Rynek nasienny kukurydzy obfituje w odmiany na różne cele produkcyjne. Jest bardzo zróżnicowany, a mnogość odmian i informacji o nich bardzo utrudnia wybór tych właściwych mieszańców dla konkretnego gospodarstwa.
Jakie cechy powinien mieć mieszaniec kiszonkowy?
Mieszaniec kiszonkowy powinien charakteryzować się wysokim plonem ogólnym suchej masy z korzystną jego strukturą (z dużym udziałem kolb), wysoką strawnością wegetatywnych części roślin i wczesnością dopasowaną do zamierzonego terminu zbioru. Z uwagi na pożądaną skrobię trawioną jelitowo, na kiszonkę polecane są odmiany z ziarnem szklistym typu flint, albo ziarnem typu pośredniego między flint/dent. Skrobia z ziarna typu flint nawet w ilości o 30% większej niż skrobia mączysta z ziarniaków dent jest trawiona w jelicie cienkim. Takie są różnice w samym typie ziarna, ale to ile skrobi trafi do jelita cienkiego zależy też od precyzji zbioru, rozdrobnienia ziarniaków i właściwego zakiszenia. Im bardziej ziarno jest rozdrobnione, tym większa jest podatność skrobi na rozkład w żwaczu.
Jak jednak poruszać się w gąszczu informacyjnym o odmianach i dobrze wybrać z setek mieszańców z Krajowego Rejestru i dostępnych także z katalogu wspólnotowego? Odpowiedź jest dość prosta – warto analizować dostępne informacje z najbliższej gospodarstwu jednostki realizującej Porejestrowe Doświadczalnictwo Odmianowe i Rolnicze. Najlepiej jest korzystać z List Zalecanych Odmian, które w przypadku kukurydzy na kiszonkę i na ziarno tworzą aktualnie trzy województwa: podlaskie, łódzkie i kujawsko-pomorskie.
Czym się kierować wybierając odmianę na kiszonkę?
Wybór odmian kukurydzy na kiszonkę powinien być dobrze wyważony. Nie można tylko i wyłącznie sugerować się potencjałem plonowania. Wiadomo, że jest on wyższy dla odmian o późniejszym FAO, ale jeżeli zaryzykujemy uprawą odmiany zbyt późną dla naszego regionu, możemy ponieść fiasko. Z wczesnością FAO mieszańców kukurydzy wiąże się wprost ich produktywność. Odmiany wczesne ze względu na krótszy wzrost i rozwój wytwarzają niższy plon. Dlatego, jeżeli wybierzemy zbyt późną odmianę, to nadmiernie duża wilgotność ziarna przy zbiorze spowoduje opóźnione osiągnięcie dojrzałości technologicznej do zbioru na kiszonkę (lub na ziarno). Gdy zostanie wybrana za wczesna odmiana niż jest zalecana w danym regionie, rolnik utraci część plonu, którą potencjalnie mógł uzyskać przy wyborze odmiany późniejszej.
Od roku 2013 w woj. podlaskim w ramach Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego i Rolniczego wykonywano analizy materiału roślinnego odmian kukurydzy kiszonkowej w celu stworzenia LOZ. Niestety, w dostępnych w internecie publikacjach z ostatnich dwóch sezonów nie są już prezentowane wyniki analiz materiału kukurydzy do zakiszenia. Są jednak dostępne dane np. ze zbiorów w 2014 r., na podstawie których można porównać odmiany kiszonkowe badane na Podlasiu (co prawda są to już stare odmiany) pod względem zawartości białka w całych roślinach i włókna surowego, zawartości skrobi i cukrów rozpuszczalnych oraz strawności całych roślin.
Najważniejsza jest strawność roślin na kiszonkę
Strawność roślin na kiszonkę jest kluczowa dla efektów chowu i hodowli bydła mlecznego. Są na rynku promowane bardzo strawne odmiany, które firmy nasienne wyróżniają pod specjalną linią odmian i nadają im specjalne nazwy. Strawność choć jest warunkowana genetycznie, to jest mocno modyfikowana przez pogodę, na etapie zbioru i konserwacji kiszonki. Odmiana o podwyższonej strawności pokaże ten atut w żywieniu pod warunkiem, że zostanie zebrana i zakiszona we właściwej fazie. W przypadku odmian przeznaczanych na kiszonkę z całych roślin liczy się plon strawnej masy z hektara, czyli iloczyn strawności (w %) i plonu całkowitego.
- Pożądaną cechą mieszańców na kiszonkę jest ziarno typu flint ze szklistą skrobią trawioną by-pass oraz tzw. stay green z dłużej zielonymiliśćmi. Jak widać na zdjęciu, kolba może być dojrzała, a liście są nadal zielone
Zalecane odmiany kukurydzy na kiszonkę i rekomendacje dla województw
Na bieżący sezon poza województwem podlaskim kiszonkowe odmiany kukurydzy rekomenduje też woj. łódzkie i kujawsko-pomorskie. Podlasie było w tych rekomendacja pionierem, ale i taka jest potrzeba tego regionu. Podlasie to potęga w produkcji mleka, a zatem i kukurydzy, z której kiszonka jest podstawą tej produkcji. Z informacji COBORU wynika, że w 2016 r. areał uprawy kukurydzy w woj. podlaskim na cele paszowe wyniósł ponad 116 tys. ha (1/5 całkowitej uprawy w kraju), a kukurydzy na ziarno ok. 16 tys. ha. Jeszcze 10 lat temu w tym rejonie na ziarno prawie kukurydzy nie uprawiano. Postęp hodowlany to zmienił i zmienia.
- Na LZO odmian kiszonkowych kukurydzy dla woj. podlaskiego do uprawy rekomendowane na 2018 r. były mieszańce: wczesne Assano (FAO 230), Fortop (FAO 230) i LG 31255 (FAO 230); średnio wczesne Benedictio KWS (FAO 240), Cyrano (FAO 240), Figaro (FAO 250), Kartagos (FAO 240), Mas 20S (FAO 250), SM Kurant (FAO 250) i SY Kardona (FAO 240) oraz średnio późne Dublino (FAO 260), DS 1460C (FAO 260), SM Furman (FAO 260) i Walterinio KWS (FAO 260). Świeżo dopisanymi w rekomendacjach na 2019 r. są mieszańce: Agro Janus, Amanova, Brigado, Casandro, ES Inventive, ES Perspective, Farmezzo, Joffrey, Keops, Kwintus, KWS Kampinos, KWS Salamandra, LG31250, Ligato, Norico, Perrero, Plantus, Sativo, SM Pokusa i SM Polonez.
- Na LZO odmian kiszonkowych kukurydzy dla woj. łódzkiego do uprawy rekomendowane na 2018 r. były mieszańce: wczesna Assano (FAO 230); średnio wczesne Agro Polis (FAO 240), Cyrano (FAO 240), Farmezzo (FAO 250) i Figaro (FAO 250) oraz średnio późna Walterinio KWS (FAO 260). Świeżo dopisanymi w rekomendacjach na 2019 r. są mieszańce: Brigado, Plantus, SM Pokusa, SY Kardona i SY Talisman.
- Na LZO odmian kiszonkowych kukurydzy dla woj. kujawsko-pomorskiego do uprawy rekomendowane na 2018 r. były mieszańce: wczesna Ambrosini (FAO 220); średnio wczesne Agro Polis (FAO 240), Arturo (FAO 230), Cyrano (FAO 240), Farmezzo (FAO 250), Mas 20S (FAO 250) i SY Kardona (FAO 240) oraz średnio późne Dublino (FAO 260) i Walterinio KWS (FAO 260). Świeżo dopisanymi w rekomendacjach na 2019 r. są mieszańce: Bilizi, DS1460C, ES Faraday, ES Inventive, KWS Vitellio, LG31255, MAS 28A, P8329, Plantus, SM Kurant, SY Pandoras, SY Talisman i Volumixx.
Marek Kalinowski
fot.
