Rycina 1. Wszechstronne działanie potasu w produkcji roślinnej – schemat (Potarzycki 2017)
Plon każdej rośliny powstaje w organach fotosyntetyzujących czyli w liściach, lecz także w łodygach i kłosach. Potas odgrywa ogromną rolę w procesie fotosyntezy jako aktywator wielu enzymów, a niedobór tego składnika zakłóca między innymi transport elektronów, co znacznie ogranicza efektywność produkcji asymilatów. Jony K+biorą udział w przemianach energetycznych praktycznie we wszystkich istotnych funkcjach życiowych każdego żywego organizmu. Suma aktywnych kationów potasowych jest wskaźnikiem szybkości zachodzących reakcji chemicznych. Wszystkie przemiany rozważane na poziomie komórki istotnie wpływają na tempo wzrostu rośliny w krytycznych fazach rozwojowych, co jest kluczowe dla przyszłej struktury plonu. Przyrost masy roślin jest ściśle związany z akumulacją azotu. Potas jest jednym z ważniejszych składników odpowiadających za utrzymanie odpowiedniej efektywności pobierania i przetwarzania azotu nawozowego i uwalnianego w glebie na plon użytkowy. Wynika to między innymi ze stymulowania transportu związków azotu między organami rośliny. Zawsze w glebach zasobnych w potas odpowiedź roślin na stosowane dawki azotu jest większa.
Plonotwórcze znaczenie potasu wynika także z roli w syntezie związków tworzących tkanki mechaniczne, nadające sztywny pokrój rośliny. W ten sposób prawdopodobieństwo wylegania zbóż, zwłaszcza nawożonych dużymi dawkami azotu, jest mniejsze. Planując nawożenie ozimin nie wolno zapomnieć o potasie jako składniku poprawiającym zimotrwałość roślin, co wynika ze wzmożonej syntezy cukrów wielkocząsteczkowych i w konsekwencji obniżenia punktu zamarzania soku komórkowego. Jest to jeden z ważniejszych, choć niedocenianych, aspektów jesiennego stosowania nawozów potasowych.
Dobre zaopatrzenie w potas to racjonalna gospodarka wodą każdej rośliny, niezależnie od gatunku. Pierwiastek ten kontroluje procesy podziału i różnicowania komórek merystematycznych oraz reguluje pracę aparatów szparkowych. W ten sposób jony K+wpływają na uwodnienie tkanek roślinnych, co jest szczególnie ważne w okresach z niedoborami wody. Żaden inny składnik w takim stopniu nie kontroluje gospodarki wodnej rośliny. Dlatego symptomy niedoboru potasu objawiające się zwiędniętym pokrojem rośliny - zwłaszcza w początkowych stadiach rozwojowych - są często mylone ze skutkami suszy glebowej, co przedstawiają zamieszczone zdjęcia.
Fotografia 1. Reakcja zbóż na niedobór wody zależnie od zasobności gleby w potas.
W niektórych gospodarstwach zaniedbania związane ze stosowaniem nawozów potasowych są tłumaczone warunkami atmosferycznymi. Warto wiedzieć, że poza uogólnionymi zaburzeniami funkcjonowania rośliny, typowymi objawami niedostatecznego zaopatrzenia w potas są:
- brunatne plamy pojawiające się na starszych liściach, ostatecznie obejmujące cały liść;
- zasychanie brzegów blaszki liściowej, niekiedy liście zwinięte ku górze;
- chloroza (zanik chlorofilu) widoczna na starszych liściach;
- wzrost zawartości etylenu w roślinach, co przejawia się ograniczeniem fotosyntezy oraz opadaniem liści i owoców
Potas warunkuje liczne reakcje obronne na stresy biotyczne - wywoływane przez inne żywe organizmy (grzyby, bakterie, wirusy). Rośliny dobrze odżywione potasem zawierają mniej prostych związków azotu, które stanowią pożywkę dla grzybów. Ponadto potas kontroluje tworzenie warstwy korka i aktywuje syntezę węglowodanów strukturalnych i lignin, które stanowią naturalną barierę dla patogenów. Udowodniono także związek między poziomem nawożenia potasem a wzmożoną aktywnością związków fenolowych w roślinie, działających toksycznie na grzyby, bakterie i wirusy.
Różna jest reakcja plonotwórcza roślin uprawnych na nawożenie potasem. Rzepak ozimy i burak cukrowy wymagają stanowisk zasobnych w potas, przy czym regulacji zasobności należy dokonać przed uprawą przedplonu. Bardzo dobrze na aplikację nawozów potasowych bezpośrednio przed siewem reagują zboża.
W ofercie firmy Luvena do dyspozycji rolnika pozostają tradycyjnie nawozy wieloskładnikowe (Lubofoski) z różną zawartością potasu, co pozwala na dostosowanie nawozu do specyfiki konkretnego stanowiska i wymagań pokarmowych rośliny. Do regulacji zasobności gleby w dłuższym przedziale czasu warto wybrać nawóz typu Lubofos, z którego składniki uwalniają się stopniowo. Gdy konieczna jest szybka korekta zasobności gleby z powodzeniem można zastosować sól potasową. Ciekawym rozwiązaniem jest też Luboplon Kalium, którego spectrum stosowania jest bardzo szerokie, gdyż produkt łączy cechy wymienionych wcześniej grup nawozów i może być aplikowany zarówno do nawożenia bieżącego jak i do regulacji zasobności gleby w potas.
Materiał na zlecenie: Luvena
