Dawki dzielone na chwasty w kukurydzy - jakie są korzyści?

Opisaliśmy już odchwaszczanie w tych dwóch terminach – doglebowo przed wschodami kukurydzy i nalistnie po wschodach. Czy musimy wykonać dwa zabiegi pełnymi dawkami? Nie, ale pod warunkiem, że od razu założymy wykonanie dwóch zabiegów herbicydowych. Wtedy możemy wykonać ochronę tzw. zabiegami sekwencyjnymi z użyciem dawek dzielonych, jak w buraku cukrowym.

Odchwaszczanie sekwencyjne, czyli lepszy efekt niższym kosztem

Co daje takie sekwencyjne odchwaszczanie? Czy jest przebadane? Odchwaszczanie dawkami dzielonymi daje pewność lepszego efektu chwastobójczego i pozwala ograniczyć koszty. Koszt ochrony można zredukować o połowę (dwa zabiegi połową dawki zamiast dwa zabiegi dawką pełną). Jeżeli stosujemy przy tym adiuwanty, korzyści mogą być jeszcze większe.

Odchwaszczanie dawkami dzielonymi nie jest niczym nowym. Jest stosowane od bardzo dawna w burakach cukrowych, a koncepcja takiej ochrony w tej uprawie zrodziła się z powodu problemów z wtórnym zachwaszczeniem plantacji. Te problemy z zachwaszczeniem wtórnym przy znacznie zredukowanych kosztach ochrony w porównaniu do stosowania pełnych dawek herbicydów rozwiązało wprowadzenie sekwencyjnego odchwaszczania dawkami dzielonymi. W kukurydzy bardzo dobry i pewny efekt chwastobójczy uzyskamy dwoma zabiegami dawkami dzielonymi.

Takie rozwiązania w kukurydzy były i są badane przez naukowców z Instytutu Ochrony Roślin – PIB w Poznaniu. Efekty tych badań prezentowane na licznych spotkaniach przez dr. hab. Romana Kierzka z IOR, są bardzo dobre i pozwalają uniezależnić się plantatorom kukurydzy od bardzo zmiennych warunków  pogodowych w okresie między siewem, a fazą 6–8 liści kukurydzy. Z badań wynika, że w niekorzystnych warunkach pogodowych (co niestety obserwujemy coraz częściej w okresie maja i początku czerwca), jednorazowe stosowanie herbicydu w dawce pełnej (głównie zabieg doglebowy) najczęściej nie ogranicza zachwaszczenia w sposób zadowalający. 

Szczególnie niekorzystna sytuacja występuje, gdy po dłuższym okresie chłodów i braku opadów następuje gwałtowne ocieplenie i wzrost uwilgotnienia gleby w wyniku regularnych opadów deszczu. Po upływie kilku tygodni od zabiegu doglebowego można zaobserwować masowe pojawienie się na plantacji kukurydzy gatunków ciepłolubnych (np. chwastnica jednostronna, szarłat szorstki) i trzeba je zwalczać ponownie. Jak dużą biomasę potrafi wyprodukować niezwalczana chwastnica i jak duże straty powoduje w plonie kukurydzy pokazuje tabela.

• Częstym problemem w kukurydzy jest silne wtórne zachwaszczenie chwastnicą jednostronną. W przypadku tradycyjnego podejścia do odchwaszczania po pierwszej pełnej dawce herbicydu doglebowego potrzebna jest na ten chwast pełna dawka herbicydu nalistnego. Znacznie łatwiej, taniej i skuteczniej można ten problem wyeliminować zabiegami sekwencyjnymi

Dobry system, ale na własną odpowiedzialność

Metody zwalczania chwastów dawkami dzielonymi badane w IOR–PIB w Poznaniu nie spowodowały żadnego ujemnego wpływu na rozwój kukurydzy, skutecznie zaś wyeliminowały konkurencję chwastów. Tego typu systemy odchwaszczania są efektywniejsze i bardziej bezpieczne dla środowiska. Ponadto uzyskuje się, zdaniem naukowców zadowalający efekt ekonomiczny, bowiem sumaryczne dawki herbicydów są takie same lub niewiele wyższe od jednej pełnej dawki herbicydu stosowanego jednorazowo. Jako bonus można traktować względy ekologiczne, uzyskane dzięki mniejszej ilości substancji aktywnych wprowadzonych do gleby. 

Pamiętajmy jednak, że zgodnie z aktualnymi przepisami rolnik tylko na własną odpowiedzialność może stosować dawki obniżone, dawki dzielone (zabieg doglebowy i nalistny lub dwa zabiegi nalistne) oraz mieszaniny herbicydów i mieszaniny herbicydów  z udziałem różnych agrochemikaliów (nawozy, biostymulatory). Takie metody ochrony zabiegami sekwencyjnymi w odchwaszczaniu kukurydzy są przebadane i doskonale wpisują się w integrowaną ochronę roślin.

Jak dzielić i stosować sekwencyjnie

Niezależnie od typu zachwaszczenia, w odchwaszczaniu kukurydzy błędem jest czekanie aż wzejdą wszystkie chwasty, bo niektóre z nich przerosną i będą trudniejsze do wyeliminowania. Takie ryzyko jest znacznie mniejsze przy zaplanowaniu odchwaszczania dawkami dzielonymi. Zależnie od rozwoju sytuacji na polu, możemy ponadto przyjąć różne strategie wykonania zabiegów sekwencyjnych. Możemy zmodyfikować odchwaszczanie dostosowując je do warunków pogodowych i uzyskać wysoką skuteczność chwastobójczą w optymalnych warunkach pogodowych, w warunkach występujących okresowo ochłodzeń i w warunkach występujących okresowo susz glebowych. 

W takiej strategii odchwaszczania dawkami dzielonymi i wykonywania zabiegów sekwencyjnych zakładamy z góry, że wykonamy dwa zabiegi odchwaszczania stosując w każdym od 1/3 do 2/3 pełnej zalecanej dawki herbicydu (średnio ok. 50% dawki). To, czy w systemie dawek dzielonych możemy zmniejszyć dawkę środka do połowy normalnej jej ilości czy zredukować nawet do 1/3, zależy od warunków pogodowych w czasie zabiegu, wielkości chwastów i tego, czy stosujemy adiuwanty. Pamiętajmy jednak, aby potwierdzić możliwość stosowania adiuwantów. Np. przy herbicydach z formulacją OD jest to wykluczone, przy innych niezbędne, albo zalecane.

• W warunkach suszy glebowej, kiedy herbicydy doglebowe nie mają szans na skuteczne działanie, pierwszy zabieg sekwencyjny należy wykonać wcześnie powschodowo, w fazie 1–2 liści kukurydzy
  

Warianty odchwaszczania kukurydzy na każdą pogodę

Idealna pogoda zdarza się rzadko, ale jeśli tak będzie, sekwencyjne zabiegi herbicydowe w kukurydzy należy wykonywać według schematu zakładającego dobre uwilgotnienie dla działania doglebowych herbicydów. W takiej sytuacji pierwszy zabieg herbicydem doglebowym w obniżonej dawce (ok. 50% dawki) wykonujemy w terminie T0  (termin przedwschodowy), a drugi w terminie T2 (w fazie 4–6 liści kukurydzy) herbicydami o działaniu nalistnym (ok. 50% dawki). 

Pierwsza dawka dzielonego oprysku zniszczy chwasty, które wschodzą najwcześniej i są w optymalnej dla skuteczności zabiegu fazie rozwojowej. Drugi zabieg nalistny dawką dzieloną zniszczy chwasty ciepłolubne wschodzące później i wtórne zachwaszczenie chwastami mniej ciepłolubnymi.  Oczywiście terminy wykonania zabiegów dawkami dzielonymi herbicydów w kukurydzy (podobnie, jak w burakach cukrowych) są ściśle związane z pojawieniem się wschodów chwastów, a nie fazy rozwojowej kukurydzy.

Kiedy mamy do czynienia z deficytem wody w terminie wykonywania zabiegów doglebowych (przed siewem, do trzech dni po siewie), zalecanym rozwiązaniem w technologii dawek dzielonych będzie wykonanie dwóch oprysków powschodowych. W takiej sytuacji pierwszy zabieg nalistny wykonujemy wcześnie powschodowo w obniżonej dawce (ok. 50% dawki) w terminie T1 (w fazie 1–2 liści kukurydzy), a  drugi typowym herbicydem nalistnym w obniżonej dawce (ok. 50% dawki) w terminie T2 (w fazie 5–7 liści kukurydzy).  

Wybór wariantu i przesunięcia zabiegów T2 między 4. a 7. liściem kukurydzy zależą od warunków pogodowych, jak też właściwości substancji czynnej wybranego produktu. Należy wziąć pod uwagę wilgotność gleby, temperaturę, łącznie z jej wahaniami podczas doby, oraz tempo wzrostu chwastów. Stosując sekwencyjne zabiegi po wschodach kukurydzy pamiętajmy, że zarówno pierwszy, jak i drugi zabieg dawkami dzielonymi powinien być wykonany po masowych wschodach chwastów, ale kiedy są one jeszcze bardzo młode i najbardziej wrażliwe na herbicydy. Należy nie przekraczać terminu 7 liści kukurydzy, gdyż w fazie 8 liści wiele herbicydów powoduje fitotoksyczność. 

Kukurydza jest najbardziej odporna na herbicydy w fazie od 2 do 8 liści, a chwasty są wrażliwe we wczesnych fazach wzrostu (zależnie od gatunku od liścieni do maksymalnie 6 liści). Wyjątkowe zasady należy zachować przy zwalczaniu perzu. Chwast ten powinien mieć wysokość ok.15 cm, a zabieg z dodatkiem adiuwantu najlepiej jest wykonać w temp. od kilkunastu do 25 st. C.

• Sekwencyjne odchwaszczanie kukurydzy dawkami dzielonymi zakłada wykonanie dwóch zabiegów. Termin pierwszego (doglebowy lub wcześnie powschodowy)zależy głównie od uwilgotnienia gleby. Drugi pozycjonowany jest na fazę między 4 a 7 liściem kukurydzy, ale nie później

Dodatek poprawi skuteczność

Obniżenie dawek ma sens tylko wtedy, kiedy z góry zaplanowana jest sekwencja wykonania dwóch zabiegów herbicydowych. Jest to strategia znacznie tańsza niż w przypadku np. zastosowania pełnej dawki herbicydu doglebowego, który miał być jedynym zabiegiem, a nie zadziałał przez pogodę w pełni skutecznie i trzeba go poprawić herbicydem nalistnym w pełnej dawce. 

Skuteczność stosowanych herbicydów w niesprzyjających warunkach pogodowych i stosowanych dawek dzielonych znacznie poprawiają wspomniane adiuwanty. Adiuwanty mogą znacząco poprawić właściwości fizykochemiczne cieczy roboczej i zwiększyć skuteczność chwastobójczą zabiegu. Wpływają one przede wszystkim na lepszy stopień zatrzymania herbicydu na blaszce liściowej chwastów (przeciwdziałając tym samym spływaniu herbicydu na glebę). Poprawiają także rozprowadzenie substancji aktywnej po całej powierzchni liścia poprzez zmniejszenie napięcia powierzchniowego cieczy. Adiuwanty poprawiają też wnikanie substancji przez wierzchnią warstwę blaszki. 

Poprawiają wykorzystanie substancji aktywnych herbicydów i zabezpieczają przed niekorzystnym działaniem zjawisk atmosferycznych, jak opady po zastosowaniu zabiegu. Ich stosowanie przy zabiegach dawkami dzielonymi w kukurydzy ma szczególne znaczenie. Pamiętajmy zawsze o zaleceniach producentów herbicydów, które mogą wskazywać na możliwość użycia konkretnego adiuwantu. Adiuwanty to grupa środków znacznie różniąca się składem, działaniem i właściwościami.

Marek Kalinowski
fot. Marek Kalinowski (x3)