Jak chwasty uodparniają się na herbicydy?

Powodów do paniki nie ma, ale lepiej wiedzieć jak tworzy się odporny biotyp i na które substancje chemiczne chwasty uodparniają się najczęściej. W gronie chwastów zbóż, ale i rzepaku stwierdzane są lokalnie odporne biotypy chabra bławatka i maków polnych. Tworzeniu odporności sprzyja duży potencjał reprodukcyjny tych chwastów.

brak wrażliwości niektórych osobników danego gatunku chwastu na taką dawkę preparatu, która stosowana w normalnych warunkach niszczy całą jego populację. Częste i długotrwałe stosowanie tych samych preparatów na określonym stanowisku może powodować ujemne skutki w postaci nadmiernych pozostałości substancji aktywnych w glebie, wodach i produktach roślinnych oraz kompensacji niektórych gatunków chwastów w zbiorowisku, a także nagromadzenia w siedlisku biotypów chwastów odpornych na herbicydy. Czynnikami wpływającymi na powstawanie odporności chwastów na herbicydy są między innymi: stosowanie herbicydów o jednym mechanizmie działania na tym samym polu przez kilka lat, niewłaściwy dobór środków do składu gatunkowego chwastów, nieodpowiednia faza rozwojowa chwastów w momencie aplikacji środka oraz niesprzyjające warunki pogodowe i środowiskowe dla prawidłowego działania preparatu.

Przy zwalczaniu przerośniętych chwastów, które mają rozwiniętą rozetę, mocny korzeń (jak chaber bławatek) i  dodatkowo na liściach grubą warstwę woskową – wskazane jest dodawanie do cieczy roboczej adiuwantów

Chwasty mogą wykazywać odporność na jeden herbicyd, wówczas jest to tzw. odporność prosta lub pojedyncza. Biotypy odporne wykazują często odporność mieszaną (tzw. krzyżową). Objawia się to tym, że biotyp jest odporny na co najmniej dwa herbicydy o tym samym mechanizmie działania, ale o różnej budowie chemicznej. Spotyka się także tzw. odporność wielokrotną, polegającą na braku wrażliwości określonego biotypu chwastu na co najmniej dwa herbicydy z różnych grup chemicznych i o różnym mechanizmie działania.

jest chwastem jednorocznym jarym wschodzącym jesienią i wiosną. Zimuje w postaci rozety. Jest niebezpieczny zarówno w rzepaku ozimym, jak i jarym. Dobrze rozwija się na wszystkich typach gleb. Normalnie osiąga wysokość 20–80 cm, ale w warunkach konkurencji o światło w łanach zbóż i rzepaku może osiągać wysokość ponad 100 cm. Łodyga jest prosto wzniesiona, od połowy rozgałęziona, pokryta włoskami tworzącymi pajęczynowato wełnistą strukturę. Kwiatostan chabra ma postać koszyka, a owocem jest niełupka. Chwast rozmnaża się właśnie przez owoce. Jedna roślina wytwarza przeciętnie 700–1600 owoców, które leżąc w glebie zachowują zdolność kiełkowania przez okres 5–10 lat. Okres wschodów przypada głównie jesienią. Niełupki najlepiej kiełkują z głębokości 1 cm, natomiast nie kiełkują z głębokości większej niż 6 cm.

Odporność chabra bławatka została odnotowana tylko w Polsce. Po raz pierwszy stwierdzono to w 2010 r. w pszenicy ozimej na chlorosulfuron, imazapir, sulfometuron metylowy i tribenuron metylowy (wszystkie to inhibitory ALS z grupy B wg HRAC), a następnie w 2012 r. stwierdzono  odporność chabra bławatka w pszenicy ozimej na dikambę (syntetyczna auksyna z grupy O wg HRAC)

W zbożach walka z chabrem wydaje się łatwa, ale to właśnie w pszenicy ozimej stwierdzono odporność tego chwastu na inhibitory ALS .Wśród substancji aktywnych herbicydów zarejestrowanych natomiast w rzepaku chaber bławatek jest wrażliwy na: aminopyralid, chlopyralid i pikloram.

jest rośliną jarą wschodzącą jesienią i wiosną. Ponieważ zimuje, jest bardzo groźnym chwastem zbóż ozimych i rzepaku ozimego. Lubi gleby ciężkie ubogie w potas i bogate w wapń. Bardzo silnie rozwija się w lata mokre. Rośliny z korzeniem palowym osiągają wysokość 20–60 cm, ale w łanach zbóż i rzepaku ponad 1 m wysokości. Siewki rozwijają się bardzo szybko tworząc rozetę owłosionych liści o średnicy 15 cm. Rośliny są słabo rozkrzewione z dominacją pędów kwiatowych zakończonych czteropłatkową koroną. Pojedyncze kwiaty maków wytwarzają owoce w postaci torebki (makówka). Nerkowate nasiona maku zachowują żywotność przez 10 lat. Jeden chwast wytwarza średnio 10 000–20 000 nasion (maksymalnie nawet 800 000 nasion).

Odporność maków polnych na tribenuron metylowy (inhibitor ALS z grupy B wg HRAC)  stwierdzono w Polsce w pszenicy ozimej w 2014 r.

Odporność maków polnych zachwaszczających tak zboża jak i rzepak ozimy nie jest jeszcze masowa, ale lepiej dmuchać na zimne. Zdarzają się bowiem w Polsce plantacje zbóż wyglądające, jak krwisto czerwony dywan, prawdopodobnie z powodu zaniedbania jego zwalczania, a być może właśnie z powodu odporności. Pierwsze biotypy odpornych maków polnych stwierdzono w Polsce w 2014 r.