Kiedy rolnik może skorzystać z odstępstwa rolnego przy siewie zbóż?
Odstępstwo rolne zezwala na siew ze zbioru bez pisemnej zgody hodowcy pod warunkiem uiszczenia opłaty. Rolnik musi znać nazwy odmian, które sieje ze zbioru, aby ustalić, czy ma obowiązek opłaty. Powinien też upewnić się, czy dana odmiana jest prawnie dozwolona do odstępstwa rolnego. Nieznajomość nazwy odmiany nie zwalnia z odpowiedzialności za ewentualne naruszenia prawa. Niedozwolone do siewu ze zbioru są niektóre odmiany soi i łubinu wąskolistnego oraz wszystkie odmiany syntetyczne i mieszańcowe (F1) – jeśli rolnik wysieje taką odmianę ze zbioru, naruszy wyłączne prawo, za co hodowca może obciążyć go dotkliwym odszkodowaniem.
Jaka jest opłata za odstępstwo rolne?
Opłata za skorzystanie z odstępstwa rolnego jest ustalana indywidualnie dla poszczególnych odmian i wynosi 50% stawki opłaty licencyjnej za każdy wysiany kg nasion ze zbioru. Wysokość stawki można sprawdzić u właściwego hodowcy lub też w organizacji hodowców (Agencji Nasiennej Sp. z o.o.). Opłatę za odstępstwo rolne należy wpłacić w następującym terminie:
- jeżeli rolnik wysiał odmianę chronioną na poziomie krajowym - w ciągu 30 dni od daty siewu;
- jeżeli rolnik wysiał odmianę chronioną na poziomie wspólnotowym – niezwłocznie, lecz nie później niż do 30 czerwca roku gospodarczego, w którym nastąpił siew.
Pamiętajmy, że odmiany chronione na poziomie wspólnotowym, czyli we wszystkich krajach członkowskich Unii Europejskiej, to nie tylko odmiany hodowców zagranicznych; również polscy hodowcy mogą objąć swoje odmiany ochroną wspólnotową! Decydując się na siew ze zbioru, należy więc każdorazowo sprawdzić, czy wybrana odmiana jest chroniona wyłącznym prawem, a jeśli tak, to czy jest to ochrona krajowa, czy unijna. Zarówno poziom ochron odmiany, jak i stawka opłaty, mogą ulegać zmianie w kolejnych latach.
Czy właściciele małych i średnich gospodarstw też muszą uiszczać opłatę za odstępstwo rolne?
Z opłaty za odstępstwo rolne zwolnieni są tzw. drobni rolnicy. Są to posiadacze gruntów rolnych o powierzchni poniżej 10 ha (dla ziemniaków) i poniżej 25 ha (dla pozostałych gatunków dozwolonych do stosowania w odstępstwie rolnym). Do posiadanej powierzchni gruntów rolnych wlicza się nie tylko grunty własne, ale także dzierżawione, zarówno na mocy umowy pisemnej, jak i ustnej, a także grunty użytkowane bezumownie.
Jeśli hodowca posiadający wyłączne prawo do odmiany jest zrzeszony w Agencji Nasiennej, rolnik może rozliczyć się za jej pośrednictwem, wysyłając następujące informacje:
- swoje imię, nazwisko i adres;
- gatunek, nazwę odmiany i ilość kg nasion wysianych ze zbioru;
- miesiąc i rok wykonania siewu (np. kwiecień 2021);
- powierzchnia posiadanych gruntów rolnych.
Na co przeznaczane są środki z opłaty za korzystanie z odmian chronionych?
Po otrzymaniu informacji od rolnika, Agencja Nasienna wystawi mu fakturę, na podstawie której jednym przelewem ureguluje on opłatę nawet dla kilku hodowców. Wpłatę otrzymaną od rolnika Agencja przekaże odpowiednim hodowcom. Jeśli hodowca nie jest zrzeszony w Agencji Nasiennej, rolnik winien skontaktować się z nim bezpośrednio i ustalić warunki rozliczenia za odstępstwo rolne. Przypominamy, że siew odmiany chronionej ze zbioru bez uiszczenia opłaty również traktowany jest jak naruszenie wyłącznego prawa.
Opłaty za korzystanie z odmian chronionych służą finansowaniu postępu biologicznego. Przeznaczane są na hodowlę nowych odmian roślin rolniczych, o większej wydajności, odporności na choroby, mróz lub suszę.
