Jaki będzie popyt na kukurydzę w poprzednich latach?
Prognozuje się, że do roku 2050 popyt na kukurydzę ulegnie podwojeniu, a do roku 2030 jej produkcja zdominuje produkcję zbóż. Na plonowanie kukurydzy w Polsce największy wpływ będą miały wahania temperatur i opadów. Dalszy rozwój uprawy kukurydzy na ziarno i wzrost plonów ograniczany może być ze względu na presję chorób i szkodników oraz przeznaczanie pod uprawę kukurydzy coraz słabszych, zakwaszonych gleb.
Czy wapnowanie wspomaga korzenienie kukurydzy?
Plonowanie kukurydzy, jak również jakość wytworzonego ziarna, zależy od wielu czynników, tj. nawożenia, warunków pogodowych, odmiany, stanowiska w zmianowaniu, rodzaju gleby, odczynu gleby i zawartości materii organicznej w glebie. Można ją wysiewać w prawie każdym płodozmianie, w sposób intensywny i ekologiczny. Spośród roślin uprawnych kukurydza dość dobrze znosi uprawę w monokulturze, jednak z doświadczeń wynika, że uprawiana w płodozmianie, nawet uproszczonym, plonuje o 10–20% wyżej w porównaniu do monokultury. Wynika to z jednostronnego wyczerpywania się składników pokarmowych i obniżania się odczynu gleby.
Na glebach żyznych, kompleksów pszennych i żytnich dobrych można z powodzeniem uprawiać ją po zbożach, natomiast na glebach kompleksu żytniego słabego zasiewy powinny poprzedzać rośliny poprawiające stanowisko (okopowe, strączkowe, mieszanki motylkowatych z trawami lub zbożami). Bardzo dobrym rozwiązaniem, zwłaszcza w płodozmianach z przewagą zbóż, jest poprzedzająca kukurydzę uprawa międzyplonu ozimego wyki z żytem i stosowanie obornika pod kukurydzę.
Kukurydza słabo radzi sobie na zakwaszonych glebach i najlepiej rośnie na glebach o obojętnym odczynie. Wapnowanie gleby pod uprawę kukurydzy jest konieczne jeżeli pH w KCl gleby spadnie poniżej 5,5. Prawidłowy odczyn gleby pozwala wykształcić kukurydzy odpowiedni system korzeniowy już w pierwszym okresie wegetacji. Silny system korzeniowy to efektywniejsze pobieranie składników pokarmowych i wody, co jest szczególnie ważne w okresie susz.
Kiedy przeprowadzić zabieg wapnowania gleby?
Zabieg wapnowania najlepiej przeprowadzić pod przedplon lub zaraz po jego zbiorze. Wtedy długi okres od momentu zastosowania wapna do siewu kukurydzy pozwoli doprowadzić glebę do optymalnego odczynu (pH 6–7,5). Wapnowanie pól pod kukurydzę jest zabiegiem poprawiającym strukturę gleby, zwiększającym aktywność mikrobiologiczną gleby oraz przyswajalność składników pokarmowych, głównie makroelementów. W dodatku zawartość przyswajalnego wapnia i magnezu w glebie jest ściśle powiązana z jej odczynem. W glebach zakwaszonych zazwyczaj mało jest wapnia i magnezu, zmniejsza się też pobranie innych składników pokarmowych.
Deficyt wapnia może wystąpić również przy stosowaniu wyższych dawek nawozów NPK. Przeprowadzenie wapnowania gleby pod kukurydzę jest konieczne, jeśli pH gleby wynosi poniżej 5,5. Dawka i forma wapna pod kukurydzę wyznaczana jest na podstawie potrzeb wapnowania, jak i kategorii agronomicznej gleby. Bardzo ważne jest, aby zawsze przed wysianiem wapna wykonać analizę chemiczną gleby w celu ustalenia jej aktualnego pH. Dzięki temu niedrogiemu badaniu poznajemy odczyn gleby i zyskujemy możliwość trafnego wyboru rodzaju wapna.
Jakie jest znaczenie Mg dla kukurydzy?
Nie tylko zakwaszenie gleby ogranicza wzrost, rozwój i plonowanie roślin. Poważnym zagrożeniem dla plonowania roślin jest brak przyswajalnego magnezu w glebie. Pierwiastek ten ogranicza działanie innych składników pokarmowych i w efekcie powoduje obniżkę plonów. Jeśli w sezonie wegetacyjnym występują obfite opady wiosną, magnez, może zostać wypłukany w głąb profilu glebowego, czego skutkiem może być niedobór tego składnika dla roślin. Zapotrzebowanie kukurydzy na magnez wynosi od 50–70 kg MgO ha. Od momentu zwarcia rzędów do kwitnienia – w okresie 4–6 tygodni, przyswajane zostają 2/3 tych ilości.
Magnez pobudza rozwój systemu korzeniowego kukurydzy i aktywuje procesy odpowiedzialne za pobieranie składników mineralnych z gleby. Wpływa na lepsze wykorzystanie azotu, potasu i fosforu. Badania naukowe potwierdzają, że nawożenie magnezem zwiększa pobieranie azotu, a także korzystnie oddziałuje na transport i gromadzenie fosforu w nasionach oraz zapewnia równomierne dojrzewanie zbóż.
W przypadku gleb zakwaszonych i jednocześnie z niedoborem magnezu należy wysiać nawóz wapniowo-magnezowy. Gdy natomiast wyniki analizy gleby potwierdzają wystarczającą zasobność gleby w przyswajalny magnez, wystarczy wysiać zwykłe wapno nawozowe. Systematyczne stosowanie nawozów wapniowo-magnezowych jest o tyle istotne, iż magnez bardzo łatwo ulega wymywaniu z gleby. Na glebach o niskim pH i niskiej zasobności w przyswajalny magnez zaleca się część nawozu wapniowego zastosować w formie wapna magnezowego.
Długotrwałe efekty poprawy kwasowości gleby zapewnia regularne wapnowanie gleby małymi dawkami wapna. Na gleby lekkie zaleca się 1,5 t/ha wapna węglanowego (CaO), na średnie – 2 t/ha wapna węglanowego lub tlenkowego (CaO) i 2,5 t/ha wapna tlenkowego CaO na gleby ciężkie. Na glebach dających silne objawy niedoborowe magnezu należy zatem po zbiorze roślin koniecznie wysiać nawozy z magnezem. Zazwyczaj większe ilości magnezu wprowadza się z wapnem nawozowym zawierającym magnez. Dobrym rozwiązaniem jest stosowanie jesienią na takich glebach dolomitu. Wiosną, jeśli zostało przeprowadzone z różnych przyczyn wapnowanie gleby pod kukurydzę, warto zastosować kizeryt (25% MgO i 20% S (50% SO3), skuteczny niezależnie od pH gleby, może być stosowany na wszystkich glebach. W praktyce dosyć często otrzymujemy wyniki niskiej zasobności gleby w przyswajany magnez na glebach niewymagających wapnowania. W takim przypadku należy magnez zastosować w formie siarczanu magnezu lub nawozów wieloskładnikowych z magnezem. Na glebach bardzo lekkich i lekkich zaleca się 120–160 kg MgO na hektar. Na glebach cięższych 80–120 kg MgO na hektar na okres 2–3 lat, w zależności od uprawianych gatunków roślin oraz intensywności opadów. Należy pamiętać, że takie dawki nie poprawią niestety zasobności gleby w przyswajalny magnez.
Jakie jest znaczenie Ca dla kukurydzy?
Wszystkie gatunki roślin potrzebują wapnia do prawidłowego rozwoju, niektóre jednak mają większe potrzeby pokarmowe w stosunku do tego pierwiastka, a inne mniejsze. Gatunki szczególnie wapniolubne to: kukurydza, rzepak, lucerna, pszenica, len, ziemniaki, koniczyna i tytoń. Roczne potrzeby wapna przy plonie 10 ton kukurydzy na ziarno to:
- pobranie wapna – ok. 100–110 kg CaO/ha,
- wymycie – 100–250 kg CaO/ha,
- zobojętnienie nawożenia mineralnego – 100–300 kg CaO/ha.
Największym i najtańszym źródłem tego składnika są nawozy wapniowe. W zależności od rodzaju i składu surowca naturalnego oraz sposobu powstania zawierają od 20 do 80% CaO. Służą one jednak przede wszystkim utrzymaniu optymalnego odczynu gleby, a nie nawożeniu wapniem. Systematyczne stosowanie jednak małych, profilaktycznych dawek nawozów wapniowych lub wapniowo-magnezowych jest najlepszym sposobem zwiększania ilości wapnia w glebie i utrzymania żyzności gleby. Wapń regulując odczyn gleby odgrywa kluczową rolę w tworzeniu próchnicy. Gleby mają lepszą strukturę granulometryczną, większą pojemność wodną, większą sorpcję wymienną, są łatwiejsze w uprawie, mniej zlewne dzięki powstającym gruzełkom, zatrzymują więcej wody i stają się żyzne, a to przekłada się na większe plony i zdrowie roślin uprawnych. W wyniku odkwaszenia gleby i dostarczenia jej wapnia poprawia się odżywianie mineralne roślin, kondycja i zdrowotność roślin, a w konsekwencji rosną plony i poprawia się ich jakość.
Jeśli odczyn gleby jest prawidłowy, można zastosować nawozy mineralne zawierające Ca, np. siarczan wapnia, który jest bogatym źródłem potrzebnej siarki. Wapń z siarczanu wapnia pomaga stymulować wzrost korzeni kukurydzy. Reguluje także pobieranie innych składników pokarmowych, jak również wzmacnia odporność roślin kukurydzy na czynniki chorobowe. Nawóz nadaje się do stosowania przedsiewnego, ale też do zastosowania pogłównie, bezpośrednio na powierzchnię pola.
Przeczytaj również:
Dr hab. Dorota Pikuła
IUNG – PIB Puławy
