porównując z progami szkodliwości również musi to robić wg konkretnej metodyki. W przypadku septoriozy plew pszenicy zaleca się pobrać z pola, z wybranych losowo 5 punktów, po 50 źdźbeł głównych. Nie należy pobierać roślin z brzeżnych partii plantacji. Na podstawie zebranego materiału roślinnego należy następnie określić liczbę i procent porażonych źdźbeł.
W przypadku silnego porażenia kłosów przez sprawcę septoriozy plew należy liczyć się z dużym zagrożeniem plantacji pszenicy i pszenżyta w nowym sezonie wegetacyjnym. Trzeba w następnym sezonie uwzględnić to, że materiał siewny z plantacji porażonej może stanowić dodatkowe źródło infekcji.
Każdego roku w Instytucie Ochrony Roślin – PIB w Poznaniu, naukowcy opracowują publikację o stanie fitosanitarnym roślin. Ze zbieranych danych wynika, że septorioza plew pszenicy średnio w wieloleciu poraża średnio w kraju ok. 13% kłosów. Najsilniejsze porażenia septoriozą plew mają miejsce zawsze w Polsce Północno-Wschodniej i Południowo-Wschodniej. Porażenie septoriozą plew w woj. warmińsko-mazurskim praktycznie w każdym roku przekracza poziom 20%, a lokalnie w okolicach Braniewa i Giżycka przekracza 60%.
Marek KALINOWSKI
