Najczęstsze choroby roślin bobowatych

Nasilanie się w Polsce zagrożeń ze strony chorób bobowatych spowodowało, że wielu rolników uprawiających te rośliny przez dziesięciolecia nagle zrezygnowało z ich uprawy. Te zagrożenia dalej są obecne, a możliwości chemicznego ograniczania nadal jest niewiele, ale są. Najważniejsze na starcie ich uprawy jest zaprawienie nasion. Bobowate warto uprawiać, a największym ich atutem jest łamanie uproszczonych płodozmianów, w których problemem staje się np. odporność chwastów.

Askochytoza w bobiku jest najgroźniejszą chorobą grochu siewnego i bobiku. Choroba objawia się okrągłymi plamami mającymi barwę szarą z ciemnoczerwoną obwódką. Występują one początkowo na liściach i pędach, a później także na strąkach i nasionach.

Choroba przenoszona jest przez nasiona i występuje w ciągu całego okresu wegetacyjnego. Inną groźną chorobą bobiku jest czekoladowa plamistość bobiku, występująca w postaci drobnych i powiększających się w czasie okrągłych plam na liściach. Z czasem plamy zlewają się a liście zamierają. Do okresu kwitnienia bobik jest odporny na tę chorobę.

• Warto znać biologię rozwoju patogenów, bo ewentualne straty plonu w dużym stopniu zależą od fazy rozwojowej roślin, w której nasila się zagrożenie. Np. bobik do okresu kwitnienia jest odporny na czekoladową plamistość. Najgroźniejszymi chorobami bobiku są: askochytoza bobiku, czekoladowa plamistość bobiku i najgroźniejsza dla odmian późno dojrzewających – rdza bobiku

Chorobami łubinów najczęściej występującymi w tym gatunku są: antraknoza i fuzarioza. Atakują łubiny tym mocniej, im w sezonie wegetacji jest cieplej i wilgotno. Antraknoza może występować już na siewkach, ale najczęściej typowe jej objawy widoczne są dopiero w okresie kwitnienia roślin. Porażane rośliny więdną, a ich wierzchołki zwisają od połowy kwiatostanu. Na łodygach pojawiają się eliptyczne, wydłużone, różowołososiowe plamy z brunatnym obrzeżem.

W miejscu plam tkanki stopniowo zasychają i twardnieją, jednocześnie skręcając się w dół. Choroba może porażać rośliny również w późniejszym okresie ich rozwoju, powodując uszkodzenia strąków i nasion. Korzenie łubinu mogą być porażane przez fuzariozę powodującą więdnięcie roślin występujące najczęściej podczas kwitnienia. Zainfekowane korzenie mają w przekroju poprzecznym brunatną barwę.

• Chorobami, których wystąpienie może powodować znaczne straty w plonowaniu łubinów są: antraknoza łubinu (najmocniej atakuje łubin żółty), fuzaryjne więdnięcie łubinu i szara plamistość liści łubinu (te dwie choroby najmocniej atakują łubin wąskolistny). Zdecydowanie najbardziej odporny na antraknozę, ale i pozostałe choroby jest łubin biały

Antraknoza pojawiła się w Polsce w latach 1995–1996, powodując bardzo duże szkody w uprawie łubinu w kilku następnych latach. W ostatnich latach, ze względu na niedobór opadów w okresie letnim, zagrożenie antraknozą znacznie zmalało. Sprawcą choroby jest grzyb z rodzaju Colletotrichum, rozprzestrzeniający się bardzo szybko na plantacji, zwłaszcza w warunkach wysokiej temperatury i dużej wilgotności powietrza.

Optimum temperatury dla rozwoju zarodników grzyba powodującego antraknozę jest powyżej 25 st. C, przy wilgotności powietrza powyżej 90% – infekcji sprzyja duża częstotliwość opadów oraz utrzymywanie się mokrej powierzchni organów roślin dłużej niż 8–10 godzin. 

Groch siewny obok wspomnianej wcześniej askochytozy może być porażany także przez rdzę grochu. W uprawie grochu zagrożenie stanowić może też fuzaryjne więdnięcie grochu (choroba świętojańska), zgnilizna łodyg i korzeni grochu oraz czarna plamistość grochu. W latach wilgotnych na wszystkich roślinach strączkowych mogą występować mączniaki: rzekomy i prawdziwy. Ich cechą charakterystyczną jest biały nalot na dolnej stronie liści.

• Chorobami grochu o znaczeniu gospodarczym są: askochytoza, fuzarioza, rdza grochu, mączniak prawdziwy i rzekomy

Choroby soi

Soja z uwagi na bardzo mały do niedawna areał uprawy nie była mocno atakowana przez choroby. Potencjalnych zagrożeń dla soi jest jednak bardzo dużo. Są to: zgorzel siewek, antraknoza, askochytoza, septorioza – brązowa plamistość liści soi, fuzaryna zgorzel szyjki korzeniowej i podstawy łodygi, fuzaryjne więdnięcie, cerkosporioza (chwościk soi), purpurowa cerkosporioza soi i fuzaryjne brunatnienie strąków. Całe szczęście, że soja w Polsce zwykle nie choruje, bo nie ma żadnych zarejestrowanych środków chemicznych do jej ochrony.