Szczegóły manifestowanych przez rośliny objawów niedoborów makro- i mikroelementów na żywych eksponatach doświadczenia wazonowego omawiali eksperci firmy oraz autorytety w dziedzinie nawożenia gleb i odżywiania roślin, tj. prof. dr hab. Witold Grzebisz i dr. hab. Witold Szczepaniak.
Kali Akademia
– Kali Akademia, to projekt firmy K+S KALI GmbH, w którym chcemy dzielić się wiedzą na temat strategii nawożenia roślin, prowadzić szkolenia i webinary dotyczące roli składników pokarmowych w nawożeniu oraz odnosić się do aktualnej sytuacji na polach – mówi Lucyna Lewicka z K+S Polska. – Wiedza, którą wspólnie z ekspertami K+S KALI, specjalistami z instytutów naukowych i uczelni będziemy przekazywać podczas np. webinarów i szkoleń, skierowana jest do praktyków – rolników oraz dla doradców/zespołów handlowych dystrybutorów nawozowych. Szczególną uwagę przywiązujemy do wiedzy z zakresu zbilansowanego nawożenia roślin uprawnych, głównie do roli składników pokarmowych w odżywianiu roślin oraz form przyswajalnych dla roślin składników w nawozach.
Wiedza dotycząca identyfikowania niedoborów składników pokarmowych jest bardzo ważna, ale trzeba też nauczyć się wyciągania wniosków. Niedobór manifestowany przez roślinę nie musi oznaczać niedoborów składnika w glebie. Często utrudnione lub blokowane jest jego pobieranie, co może być wynikiem zbyt niskiego lub zbyt wysokiego pH gleby. Pobieranie może być upośledzone przez antagoniznmy z innymi pierwiastkami, przez suszę glebową lub nadmierne jej uwilgotnienie, przez chłód, dużą amplitudę temperatur między dniem a nocą i wiele innych czynników. Obserwując rośliny trzeba mieć to na uwadze, wyciągać wnioski i stosować środki zaradcze, w tym np. dokarmianie roślin przez liście, kiedy utrudnione jest pobieranie pierwiastków z gleby.
Wiedzę wspiera aplikacja
Szkolenie w Katedrze Chemii Rolnej i Biogeochemii Środowiska z rozpoznawania objawów niedoborów składników pokarmowych na roślinach uprawnych było pierwszym z cyklu szeregu praktycznych spotkań. W Poznaniu zaprezentowano rośliny wyhodowane w celach szkolenia rozpoznawania niedoborów, tj. pszenicę, rzepak, buraki i ziemniaki.
Szkolenia na żywych eksponatach roślin i pod okiem ekspertów są bezcenne, ale firma K+S Polska zaprasza wszystkich do śledzenia informacji na stronie www.ks-polska.com i zachęca do pobrania darmowej aplikacji KALI-TOOLBOX ze zdjęciami objawów niedoborów składników oraz kompetentnym doradztwem. Poniżej przedstawiamy najważniejsze informacje K+S KALI GmbH na temat objawów niedoborów najważniejszych makro- i mikroelementów oraz zdjęcia roślin ze szkolenia w Katedrze Chemii Rolnej i Biogeochemii Środowiska UP w Poznaniu.
Niedobór azotu
W przypadku niedoboru azotu rośliny wykazują opóźniony wzrost (karłowatość), a łan ma jasny kolor. Pojawiające się chlorozy występują najpierw na liściach starszych (w odróżnieniu od objawów niedoboru siarki, gdzie chloroza pojawia się najpierw na liściach młodszych). Charakterystycznym objawem niedoboru azotu jest zesztywnienie łodyg i liści, które sterczą do góry i ściśle przylegają do łodygi w odróżnieniu od sytuacji braku fosforu, przy którym końcówki liści są lekko wygięte.
Niedobór fosforu
Niedobór fosforu jest jednym z trudniejszych do zdiagnozowania. Jego objawem może być podwyższony skład niebieskozielonego chlorofilu (nadchlorofilacja) co prowadzi do przebarwień łodyg w kolorze antocyjanowym (czerwonawym). Oprócz spowolnionego wzrostu roślin charakterystyczną cechą niedoboru fosforu jest występujące również przy niedoborze azotu zesztywnienie pędu, przy czym w odróżnieniu od sztywno sterczących czubków liści (przy niedoborze azotu) w warunkach niewystarczającego odżywienia fosforem uginają się one lekko ku dołowi. W skrajnych przypadkach niedoboru zaczynają obumierać starsze liście.
Niedobór manganu
Na średnich i młodych liściach powstają między żyłkami szarozielone lub brązowożółte paski lub plamy. Tworzą się na nich ciemnobrązowe kropki martwicy, które zbiegają się w pasma ku brzegom liścia.
Niedobór cynku
Typowe symptomy niedoboru cynku to skarłowacenie, małe liście i częściowo rozetowatość pędu. Objawy występują najczęściej przy silnym nasłonecznieniu w postaci powstających chlorotycznych, szybko powiększających się plam o większych lub mniejszych obszarach obumarłych (rozjaśnienie aż po całkowite zbielenie liści).
Niedobór potasu
Niedobór potasu można łatwo rozpoznać po typowych jasnych przebarwieniach brzegów liści lub w późniejszej fazie po martwicach brzegów liści, które ujawniają się szczególnie na liściach starszych. 
Jednak jeszcze przed wystąpieniem widocznych objawów, niedobór potasu prowadzi do pogorszenia się asymilacji, gorszej gospodarki wodnej (więdnięcia) oraz niższej zawartości w roślinie niektórych wartościowych substancji, jak np. witamina C. W rezultacie następuje spadek wielkości plonu i jego jakości, jak również pogorszenie trwałości (tj. zdolności do przechowywania) owoców i warzyw.
Niedobór boru
Niedobór boru występuje przede wszystkim w okresach suchych i objawia się ograniczonym wzrostem całej rośliny. Ostry niedobór boru charakteryzuje się obumieraniem stożków wzrostu wegetatywnego, zniekształceniami i obumieraniem najmłodszych liści. Na łodygach, korzeniach i ogonkach liści pojawiają się zrogowaciałe pęknięcia, powierzchnia liści ulega też zmniejszeniu.
Niedobór magnezu
Gdy rośliny cierpią na niedobór magnezu, dochodzi najpierw do wzrostu poziomu węglowodanów w liściach spowodowanego zakłóceniem transportu węglowodanów we floemie. W rezultacie wpływa to negatywnie na wzrost korzeni, co z kolei znowu powoduje obniżenie sprawności pobierania innych substancji odżywczych – w tym przede wszystkim azotu. Ostry niedobór magnezu cechują rozjaśnienia i zżółknięcia (chlorozy) występujące między naczyniami starszych liści.
Niedobór siarki
W warunkach niedoboru siarki ulega zakłóceniu proces syntezy białek, wskutek czego w częściach rośliny powstaje nadmiar węglowodanów. Ściany komórkowe ulegają pogrubieniu. Niedobór siarki objawia się w postaci chlorozy i równomiernego przyżółcenia, które występują początkowo na liściach młodych – w odróżnieniu do objawów niedoboru azotu, z którymi niedobory siarki można często pomylić. Pozostałe objawy to: spłowiała zieleń liści, zesztywnienie, plamistość łanu i opóźnienie wzrostu.
W łanie gorzej wykształcają się kłosy/łuszczyny, które zawierają mniejszą liczbę ziaren/nasion. Jakość plonu jest niższa, a rośliny wykazują większą podatność na choroby. W przypadku roślin dwuliściennych może dochodzić do łyżeczkowatych deformacji liści – co jest cechą charakterystyczną.
Marek Kalinowski
