Bobik: Lista Odmian Zalecanych na sezon 2024

Bobik wymaga do uprawy gleb najlepszych, ale też jest rośliną bobowatą o największym potencjale produkcyjnym. Z bobowatych grubonasiennych plonuje w Polsce najwyżej. Robi karierę na północy i wschodzie kraju.

Jaki jest areał bobiku w Polsce?

A areał uprawy bobiku jest daleki od oczekiwań, aby można było zrezygnować z importu soi i zakazać stosowania w paszach soi GMO. Z danych wynikających z wniosków o przyznanie płatności bezpośrednich wynika, że w ub.r. w Polsce bobik był uprawiany na powierzchni 37 958 ha. Dla porównania, w 2023 r. zasiewy soi wyniosły 44 577 ha, grochu 118 252 ha, a łubinu wąskolistnego 146 565 ha.

Jakie wymagania glebowe ma bobik?

Bobik jest wart zainteresowania i uprawy, a stosunkowo niewielki areał w porównaniu z łubinem, to wynik wysokich wymagań glebowych. Dziś przed wiosennymi siewami roślin jarych przypominamy podstawową agrotechnikę bobiku, a przede wszystkim prezentujemy rekomendacje odmian przygotowywane w sieci doświadczalnej COBORU. Na listach 14 województw tworzących LOZ bobiku, rekomendowanych na 2023 r. było 9 odmian (LOZ na mapie).

Jakie są zalecenia agrotechniczne dla bobiku?

Przejdźmy do podstawowych zaleceń agrotechnicznych bobiku. Wymagania glebowe i agrotechnika bobików niskotaninowych są takie same jak odmian wysokotaninowych. Najlepiej uprawiać je na glebach o odczynie obojętnym pH, klasy od I do IIIa, w stanowisku po zbożach.

Stanowiska o średniej zasobności w fosfor i potas powinny być nawożone tymi składnikami w ilości 60–80 kg P₂O₅/ha i potasem – 80–120 kg K₂O/ha. Te nawozy, zwłaszcza fosforowe, powinniśmy zastosować jesienią, bo bobik wysiewamy bardzo wcześnie, już w drugiej dekadzie marca. Jeżeli zamierzamy siać bobik zwykłym siewnikiem zbożowym, musimy doprawić glebę na głębokość siewu. Przy tej okazji nie będzie błędem zastosowanie nawożenia przedsiewnego P i K wiosną.

W jaki sposób siać bobik?

Bobik to wydajna roślina i licząc na wysokie plony na start, warto zastosować niewielką porcję ok. 30 kg N/ha. Wszystko zależy jednak od przedplonu, ale i od przebiegu zimy. Bo jeżeli jest korzystna dla mineralizacji azotu glebowego, dawkę azotu można ograniczyć albo nawet zrezygnować.

Bobik należy siać wcześnie i głęboko (8–12 cm), przy rozstawie międzyrzędzi 20–30 cm, w takim zagęszczeniu, aby po wschodach uzyskać obsadę 40–50 roślin na 1 mkw. Wczesny siew jest priorytetem. Nasiona muszą spęcznieć i wschodzą już od 1°C. Oczywiście chłód spowalnia kiełkowanie i rozwój, ale dla bobiku ten okres jest korzystny. Początkowy rozwój w takich chłodnych warunkach sprzyja rozwojowi silnego systemu korzeniowego, a przymrozki po wschodach (siewki wytrzymują do minus 7°C) sprzyjają pełnej jarowizacji, obfitemu kwitnieniu i plonowaniu.

Które odmiany bobiku znalazły się na LOZ 2024?

Obecnie w Krajowym rejestrze znajduje się 10 odmian bobiku, w tym 3 odmiany niesamokończące niskotaninowe: Albus, Fernando i Domino, 6 odmian niesamokończących wysokotaninowych: Apollo, Cartoon, Mystic, Capri, Fanfare i Bobas oraz jedna odmiana samokończąca wysokotaninowa – Granit. Są jeszcze w obrocie nasiona odmian wykreślonych z KR. Do czerwca 2025 r. może być w obrocie odmiana Amigo i Diego i rok dłużej odmiana Julia. Co ciekawe, odmiana Julia została zarejestrowana niedawno, w 2017 r. a odmiana Diego w 2019 r.

Jak widać, ubywa odmian niskotaninowych, które są największym osiągnięciem w polskiej hodowli bobików, najlepiej nadają się na cele paszowe i preferują je mieszalnie pasz. Wraz z wielką poprawą tej cechy jakościowej, decydującej o znacznie wyższej przydatności nasion w żywieniu zwierząt, było uzyskanie dla odmian niskotaninowych w całości białej barwy kwiatów i biało-szarych bądź biało-beżowych nasion, które nie ciemnieją w czasie przechowywania. Jasna barwa okrywy nasiennej to łatwa cecha rozpoznawcza nasion bobiku o najniższej zawartości tanin.

Najczęściej rekomendowane odmiany bobiku

Na mapie pokazujemy zeszłoroczne rekomendacje, tj. LOZ na 2023 r., ponieważ zawsze COBORU publikuje nowe zalecenia wiosną. Zmiany pewnie będą, ale też rekomendacje są wynikiem wieloletnich badań i na LOZ bobiku rewolucji nie będzie. Liderami LOZ zalecanymi do uprawy w 13 województwach są odmiany Apollo i Capri.

Przebojem do ubiegłorocznych List Odmian Zalecanych wkradła się odmiana Trumpet ze Wspólnotowego katalogu CCA. To odmiana niesamokończąca wysokotaninowa plonująca w trzech ostatnich sezonach w badaniach COBORU najwyżej. W 2021 r. plonowała na poziomie 112% wzorca (plon wzorca wyniósł 41,2 q/ha), w 2022 na poziomie 113% wzorca (plon wzorca wyniósł 45,0 q/ha), a w ub.r. na poziomie 110% wzorca (plon wzorca wyniósł 41,1 q/ha). W trójce najwyżej plonujących w ostatnich trzech sezonach były też dwie najnowsze odmiany w Krajowym rejestrze – Cartoon i Mystic. Można oczekiwać, że znajdą się na zaktualizowanej Liście Odmian Zalecanych na 2024 r. Poniżej charakterystyka trzech najczęściej rekomendowanych odmian LOZ na 2023 r. Charakterystykę najnowszych (Cartoon i Mystic) przedstawialiśmy w nr. 3 TPR na str. 23.

Apollo – wpisana do Krajowego rejestru w 2018 r. jest odmianą niesamokończącą, wysokotaninową, przeznaczoną do uprawy na nasiona. Plon nasion bardzo duży, białka duży. Termin kwitnienia wczesny, dojrzewania dość wczesny. Okres kwitnienia średni. Równomierność dojrzewania dobra. Wysokość roślin średnia. Odporność na wyleganie w fazie końca kwitnienia dość duża i przed zbiorem średnia. Odporność na choroby powodowane przez patogeny pochodzenia grzybowego (czekoladową plamistość, askochytozę bobiku i rdzę bobiku) – średnia. Masa 1000 nasion bardzo duża. Zawartość białka ogólnego w nasionach mała, zawartość włókna surowego duża. Odpowiednia do uprawy na glebach kompleksów pszennych. Optymalna obsada roślin około 50 szt./m².
Capri – to odmiana niesamokończąca wpisana do KR w 2018 r., przeznaczona do uprawy na nasiona. Plon nasion bardzo duży, białka bardzo duży. Termin kwitnienia wczesny, dojrzewania dość wczesny. Okres kwitnienia dość krótki. Równomierność dojrzewania dobra. Wysokość roślin średnia. Odporność na choroby powodowane przez patogeny pochodzenia grzybowego (czekoladową plamistość i rdzę bobiku) – średnia, na askochytozę bobiku – średnia do dość małej. Masa 1000 nasion bardzo duża. Zawartość białka ogólnego w nasionach dość mała, zawartość włókna surowego średnia. Odpowiednia do uprawy na glebach kompleksów pszennych. Optymalna obsada roślin około 50 szt./m².

Fanfare – wpisano do Krajowego rejestru w 2017 r. To odmiana syntetyczna, niesamokończąca, przeznaczona do uprawy na nasiona. Plon nasion bardzo duży, plon białka duży. Termin kwitnienia i dojrzewania wczesny. Wysokość roślin średnia. Odporność na choroby powodowane przez patogeny pochodzenia grzybowego (czekoladową plamistość i askochytozę bobiku) – mała, na rdzę bobiku – średnia. Masa 1000 nasion bardzo duża, zawartość białka ogólnego w nasionach mała, zawartość włókna surowego duża. Odmiana odpowiednia do uprawy na glebach kompleksów pszennych. Optymalna obsada roślin około 50 szt./m².