Mimo wielu plusów tego gatunku areał uprawy jęczmienia ozimego w Polsce jest niewielki. Hodowcy uważają jednak, że przyjdzie jeszcze boom. Praktycznie wszystkie odmiany są zagraniczne i rośnie udział hybryd, ale jak pisaliśmy niedawno, z ofertą odmianową jęczmienia ozimego debiutuje Hodowla Roślin Strzelce.
Jęczmień ozimy jest idealnym przedplonem dla rzepaku ozimego
Największym atutem jęczmienia ozimego jest szybkie zejście z pola. Jest to idealna roślina przedplonowa dla rzepaku ozimego. Różnice w porównaniu do pozostałych zbóż ozimych są znaczne. Np. w suchym roku 2018 i 2019 średnia data zbioru jęczmienia ozimego w Stacjach Doświadczalnych Oceny Odmian COBORU to odpowiednio 7 i 6 lipca (ok. 2 tygodnie wcześniej niż w wieloleciu).
Pozostałe zboża ozime zbierano średnio 3 tygodnie później niż jęczmień ozimy. Szybkie zejście z pola umożliwia dopieszczenie stanowiska pod terminowy siew rzepaku. Pozwala też na wyregulowanie pH gleby oraz siew wydajnych roślin międzyplonowych o dłuższym okresie wegetacji.
- Hybrydowych odmian jęczmienia ozimego nie ma na LOZ i nie ma w Krajowym Rejestrze. Wygląda na to, jakby hybrydy grały w innej lidze. Faktycznie mają wyższy potencjał plonowania, ale też wymagają większej precyzji
Jęczmień ozimy nie radzi sobie z srogimi zimami
Zimotrwałość to słaba strona jęczmienia ozimego, ale też odmiany różnią się pod tym względem i tym bardziej do uprawy należy wybierać te sprawdzone w warunkach najbliższych gospodarstwu, czyli z Listy Odmian Zalecanych. Ranking odmian jęczmienia ozimego pod względem zimotrwałości po zimach w 2012 i 2016 r. przedstawiamy na stronie 26 TPR. Co prawda w tym rankingu nie ma odmian rejestrowanych po 2016 r., ale warto mieć w pamięci to, że odmiany bardzo różnią się zimotrwałością i wiele z tych starszych jest jeszcze w obrocie.
Przy bardzo srogich zimach jęczmień ozimy ma ze zbóż najmniejsze szanse na przetrwanie. Jest pewne ryzyko, ale też tak ostre zimy zdarzają się statystycznie raz na 5 lat. Warto dodać, że zimotrwałość, jak i inne badane cechy roślin, oceniane są w badaniach COBORU w skali 9-stopniowej. Jak podają naukowcy z COBORU w opracowaniach w przypadku zimotrwałości można w uproszczeniu przyjąć, że różnica 1 stopnia w skali 9-stopniowej na plus oznacza około 10% więcej zimujących roślin.
Jakie odmiany jęczmienia ozimego są rekomendowane na nadchodzący sezon?
Rekomendowane odmiany na LOZ na 2021 r. pokazujemy na mapie i dołączamy do tych informacji charakterystykę (wg COBORU) odmian najczęściej zalecanych do uprawy. W Krajowym Rejestrze i na LOZ nie ma odmian hybrydowych jęczmienia ozimego, które są plenniejsze, mają poprawioną zimotrwałość i z każdym rokiem są coraz bardziej popularne.
- Jakubus – odmiana wielorzędowa typu pastewnego. Zimotrwałość średnia (5). Plenność bardzo dobra. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki przeciętny. Odporność na mączniaka prawdziwego, plamistość siatkową, rdzę jęczmienia, rynchosporiozę i ciemnobrunatną plamistość – średnia. Rośliny średniej wysokości, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania przeciętny. Masa 1000 ziaren średnia, wyrównanie ziarna dość dobre, gęstość ziarna w stanie zsypnym i zawartość białka w ziarnie średnie. Tolerancja na zakwaszenie gleby dość duża.
- KWS Kosmos – odmiana wielorzędowa typu pastewnego. Zimotrwałość prawie średnia (5). Plenność bardzo dobra. Odporność na mączniaka prawdziwego, plamistość siatkową i rynchosporiozę – średnia, na rdzę jęczmienia i ciemnobrunatną plamistość – dość mała. Rośliny średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość późny, dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren, wyrównanie ziarna, gęstość ziarna w stanie zsypnym oraz zawartość białka w ziarnie średnie. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna.
- Zenek – odmiana wielorzędowa typu pastewnego. Zimotrwałość dobra (5,5). Plenność dobra do bardzo dobrej. Odporność na mączniaka prawdziwego – dość duża. Na pleśń śniegową, plamistość siatkową, rynchosporiozę – średnia, na rdzę jęczmienia i czarną plamistość – dość mała. Rośliny o przeciętnej wysokości i odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania przeciętny. Masa 1000 ziaren dość mała, wyrównanie ziarna średnie. Gęstość ziarna w stanie zsypnym i zawartość białka w ziarnie – średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby dość duża.
- KWS Astaire – odmiana wielorzędowa typu pastewnego. Zimotrwałość prawie średnia (5). Plenność bardzo dobra. Odporność na rynchosporiozę – dość duża, na mączniaka prawdziwego, plamistość siatkową, rdzę jęczmienia i ciemnobrunatną plamistość – średnia. Rośliny średniej wysokości i przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania przeciętny. Masa 1000 ziaren duża, wyrównanie ziarna dość dobre, gęstość ziarna w stanie zsypnym i zawartość białka w ziarnie średnie. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna.
- KWS Higgins – odmiana wielorzędowa typu pastewnego. Zimotrwałość prawie średnia (5). Plenność bardzo dobra. Odporność na mączniaka prawdziwego, plamistość siatkową, rdzę jęczmienia, rynchosporiozę i ciemnobrunatną plamistość – średnia. Rośliny średniej wysokości i przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren duża, wyrównanie ziarna dość dobre, gęstość ziarna w stanie zsypnym i zawartość białka w ziarnie średnie. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna.
- Odmiana Jakubus zarejestrowana w 2017 r. szybko wskoczyła na szczyt Listy Odmian Zalecanych jęczmienia ozimego. Do siewów jesienią br. rekomendowana jest aż w 14 województwach
- Zalecane odmiany jęczmienia ozimego według województw
Marek Kalinowski
Zdjęcia: Marek Kalinowski
