Najnowsze badania wskazują, że problem niskiej zawartości próchnicy dotyczy aż 63% polskich gleb, które charakteryzują się jej średnim poziomem (1,01%-2%). Co więcej, 4% gleb w naszym kraju ma skrajnie niski poziom próchnicy (<1%). Zaledwie 33% gleb można uznać za zasobne w próchnicę (powyżej 2%).
Pogarszający się stan materii organicznej w glebie stanowi istotne zagrożenie dla stabilności produkcji rolnej i ochrony środowiska – przypomina Polskie Stowarzyszenie Zrównoważonego Rolnictwa i Żywności.
Jak działa próchnica w glebie?
Próchnica jest jednym z najważniejszych składników gleby, od którego zależy jej zdolność do magazynowania składników odżywczych, retencji wody oraz utrzymania stabilnej struktury. Jej niski poziom prowadzi do spadku plonów, wzrostu erozji i obniżenia odporności gleb na zmiany klimatyczne.
Przeczytaj także: Szkodniki w rzepaku: żółte naczynia to za mało
Głównymi przyczynami zmniejszania się zawartości próchnicy są intensywna uprawa mechaniczna, ograniczone stosowanie nawozów organicznych oraz nadmierne nawożenie mineralne.
Ponad 90% procesów zachodzących w glebie to efekt działalności drobnoustrojów. Bakterie, grzyby oraz dżdżownice odgrywają istotną rolę w rozkładzie resztek roślinnych, stabilizacji węgla w glebie i poprawie jej struktury.
Organizmy glebowe wspomagają zatrzymywanie wody, zwiększają bioróżnorodność gleby i przyczyniają się do jej żyzności.
– Rolnicy często traktują glebę jedynie jako magazyn składników pokarmowych, nie doceniając roli bytujących w niej mikroorganizmów. Tymczasem działania takie jak nadmierne nawożenie azotem, ograniczenie dopływu materii organicznej czy intensywna uprawa mechaniczna mogą negatywnie wpływać na populację pożytecznych mikroorganizmów, osłabiając naturalną żyzność gleby – tłumaczy dr Jerzy Próchnicki, członek zarządu Polskiego Stowarzyszenia Zrównoważonego Rolnictwa i Żywności, które realizuje kampanię promującą zrównoważone praktyki w zakresie regeneracji i zarządzania glebą (projekt jest realizowany w ramach programu Partners for International Business (PIB) "Soil Improvement Poland").
Przeczytaj także: Jakie są najgroźniejsze chwasty zbóż ozimych? Czym je pryskać?
Wzbogacanie gleby w próchnicę: jak to robić?
Żeby skutecznie przeciwdziałać degradacji materii organicznej, konieczne jest wdrażanie praktyk regeneratywnych, takich jak:
1. Stosowanie nawozów organicznych – kompostu, obornika czy resztek roślinnych, które wzbogacają glebę w próchnicę.
2. Ograniczenie orki i intensywnych zabiegów mechanicznych – co pozwala na zachowanie struktury gleby i zwiększenie ilości materii organicznej.
3. Zmianowanie roślin i uprawy poplonowe – wspomagają rozwój mikroorganizmów oraz ograniczają erozję.
4. Zwiększenie populacji organizmów glebowych – np. poprzez poprawę warunków dla dżdżownic, które spulchniają i napowietrzają glebę.
Krzysztof Zacharuk
fot. Polskie Stowarzyszenie Zrównoważonego Rolnictwa i Żywności, zdjęcie główne: pixabay
