Często rosną i rozwijają się w tym samym rytmie co rośliny uprawne. Niektóre chwasty powodują wyraźny spadek plonowania zbóż jeżeli występują w łanie w ilości zaledwie 2 szt./m kw.
Gleba jest bankiem nasion
chwastów, których żywotność może sięgać kilkudziesięciu lat. Na każdym mkw. pola znajduje się w warstwie ornej nawet do 75 000 nasion chwastów. Np. wg badań prof. Józefa Roli, w gospodarstwach zaniedbanych, może znajdować się w warstwie ornej na 1 mkw. nawet 320000 nasion chwastów (to aż 3,2 mld nasion/ha).
Te nieprzebrane ilości nasion można w dużym stopniu redukować zabiegami agrotechnicznymi, ale całkowicie ich wyeliminować się nie da. Co z tego, że część nasion chwastów i roślin chwastów zniszczymy, kiedy zaledwie jeden chwast, który przepuścimy (w zależności od gatunku) może wydać 100–20 000 nowych nasion. Jeśli nasiona są duże, jest ich mniej (np. owies głuchy do 100 szt.), lecz są one często lepiej przystosowane, by przetrwać niekorzystne warunki i są bardziej żywotne (lecz nie jest to regułą).
- Groźne są wszystkie rumianowate, a z nich 5% obniżkę plonu ziarna powoduje maruna bezwonna w ilości 3–6 szt./m kw
Rodzaj gleby wpływa modyfikująco
na zawartość nasion chwastów. W glebach żyznych o intensywnym życiu biologicznym następuje szybsza dezaktywacja nasion. Natomiast w glebach lekkich o mniejszej żyzności, nasiona mogą dłużej utrzymywać żywotność (w glebach lekkich może występować do dwóch razy więcej żywych nasion chwastów.
Każdego roku z nasion znajdujących się w glebie kiełkuje tylko kilka procent z nich. Ale te kilka procent nasion z 75 000 ogólnej ilości na metrze kwadratowym to też niewyobrażalna liczba.
Ze względu na skład gatunkowy
w zbożach można wyróżnić trzy typy zachwaszczenia i dlatego decyzje o odchwaszczaniu tych roślin należy poprzedzić rozpoznaniem zagrożenia. Trzeba ocenić na podstawie obserwacji bieżących i informacji z poprzednich sezonów skład gatunkowy chwastów i stopień zachwaszczenia (ilość chwastów na m.kw. i stopień pokrycia gleby chwastami).
- Dwie rośliny przytulii czepnej na mkw., które osiągną pełny rozwój w łanie, powodują kilkuprocentowy spadek plonu ziarna
Dopiero po takiej analizie powinniśmy wybrać herbicydy, które poradzą sobie najlepiej z konkretnym typem zachwaszczania. A te wspomniane trzy typy to stanowiska zdominowane:
- przez chwasty dwuliścienne łatwe do zwalczenia (komosa biała, gorczyca polna, tasznik, tobołki),
- chwasty dwuliścienne mniej wrażliwe na herbicydy (przytulia czepna, fiołek polny, rumianowate, przetaczniki),
- chwasty jednoliścienne (miotła zbożowa, owies głuchy).
Próg szkodliwości chwastów
w zbożach określany jest ilością chwastów lub procentową obniżką plonu spowodowaną wystąpieniem danego gatunku chwastu lub wyznaczany jest ekonomiczny próg szkodliwości, czyli kalkulacja kosztów ochrony i opłacalności jej wykonania. Ekonomiczne progi szkodliwości chwastów dla rośliny uprawnej określają stopień zachwaszczenia plantacji, przy którym wartość obniżonego plonu jest równa kosztom zastosowanej metody odchwaszczania.
- Nasiona przytulii zmieszane z zebranym ziarnem stanowią poważny problem przy sprzedaży plonu
Teoretycznie wszystko się zgadza, w praktyce progi szkodliwości chwastów trzeba traktować bardzo orientacyjnie. Jak wspomniałem na początku, gleba jest nieprzebranym bankiem nasion chwastów i nie ma stanowiska wolnego od chwastów. To w jak dużej ilości skiełkują i jak mocno będą konkurować ze zbożami, zależy od wielu czynników agrotechnicznych i pogodowych. Niemniej progi szkodliwości chwastów można znaleźć w wielu publikacjach, a wynika z nich, że niektóre chwasty w ilości jednej rośliny na metr kwadratowy mogą powodować ok. 5% obniżki plonu ziarna zbóż.
Marek Kalinowski
