Poniżej przypominamy opisową charakterystykę (wg COBORU) odmian owsa jarego najczęściej rekomendowanych do uprawy na LZO (trzy oplewione i dwie nagoziarniste). Na końcu artykułu prezentujemy aktualne rekomendacje jeszcze przed weryfikacją na 2018 r.
Owies oplewiony
Owies jary może mieć łuskę w kolorze żółtym, brązowym (prawie czarnym) i białym. Czym charakteryzują się (wg COBORU) trzy najczęściej goszczące na LZO odmiany oplewione owsa zwyczajnego jarego?
Bingo – znajduje się na Listach Zalecanych Odmian w 15 województwach. Jest żółtoziarnista, przeznaczona do uprawy w całym kraju, z wyjątkiem wyżej położonych terenów górskich. Odporność na mączniaka prawdziwego i rdzę wieńcową – dość duża, na rdzę źdźbłową, helmintosporiozę i septoriozę liści – przeciętna. Rośliny dość wysokie, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin wiechowania wczesny, dojrzewania przeciętny. Udział łuski bardzo mały, masa 1000 ziaren bardzo duża, gęstość w stanie zsypnym średnia, wyrównanie ziarna dość dobre. Zawartość białka przeciętna, tłuszczu dość duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. Plon ziarna z łuską duży, bez łuski bardzo duży.
Harnaś – można powiedzieć, że jest to przebój List Zalecanych Odmian owsa. Harnasia zarejestrowanego w 2014 r. po raz pierwszy w 2015 r. rekomendowało do uprawy woj. śląskie, a obecnie odmiana jest zalecana już w 9 województwach. Harnaś jest żółtoziarnisty przeznaczony do uprawy na terenie całego kraju, z wyjątkiem wyżej położonych terenów górskich. Plon ziarna z łuską jest duży, bez łuski dość duży. Odporność na mączniaka prawdziwego, helmintosporiozę, septoriozę liści, rdzę wieńcową – średnia, na rdzę źdźbłową – dość mała. Rośliny średniej wysokości, o dużej odporności na wyleganie. Termin wiechowania i dojrzewania dość późny. Udział łuski duży, masa 1000 ziaren, gęstość w stanie zsypnym dość słaba, wyrównanie ziarna średnie. Zawartość białka dość mała, tłuszczu przeciętna. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia.
Komfort – znajduje się na Listach Zalecanych Odmian w 9 województwach. Jest żółtoziarnista, przeznaczona do uprawy na terenie całego kraju, z wyjątkiem wyżej położonych terenów górskich. Plon ziarna z łuską duży do bardzo dużego, bez łuski bardzo duży. Odporność na mączniaka prawdziwego – dość duża, na helmintosporiozę, septoriozę liści, rdzę wieńcową i źdźbłową – średnia. Rośliny średniej wysokości, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin wiechowania dość wczesny, dojrzewania średni. Udział łuski dość mały, masa 1000 ziaren średnia, gęstość w stanie zsypnym średnia, wyrównanie ziarna dobre. Zawartość białka dość mała, tłuszczu duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia.
Owies nagi
Obecnie w Krajowym Rejestrze znajduje się 5 odmian nagoziarnistych: Amant, Maczo, Nagus, Siwek i Polar. Najczęściej rekomendowane na LZO są Siwek i Amat.
Siwek – znajduje się na Listach Zalecanych Odmian w 5 województwach. Jest odmianą zalecaną do uprawy we wszystkich województwach, z wyjątkiem wyżej położonych terenów górskich. Plon ziarna z łuską, jak i bez łuski znacznie powyżej odmiany Polar. Odporność na mączniaka prawdziwego duża, na helmintosporiozę dość duża, na rdzę źdźbłową dość mała, na rdzę wieńcową mała. Rośliny dość niskie. Termin wiechowania dość późny. W stosunku do odmiany Polar charakteryzuje się podobnym udziałem ziaren oplewionych, mniejszą masą 1000 ziaren, lepszym wyrównaniem, mniejszą gęstością ziarna w stanie zsypnym, mniejszą zawartością białka i tłuszczu.
Amant – znajduje się na Listach Zalecanych Odmian w 4 województwach. To najnowsza wpisana do Krajowego Rejestru odmiana nagoziarnista owsa. Odmiana jest przeznaczona do uprawy na terenie całego kraju, z wyjątkiem wyżej położonych terenów górskich. Jej odporność na rdzę wieńcową i źdźbłową jest dość duża, na mączniaka prawdziwego, helmintosporiozę, septoriozę liści – średnia. Rośliny są dość niskie, o bardzo dużej odporności na wyleganie. Tolerancja na zakwaszenie gleby dość duża. W porównaniu do wzorcowego Siwka, plonuje wyżej i charakteryzuje się w stosunku do niego mniejszym udziałem ziaren oplewionych, mniejszą zawartością białka i większą zawartością tłuszczu przy podobnej masie tysiąca ziaren.
Owies jary – rekomendacje dla województw
- Dolnośląskie: Bingo, Komfort, Scorpion, Amant n.
- Kujawsko-pomorskie: Bingo, Komfort, Nawigator, Kozak, Nagus n.
- Lubuskie: Bingo, Komfort, Nawigator
- Łódzkie: Bingo, Nawigator, Kozak
- Małopolskie: Bingo, Harnaś, Komfort, Elegant, Zuch, Celer g., Siwek n.
- Mazowieckie: Bingo, Harnaś, Nawigator, Elegant, Arden
- Opolskie: Bingo, Harnaś, Breton, Kozak, Monsun
- Podlaskie: Bingo, Harnaś, Komfort, Elegant, Siwek n., Amant n.
- Podkarpackie: Bingo, Harnaś, Komfort, Elegant, Arden, Paskal
- Pomorskie: Bingo, Nawigator, Kozak, Nagus n.
- Śląskie: Bingo, Harnaś, Komfort, Elegant, Breton, Arden, Romulus, Siwek n., Amant n.
- Świętokrzyskie: Bingo, Harnaś, Komfort, Breton, Zuch, Siwek n.
- Warmińsko-mazurskie: Bingo, Harnaś, Nawigator, Amant n.
- Wielkopolskie: Bingo, Komfort, Breton, Romulus, Siwek n.
- Zachodniopomorskie: Bingo, Harnaś, Nawigator, Krezus
g. – odmiana górska
n. – odmiana nagoziarnista
Owies ozimy? Tak jest uprawiany w Europie, a w Polsce rozwijana jest jego hodowla. Póki co to ciekawostka z realną szansą na wdrożenie do uprawy. W Polsce aklimatyzacją ozimej formy owsa zajmuje się Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin – PIB w Radzikowie a w badaniach rejestrowych COBORU znajdują się trzy odmiany. Pierwsza zgłoszona do badań w 2014 r. o nazwie hodowlanej RAH 5Q5.2 i nadanej już nazwie ostatecznej Radzikus. Druga odmiana zgłoszona do badań rejestrowych w 2015 r. o nazwie hodowlanej RAH 5T8.A też miała nazwę ostateczną – Radzio (jego ziarno na zdjęciu). Do badań rejestrowych zgłoszono także odmianę o nazwie hodowlanej RAH 461.D. Prawdopodobnie nie sprawdziły się i obecnie wśród zgłoszonych widnieje tylko jedna odmiana owsa zwyczajnego ozimego – RAH P11U3 (nazwa ostateczna Kulig) i jedna owsa nagoziarnistego ozimego – RAH M9K5 (nazwa ostateczna Radziwon)
Marek Kalinowski
fot. Marek Kalinowski (x3)
