pozostałe rośliny

Łubin wąskolistny i żółty – lista zalecanych odmian

Postęp w hodowli łubinów i innych bobowatych w ostatnich latach nabrał tempa. To oczywiście zasługa hodowców i reakcja na rosnące zainteresowanie bobowatymi. Te najnowsze odmiany łubinów rejestrowane od 2016 r. charakteryzują się dużym wzrostem potencjału plonowania.

Wzrost plonowania w przypadku łubinu wąskolistnego jest na poziomie 20% w stosunku do starszych odmian, a to olbrzymi, wręcz rzadko spotykany postęp w hodowli roślin. Województwa tworzące Listy Odmian Zalecanych nie przedstawiły jeszcze rekomendacji na 2021 r. Prawdopodobnie niewiele się zmieni w stosunku do zaleceń z ub.r. Dlatego dziś przedstawimy zeszłoroczne Listy Odmian Zalecanych łubinu wąskolistnego i łubinu żółtego oraz kilka ważnych informacji z zakresu agrotechniki łubinów.

Nasiona łubinu kiełkują w temperaturze 3-4 stopni Celcjusza

Łubiny trzeba siać wcześnie bo mają małe wymagania termiczne i to przez cały okres wegetacji. Nasiona kiełkują już w temperaturze 3–4 st. C i to dlatego warunkiem powodzenia w uprawie jest właśnie jak najwcześniejszy siew. Opóźnienie siewu do ok. 10 dni w stosunku do terminu optymalnego jest możliwe tylko w przypadku termoneutralnych odmian łubinu. Młode siewki łubinów znoszą przymrozki nawet do minus 8 st. C, a zatem nie są im straszne majowe przymrozki. Bardzo wczesny wysiew umożliwia roślinom skorzystanie z pozimowego zapasu wody w glebie.

Przy bardzo wczesnym siewie niestraszne są też łubinom ewentualne wiosenne susze. Łubin wytwarza silny system korzeniowy i jest odporny na niedobór opadów nawet w krytycznym okresie kwitnienia i zawiązywania strąków. Korzenie łubinu mogą sięgać nawet do 240 cm w głąb profilu glebowego. Ma to wielkie znaczenie dla gleby. Łubin penetrując ją tak głęboko działa strukturotwórczo i poprawia warunki wodno-powietrzne gleby. Łubin wąskolistny wymaga nawożenia fosforem (60 kg/ha) i potasem (70 kg/ha). Dzięki symbiozie z bakteriami brodawkowymi łubin nie wymaga nawożenia azotem i pozostawia spore jego ilości roślinom następczym.

Łubin wąskolistny chociaż zwany jest niebieskim to nie zawsze kwitnie na niebiesko. Zależnie od odmiany kwiaty łubinu niebieskiego mogą być niebieskie, fioletowe, różowe, ale też białe, sinobiałe lub kremowe

Łubin wąskolistny chociaż zwany jest niebieskim to nie zawsze kwitnie na niebiesko. Zależnie od odmiany kwiaty łubinu niebieskiego mogą być niebieskie, fioletowe, różowe, ale też białe, sinobiałe lub kremowe

Łubiny kiełkują już przy 3–4 st. C, a o powodzeniu w uprawie decyduje jak najwcześniejszy siew. Co do parametrów siewu pamiętajmy, że łubiny kiełkują epigeicznie – rozwijają część podliścieniową zarodka (hypokotyl) i liścienie wynoszone są na powierzchnię gleby. Dlatego w odróżnieniu od bobiku i grochu kiełkujące hipogeicznie łubiny należy siać płytko – na głębokość 3 maksymalnie 4 cm

Łubiny kiełkują już przy 3–4 st. C, a o powodzeniu w uprawie decyduje jak najwcześniejszy siew. Co do parametrów siewu pamiętajmy, że łubiny kiełkują epigeicznie – rozwijają część podliścieniową zarodka (hypokotyl) i liścienie wynoszone są na powierzchnię gleby. Dlatego w odróżnieniu od bobiku i grochu kiełkujące hipogeicznie łubiny należy siać płytko – na głębokość 3 maksymalnie 4 cm

Największy plon nasion spodziewany jest w północnym pasie Polski

Łubin wąskolistny wymaga gleb klasy IIIa, IIIb, IVa i IVb, kompleksów: żytniego bardzo dobrego i żytniego dobrego o pH zbliżonym do obojętnego i zasobnych w magnez. Najlepszym przedplonem są zboża, niepolecanym strączkowe i okopowe. Przygotowane nasiona należy wysiewać na głębokość około 3–4 cm, w rozstawie rzędów 20–30 cm. Zagęszczenie roślin na 1 m2 powinno wynosić 90–100 dla odmian tradycyjnych. Odmiany samokończące nie wytwarzają pędów bocznych, dlatego zalecana jest większa gęstość siewu 100–120 nasion/mkw. Odmiany łubinu wąskolistnego mogą być uprawiane we wszystkich rejonach kraju, poza nadmorskimi i podgórskimi. Największych plonów nasion można się spodziewać w północnym pasie Polski. Podstawową zaletą łubinu wąskolistnego jest jego wyższe plonowanie i szybsze dojrzewanie oraz niższa wrażliwość na antraknozę łubinu w porównaniu z łubinem żółtym.

W Krajowym Rejestrze znajduje się 30 odmian łubinu wąskolistnego z przewagą odmian słodkich, przy czym dokładnie połowę stanowią odmiany nowe o wysokim potencjale plonowania rejestrowane od 2016 r. W 2020 r. do Krajowego Rejestru wpisano odmiany: Furman i Twist; w 2019 r. Agat, Bazalt i Swing; w 2018 r. Homer, Lila Baer i Szot; w 2017 r.: Neron, Roland i Samba; w 2016 r.: Bolero, Jowisz, Koral i Tytan. Większość odmian niskoalkaloidowych (słodkich) należy do grupy o niesamokończącym typie wzrostu. Odmianami słodkimi o samokończącym typie wzrostu są: Boruta, Homer, Lila Baer, Regent, Sonet i Szot. W rejestrze są też odmiany gorzkie (wysokoalkaloidowe) o niesamokończącym typie wzrostu: Karo, Oskar.

Korzystając z rekomendacji i LOZ na mapie pamiętajmy o dużym postępie plonowania odmian najnowszych, które plonują o ok. 20% wyżej od odmian starszych. W badaniach COBORU najwyższe plony nasion ze zbiorów w 2020 r. (wstępne wyniki plonowania) uzyskały w kolejności odmiany: Agat, Furman, Salsa, Roland.

Nasiona odmian łubinu żółtego, zawierające 42–48% białka i 5% tłuszczu, są spłaszczone z małym wgłębieniem. Zależnie od odmiany okrywa nasienna może mieć barwę od białej do czarnej z marmurkowaniem. Cechą charakterystyczną na ciemnych nasionach jest przejaśnienie w formie półksiężyca. Na zdjęciu nasiona odmiany Duka

Nasiona odmian łubinu żółtego, zawierające 42–48% białka i 5% tłuszczu, są spłaszczone z małym wgłębieniem. Zależnie od odmiany okrywa nasienna może mieć barwę od białej do czarnej z marmurkowaniem. Cechą charakterystyczną na ciemnych nasionach jest przejaśnienie w formie półksiężyca. Na zdjęciu nasiona odmiany Duka

Nasiona przed siewem warto zaprawiać nitraginą

Żółty plonuje słabiej niż łubin wąskolistny i biały, ale ma zdecydowanie najniższe wymagania glebowe. Preferuje lekkie gleby, ale muszą to być gleby o pH 5–6. Gatunek ten nie znosi gleb o odczynie obojętnym, zasadowym lub świeżo wapnowanych. Na glebach zasobnych w wapń będzie chorował na chlorozę wynikającą z zablokowanego dostępu do ważnych mikroelementów. Co ważne, spośród krajowych nasion roślin bobowatych rynek paszowy w ostatnich latach najbardziej zainteresowany był właśnie nasionami łubinu żółtego.

Najlepszym przedplonem dla łubinu żółtego są zboża i należy go wysiewać jak najwcześniej (koniec marca lub początek kwietnia) na głębokość ok. 3 cm i w zagęszczeniu na 1 mkw. ok. 90–100 dla odmian tradycyjnych i 100–120 dla odmian samokończących (odmiany samokończące wytwarzają znacznie mniejszą liczbę pędów bocznych i najczęściej tylko pierwszego rzędu). Na glebach lepszych należy stosować dolną, a na słabszych górną granicę ilości wysiewu.

Ważną częścią agrotechniki łubinu żółtego jest zapotrzebowanie na azot, które pokrywa symbioza z bakteriami brodawkowymi. Nasiona przed siewem warto zaprawiać nitraginą. Początek współżycia bakterii brodawkowych z łubinami rusza, kiedy łubin jest w fazie 2–3 liści. Maksymalne wiązanie azotu ma miejsce na początku kwitnienia łubinów. W dobrych warunkach glebowych i wilgotnościowych, przy poprawnej agrotechnice, można uzyskać nawet do 3 t/ha nasion łubinu żółtego (lub do 500 q zielonki o niskiej zawartości włókna.

Istotną cechą odmian łubinu jest równomierność dojrzewania. Odmiany samokończące wykazują się najlepszą równomiernością, a z odmian tradycyjnych dość równomiernie dojrzewają Mister i Baryt. Zarejestrowane odmiany są wczesne z wyjątkiem odmiany Parys (odmiana zielonkowo-nasienna skreślona z rejestru w ub.r.) i są termoneutralne, co czyni je mało wrażliwymi na opóźnienie terminu siewu, bo nie wymagają przejścia procesu jaryzacji. Wszystkie odmiany łubinu żółtego cechuje niska zawartości alkaloidów – są słodkie.

W Krajowym Rejestrze jest 11 odmian łubinu żółtego, w tym 9 to odmiany niesamokończące: Baryt (rejestracja w 2011), Bursztyn (2014), Diament (2019), Dukat (2006), Goldeneye (2019), Lord (2006), Mister (2003), Puma (2017), Salut (najnowsza zarejestrowana w 2020 r.) oraz dwie odmiany samokończące dojrzewające o 5–6 dni wcześniej, przez co są nieco odporniejsze na antraknozę łubinu: Perkoz (2008) i Taper (2002). Najnowsze odmiany są plenne i wierne w plonowaniu, jednak genotypy samokończące plonują słabiej, lecz szybciej i równomierniej dojrzewają.