Jak uprawiać czarny bez?

Kwiaty, których zbiór przypada na drugą połowę maja i początek czerwca, zawierają flawonoidy, olejki lotne, garbniki, sole mineralne, glukozę, potas, wapń, sód, fosfor, a także kwasy organiczne. Owoce natomiast, których zbiór przypada na sierpień–wrzesień, gdy nabierają niemal filetowo- -czarnego koloru, są skarbnicą wit. C, zespołu wit. z grupy B, a także soli mineralnych, antocyjanów, karetonoidów, garbników i wielu innych.

Bez czarny, zwany często czarnym złotem, preferuje gleby o odczynie zbliżonym do obojętnego, żyzne, próchniczne, wilgotne, zasobne w składniki pokarmowe. Szczególnie w wapń i azot. Wymaga większego zasilania potasem i azotem niż inne rośliny jagodowe. Nawożenie azotem powinno wynosić do 300 kg/ha, podawane w dwóch terminach, połowę stosujemy wczesną wiosną, natomiast drugą połowę należy wysiać w lipcu.  Nawozy fosforowe stosujemy w ilości ok. 300 kg/ha, natomiast potasowe w ilości 400kg/ha w dawkach jesiennych.  Stanowisko powinno być słoneczne ew. półcieniste, krzew nie znosi zastoisk mrozowych. Ponieważ jest to roślina, która będzie rosła w danym miejscu przez 10 do 15 lat, należy odpowiednio przygotować teren pod założenie plantacji.  Koniecznie powinniśmy usunąć długotrwałe chwasty, następnie zbadać zawartość składników mineralnych, gdyż czarny bez jest bardzo żarłoczny i na tej podstawie uzupełnić zawartość nawozami. Przed sadzeniem dobrze jest zastosować obornik w ilości ok. 30 t/ha, kompost lub nawozy zielone na przyoranie, tj. gryka, gorczyca. Zaletą nawozów zielonych jest poprawa struktury gleby, a także jej zasilenie.


Fot. Pixabay

• Owoce czarnego bzu są bogatym źródłem witamin i związków  mineralnych. Znajdują zastosowanie zarówno w ziołolecznictwie, jak i w kosmetyce

Czarny bez można sadzić zarówno jesienią, jak i wiosną i zawsze do 7 cm głębiej niż sadzonki rosły w szkółce. W wyznaczonych co 4,5 m wcześniej rzędach, sadzimy rośliny w odległości ok. 2,5 do 3 m w rzędzie. Gęściejsze nasadzenie sprawi, że będziemy zmuszeni do drastycznej korekcji korony. W przeciwnym razie owoce będą słabo i nierówno dojrzewały. Niektórzy preferują gęste nasadzenie w rzędzie ok. 1,5 m, ale w czwartym roku owocowania niestety należy usunąć co drugi krzew. Jeśli zwęzimy natomiast rzędy, to utrudnimy wjazd ciągnikiem w trakcie zbioru. Owocujące pędy pod ciężarem owoców się pochylają ku ziemi, wypełniając tym samym przestrzeń między rzędami. To nie tylko utrudnia wjazd, lecz także wydłuża okres zbioru z uwagi na nierówne dojrzewanie owoców. Do uprawy towarowej polecane są odmiany Sampo i Samyl, które charakteryzują się największymi baldachogronami, zawierającymi średnio 260 szt. jagód w baldachogronie. Dostępne są również inne odmiany szlachetne bzu np. Alleso, Samdal czy Korsor, które również obficie owocują, lecz mniej od wyżej wymienionych.

Bez jest bardzo wrażliwy na zachwaszczenie. Wiadomo bowiem, że chwasty są konkurencją dla roślin uprawnych o składniki pokarmowe oraz wodę. Najlepiej jest w międzyrzędziach pozostawić pas murawy, którą będziemy systematycznie kosić. W rzędach natomiast stwórzmy ugór herbicydowy z zastosowaniem glifosatu, ale ostrożnie, gdyż czarny bez jest bardzo wrażliwy na tę substancję. Dobrą metodą jest zastosowanie ściółki w rzędach, która również ogranicza zachwaszczenie, a także zatrzymuje wilgoć w glebie ograniczając jej parowanie.

Nie możemy również zapominać o corocznym cięciu, które ma na celu usunięcie najstarszych, nieowocujących pędów i wszystkich połamanych czy uszkodzonych gałęzi. Cięcie wykonujemy wiosną, przed ruszeniem wegetacji. Zdrowy, zadbany krzew wytwarza co roku po kilka nowych, osiągających w jednym sezonie pełną wysokość, pędów. Nie tworzą one pędów bocznych, ale się zdarza, że tworzą duże grona owoców. Najbardziej plenne są boczne odgałęzienia głównych pędów dwuletnich. Bez wymaga silnego podcinania, usuwania uszkodzonych czy martwych pędów, a także wszystkich pędów ponad trzyletnich. Po cięciu na roślinie powinno pozostać 6 do 10 pędów jednorocznych i dwuletnich, które wydadzą obfity plon. Co ważne, czarny bez nie jest podatny na choroby i szkodniki, ale lustracja plantacji może być konieczna, by uchwycić ewentualne zagrożenie patogenami.

Małgorzata Wyrzykowska
(Fot. Pixabay)