Plony łubinu wąskolistnego na poziomie 3,5 tony, oczywiście w latach z normalnym przebiegiem pogody, nie są niczym nadzwyczajnym. Bardzo dobry dla plonowania łubinu wąskolistnego był rok 2014, w którym plony wzorca w badaniach COBORU wyniosły 35 q/ha. W roku 2015 wzorzec plonował na poziomie 28,1 q/ha, w roku 2016 na poziomie 25,3 q/ha, w 201 7 r. na poziomie 28,3 q/ha, a w 2018 r. – na poziomie 25,0 q/ha.
ABC agrotechniki
Łubin wąskolistny (ale także żółty i biały] ma małe wymagania termiczne i to przez cały okres wegetacji. Nasiona kiełkują już w temperaturze 3-4 st. C i to dlatego warunkiem powodzenia w uprawie jest jak najwcześniejszy siew łubinu. Opóźnienie siewu do ok. 10 dni w stosunku do terminu optymalnego jest możliwe tylko w przypadku termoneutralnych odmian. Młode siewki łubinów znoszą spadki temperatur nawet do -8 st. C, a zatem, nie są im straszne majowe przymrozki. Bardzo wczesny wysiew umożliwia roślinom skorzystanie z pozimowego zapasu wody w glebie.
Przy bardzo wczesnym siewie niestraszne są też łubinom ewentualne wiosenne susze. Łubin wytwarza silny system korzeniowy i jest odporny na niedobór opadów nawet w krytycznym okresie kwitnienia i zawiązywania strąków. Korzenie łubinu mogą sięgać nawet do 240 cm wgłąb profilu glebowego. Ma to wielkie znaczenie dla gleby. Łubin penetrując ją tak głęboko działa strukturotwórczo i poprawia warunki wodno-powietrzne gleby.
Łubin wąskolistny wymaga nawożenia fosforem (60 kg/ha) i potasem (70 kg/ha). Dzięki symbiozie z bakteriami brodawkowymi łubin nie wymaga nawożenia azotem i pozostawia spore jego ilości roślinom następczym.
Łubin wąskolistny wymaga gleb klasy IIIa, IIIb, IVa i IVb, kompleksów: żytniego bardzo dobrego i żytniego dobrego o pH zbliżonym do obojętnego i zasobnych w magnez. Najlepszym przedplonem są zboża, niepolecanym strączkowe i okopowe. Przygotowane nasiona należy wysiewać na głębokość około 3-4 cm, w rozstawie rzędów 20-30 cm. Zagęszczenie roślin na 1 m² powinno wynosić 90-100 dla odmian tradycyjnych. Odmiany samokończące nie wytwarzają pędów bocznych, dlatego zalecana jest większa gęstość siewu 100—120 nasion/mkw. Odmiany łubinu wąskolistnego mogą być uprawiane we wszystkich rejonach kraju, poza nadmorskimi i podgórskimi. Największych plonów nasion można się spodziewać w północnym pasie Polski. Podstawową zaletą łubinu wąskolistnego jest jego wyższe plonowanie i szybsze dojrzewanie oraz niższa wrażliwość na antraknozę łubinu w porównaniu z łubinem żółtym.
Duży postęp hodowlany
Aktualnie w Krajowym Rejestrze znajduje się 28 odmian łubinu wąskolistnego z przewagą odmian słodkich. W 2018 r. do Krajowego Rejestru wpisano odmiany: Homer; Lila Baer i Szot; w 2017 r. wpisano trzy bardzo plenne odmiany: Neron, Roland i Samba, a w 2016 r. także cztery nowe: Bolero, Jowisz, Koral i Tytan. Większość odmian niskoalkaloidowych (słodkich) należy do grupy o niesamokończącym typie wzrostu. Odmianami słodkimi o samokończącym typie wzrostu są: Boruta, Homer, Lila Baer, Regent, Sonet i Szot. W rejestrze są też odmiany gorzkie (wysokoalkaloidowe) o niesamokończącym typie wzrostu: Karo, Oskar. Jeszcze rok temu taką odmianą była w rejestrze najstarsza Mirella (rejestracja w 1981 r.) utrzymującą się w nim aż przez 35 lat. W 2018 r. została jednak skreślona i wycofana z obrotu. Należy też dodać, że w badaniach rejestrowych jest siedem odmian łubinu wąskolistnego (wszystkie polskie).
Korzystając z rekomendacji i LZO poniżej pamiętajmy o dużym postępie plonowania odmian najnowszych (w ostatnich dwóch latach dopisano do krajowego rejestru 7 nowych odmian), które plonują o ok. 20% wyżej od odmian starszych. W badaniach COBORU najwyższe plony nasion ze zbiorów w 2017 r. uzyskały w kolejności odmiany Samba, Rumba, Bolero i Neron. Wymieniam te najwyżej plonujące w 2017 r. na poziomie od 108% do 111% wzorca. W 2018 r. najwyżej na poziomie 108% wzorca plonowała odmiana Tango, a na poziomie 107% wzorca: Dalbor, Ronald i Koral. Wiadomo - było sucho i liderzy z 2017 r. nie byli najlepsi, chociaż ich plony były powyżej wzorca. Warto dodać, że liderem plonowania w badaniach COBORU w 2015 r. była odmiana Bolero (aż 131% wzorca), a w 2016 r. Roland (109%). Porównujemy plony w procentach wzorca i należy dodać, że w przypadku łubinu wąskolistnego średni plon wzorca, to średnia ze wszystkich badanych odmian. Plon wzorca w 2016 r. wyniósł 25,3 q/ha, w 2017 r. - 28,3 q/ha i w 2018 r. - 25,0 q/ha.
Rekomendowane dla województw
Listy Zalecanych Odmian Łubinu wąskolistnego przez szereg lat tworzyły tylko woj. podlaskie i kujawsko-pomorskie. Do tego grona z rekomendacjami dołączyły woj.: lubuskie, wielkopolskie i zachodniopomorskie. Odmianami łubinu wąskolistnego rekomendowanymi z uwagi na wysokość i stabilność plonowania (rekomendacje na 2018 r., jeszcze bez aktualizacji na 2019 r.) do uprawy w woj.:
- kujawsko-pomorskim są: Bolero, Rumba, Regent, Tytan, Wars, Kalif, Neron i Samba;
- lubuskim: Bolero, Rumba, Tytan, Jowisz i Koral;
- podlaskim: Bolero, Rumba, Regent, Kurant, Tango, Wars, Neptun i Salsa;
- wielkopolskim: Bolero, Rumba, Regent, Tytan, Jowisz i Tango;
- zachodniopomorskim: Bolero, Rumba, Regent i Kurant.
Zaraz po weryfikacji List Zalecanych Odmian na 2019 r. w komunikacie przedstawimy uaktualnione rekomendacje. Poniżej przedstawiamy charakterystykę (w oparciu o informacje COBORU) liderów wojewódzkich rekomendacji łubinu wąskolistnego na Listach Zalecanych Odmian.
Bolero — odmiana niesamokończąca, niskoalkaloidowa przydatna do uprawy na nasiona paszowe. Plon nasion i białka bardzo duży, stabilny w latach badań. Termin kwitnienia i termin dojrzewania roślin dość wczesny do średniego. Rośliny są średnie do dość wysokich, w fazie początku kwitnienia nie wylegają. Wyleganie roślin w fazie końca kwitnienia i przed zbioem średnie. Dość duża odporność na fuzaryjne więdnięcie. Dojrzewanie równomierne. Skłonność do pękania strąków i osypywania nasion mała. Masa 1000 nasion bardzo duża. Zawartość białka ogólnego w nasionach duża, tłuszczu surowego mała, włókna surowego bardzo mała. Zawartość alkaloidów mała. Odpowiednia do uprawy na glebach kompleksu żytniego bardzo dobrego. Optymalna obsada roślin w uprawie na nasiona — 100 szt./m².
Rumba — odmiana niesamokończąca, niskoalkaloidowa przydatna do uprawy na nasiona paszowe. Plon nasion duży, stabilny w latach badań. Plon białka bardzo duży. Termin kwitnienia roślin dość wczesny, termin dojrzewania dość wczesny do średniego. Okres kwitnienia średniej długości. Rośliny wysokie. W fazie początku kwitnienia rośliny nie wylegają. W fazie końca kwitnienia wyleganie bardzo małe, przed zbiorem dość małe. Odporność na choroby duża do bardzo dużej. Dojrzewanie dość równomierne. Skłonność do pękania strąków i osypywania nasion dość mała. Masa 1000 nasion dość mała do średniej. Zawartość białka ogólnego w nasionach dość duża do dużej, tłuszczu surowego średnia do dość małej, włókna surowego średnia. Zawartość alkaloidów dość mała. Odpowiednia do uprawy na glebach kompleksu żytniego bardzo dobrego. Optymalna obsada roślin w uprawie na nasiona około 100 szt./m².
Regent — odmiana samokończąca, przydatna do uprawy na nasiona paszowe, o małej zawartości alkaloidów. Plon nasion duży, białka ogólnego dość duży. Termin kwitnienia i dojrzewania dość wczesny, długość okresu kwitnienia krótka. Wysokość roślin nieco niższa od średniej. Wyleganie w fazie początku kwitnienia nie występuje, w końcu kwitnienia bardzo małe, przed zbiorem małe. Podatność na porażenie grzybami z rodzaju Fusarium i opadzinę liści mała. Równomierność dojrzewania dobra. Skłonność do pękania strąków i osypywania nasion bardzo mała. Nasiona wielobarwne ciemne, masa 1000 nasion mała do bardzo małej. Zawartość białka ogólnego w nasionach średnia, tłuszczu surowego dość duża, włókna względnie mała. Odpowiednia do uprawy na glebach kompleksu żytniego bardzo dobrego. Optymalna obsada roślin około 120 szt./m².
Tytan — odmiana niesamokończąca, niskoalkaloidowa, przydatna do uprawy na nasiona paszowe. Plon nasion bardzo duży, stabilny w latach badań. Plon białka bardzo duży. Termin kwitnienia roślin dość wczesny. Termin dojrzewania roślin dość wczesny do średniego. Okres kwitnienia średniej długości. Rośliny dość wysokie, w fazie początku kwitnienia nie wylegają. Wyleganie roślin w fazie końca kwitnienia bardzo małe, przed zbiorem małe. Duża odporność na choroby pochodzenia grzybowego, szczególnie na fuzaryjne więdnięcie. Dojrzewanie równomierne. Skłonność do pękania strąków i osypywania nasion mała. Masa 1000 nasion dość mała do średniej. Zawartość białka ogólnego w nasionach dość mała, tłuszczu surowego mała, włókna surowego duża. Zawartość alkaloidów mała. Odpowiednia do uprawy zwłaszcza na glebach kompleksu żytniego bardzo dobrego. Optymalna obsada roślin w uprawie na nasiona około 100 szt./m².
Jowisz — odmiana niesamokończaca, niskoalkaloidowa przydatna do uprawy na nasiona paszowe. Plon nasion i białka bardzo duży. Termin kwitnienia roślin wczesny, termin dojrzewania roślin dość wczesny. Okres kwitnienia średniej długości. Rośliny średnie do dość wysokich, w fazie początku kwitnienia nie wylegają. Wyleganie roślin w fazie końca kwitnienia i przed zbiorem bardzo małe. Dość duża odporność na choroby pochodzenia grzybowego, szczególnie na fuzaryjne więdnięcie. Dojrzewanie równomierne. Skłonność do pękania strąków i osypywania nasion mała. Masa 1000 nasion średnia. Zawartość białka ogólnego w nasionach dość duża, tłuszczu surowego mała, włókna surowego bardzo mała. Zawartość alkaloidów bardzo mała. Odpowiednia do uprawy zwłaszcza na glebach kompleksu żytniego bardzo dobrego. Optymalna obsada roślin w uprawie na nasiona około 100 szt./ m².
Marek Kalinowski
