Fosfor i potas zawsze najlepiej jest wysiać pod jesienną orkę, bo plonowanie zbóż jarych, ale i wszystkich roślin, zleży od poziomu zasobności w przyswajalne formy składników w glebie.
Pszenica jara wymaga najwięcej
Niestety, pamiętamy jesienne problemy z ciągłymi opadami i nadmiernym uwilgotnieniem gleby. To miało także wpływ na wolniejszy rozkład resztek pożniwnych i spowolnioną mineralizację azotu. Najlepszą podstawą wyliczania dawek nawozów jest zbadana zasobność gleby oraz jej aktualny odczyn pH. Przy zbyt niskim pH należy unikać stosowania nawozów zakwaszających glebę i rozważyć zastosowanie niewielkich dawek wapna kredowego w celu pokrycia przynajmniej ilości wapna wynoszonych z plonem roślin.
Gatunki zbóż różnią się efektywnością wykorzystania składników pokarmowych i zapotrzebowaniem na wydanie plonu. Skupmy się na najbardziej wymagającym gatunku jarym – na pszenicy jarej. W stosunku do potasu ma ona wyższe wymagania od pszenicy ozimej. Na wytworzenie średniego plonu ziarna na poziomie około 40 q/ha wraz z odpowiednią ilością słomy, pszenica jara potrzebuje około: 110 kg N, 50 kg P2O5, 100 kg K2O, 16 kg MgO i 25 kg CaO.
Pamiętajmy też, że z powodu zmniejszenia emisji siarki do atmosfery stała się ona w znacznej części gleb deficytowa. Zboża nie są roślinami o dużym zapotrzebowaniu na siarkę, ale jej niedobory zmniejszają efektywność wykorzystania azotu, a to obniża plon i jakość ziarna.
Przy średniej i wysokiej zasobności gleby
W warunkach średniej zasobności gleby w fosfor i potas i zakładanym plonie ziarna pszenicy jarej na poziomie 40 q/ha powinniśmy zastosować dawkę fosforu w wysokości ok. 60 kg P2O5/ha i dawkę potasu ok. 80 kg K2O/ha. Jak widać, powstała pewna różnica między zapotrzebowaniem pszenicy jarej na plon 40 q/ha, a nawożeniem. Wynika to z założenia, że produkty uboczne (np. słoma zbóż) zostają na polu, a nagromadzone w nich składniki wracają do gleby.
W warunkach wysokiej zasobności gleby w fosfor i potas dawki nawozów można zmniejszyć o ok. 20 kg P2O5 i o 20 kg K2O/ha. W warunkach bardzo wysokiej zasobności w fosfor i potas dawki nawozów można zmniejszyć o 30–40 kg P2O5 i 30–40 kg K2O/ha. Przy niskiej zawartości składników dawki nawozów fosforowych i potasowych należy natomiast zwiększyć. Powinniśmy wtedy zastosować dawki w ilości wynikających z zapotrzebowania pszenicy na zakładany plon, plus dodatkową ilość ok. 30 kg P2O5 i K2O/ha w celu podniesienia zasobności gleby.
Nawożenie upraw jakościowych - pszenicy jarej i jęczmienia browarnego
Zupełnie odrębną kwestią jest nawożenie azotowe pszenicy jarej odmian jakościowych. Wymagania nawozowe pszenicy technologicznej są wysokie. Dla plonu 45 q, w uprawie po zbożach, należy zastosować 100–110 kg azotu, dla plonu 60 q 130–140 kg N/ha. W pszenicy technologicznej azot powinien być stosowany co najmniej w dwóch terminach, a ze względu na zawartość białka i glutenu nawet w trzech częściach. Pierwszą dawkę 60% należy zastosować przedsiewnie, drugą (resztę) w stadium wydłużania czwartego międzywęźla, bądź – pierwszą 60% przedsiewnie, drugą 35% w stadium wydłużania trzeciego międzywęźla i resztę po wykłoszeniu podać dolistnie w roztworze mocznika z siarczanem magnezu.
W uprawie jęczmienia browarnego ze względu na niepożądaną wysoką zawartość białka w ziarnie nie stosuje się podziału dawki azotu i nie nawozi się pogłównie ani dolistnie tym składnikiem (powoduje to wzrost udziału białek zapasowych). Azot w całości stosuje się przedsiewnie. Na kompleksach pszennych, po okopowych, dla plonu 45 q wystarcza 40 kg N/ha. Na żytnim dobrym dawkę należy zwiększyć do 50 kg N. Po zbożowych i przemysłowych dawki powinny wynosić 60 i 80 kg N/ha.
Marek Kalinowski
