Wschody wtórne w uprawie kukurydzy
Niewątpliwie jedną z większych trudności są w kukurydzy wtórne wschody chwastów ciepłolubnych z chwastnicą jednostronną i szarłatem szorstkim na czele. Poprawki, zwłaszcza na chwastnicę, są normą, a to rodzi problemy – odporność przy braku rotacji substancji czynnych.
Teoretycznie chwastnica jest łatwa w zwalczaniu, ale wspomniane wschody wtórne w drugim, a czasami trzecim rzucie pokazują, że w praktyce tak nie jest. A jest to naprawdę złodziej wody i składników pokarmowych, które przeznaczamy dla kukurydzy. W doświadczeniach bez stosowania herbicydów chwastnica jednostronna może osiągnąć w kukurydzy wysokość nawet 1,5 metra, a świeża masa niezwalczanych roślin chwastu na 1 ha może ważyć 13 ton (patrz tabela).
Warto podkreślić, że chwastnica jednostronna wyjątkowo lubi i z łatwością zachwaszcza stanowiska bez orki, na których kukurydza uprawiana jest w technologii pasowej z nawożeniem współrzędowym. Znaczny wzrost nasilenia chwastnicy jednostronnej obserwuje się w uprawie kukurydzy po kukurydzy. Rolnicy uprawiający kukurydzę w tych technologiach wiedzą o tym problemie, a ci, którzy planują zmiany i próbowanie uprawy pasowej, powinni mieć tego świadomość.
Jaki warunki glebowe lubi chwastnica?
Chwastnica lubi gleby bogate w składniki mineralne, próchniczne, piaszczyste i gliniaste, o podłożu gliniastym. Jest chwastem o zróżnicowanym pokroju i w zależności od stanowiska i rośliny uprawnej, osiąga wysokość nawet ponad 150 cm. Jeden chwast wytwarza 300–500 ziarniaków, które mogą przetrwać w glebie do ok. 5 lat.
Chwast po wykiełkowaniu pierwszy liść ma zwinięty, szeroko lancetowaty o ciemnozielonej do szarozielonej barwie. Charakterystyczny jest brak języczka i uszka. Siewka oprócz korzeni wytwarza u podstawy źdźbła korzenie przybyszowe. Na tym etapie wzrostu chwastnice łatwo jest pomylić z innymi chwastami jednoliściennymi, włośnicami i palusznikami. W dalszej fazie rozwoju chwast wytwarza liście z czerwonawym odcieniem z jasnym pasem na środku. Cechą rozpoznawczą gatunku jest spłaszczona pochwa liściowa. Nibykłosy ułożone są wiechowato lub groniasto. Plewy najczęściej są z długą ością.
Próg szkodliwości dla chwastnicy
W uprawie kukurydzy chwastnicę można jeszcze dość łatwo wyeliminować, ale stałym problemem bywa wtórne zachwaszczenie. Ten problem zawsze trzeba rozwiązać, bo progiem szkodliwości jest 3–6 roślin/m2. Według danych IOR – PIB zamieszczanych w metodyce integrowanej ochrony kukurydzy, 60 roślin chwastnicy jednostronnej na 10 m2 plantacji oznacza 5-procentowy spadek plonu ziarna kukurydzy.
Jest jeszcze jeden problem – potencjał tworzenia biotypów odpornych chwastnicy na herbicydy. Póki co, to jeszcze nie powód do paniki. Odporność jest stwierdzana w Europie i w Polsce, ale nie jest jeszcze powszechna i daleko jej do problemów z odpornymi biotypami miotły i wyczyńca w zbożach. Jednak stwierdza się w kukurydzy odporne biotypy chwastnicy jednostronnej na substancje czynne inhibitorów biosyntezy ALS – wg HRAC 2(B). Rzadziej stwierdza się też biotypy odporne na inhibitory biosyntezy ACCase – wg HRAC 1(A) HRAC, a także na inhibitory fotosyntezy PSII, co akurat w praktyce odchwaszczania w UE nie ma już znaczenia.
Chwasty wytwarzające biotypy odporne w uprawie kukurydzy
Nie trzeba panikować, ale trzeba znać te fakty i zarządzać odpornością wszystkich innych chwastów. Ale ponieważ kukurydzy uprawiamy w Polsce coraz więcej a klimat ociepla się, to ryzyko odporności rośnie. W Polsce mamy jeszcze niewielkie z tym problemy, w skali Europy już poważne. A na świecie? Niestety, w uprawie kukurydzy stwierdza się na świecie aż 66 gatunków chwastów, które wytworzyły już biotypy odporne. W najbliższych nam Niemczech i Austrii rośnie odporność chwastnicy jednostronnej i szarłatu szorstkiego na inhibitory ALS. Ta odporność jest notowana w Polsce, na szczęście jeszcze rzadko. Jednak z wykonanych badań z nasionami szarłatu szorstkiego z pola kukurydzy uprawianej w 3-letniej monokulturze stwierdzono dwa różne biotypy chwastu, z czego obydwa wykazywały odporność genetyczną na substancje z grupy inhibitorów ALS (2/B), a jeden symptomy odporności na triazyny (5/C1).
Jak zarządzać odpornością tych chwastów w kukurydzy?
Przede wszystkim należy unikać uproszczeń i uprawy w monokulturze, bo bardzo duże znaczenie w zarządzaniu potwierdzoną już odpornością i przeciwdziałaniu jej pojawieniu się ma agrotechnika i zmianowanie. Natomiast przy stosowaniu herbicydów należy planować zabiegi w całym płodozmianie i stosować co najmniej 3–4-letnią rotację różnych mechanizmów działania.
Przeczytaj również:
Marek Kalinowski
