W praktyce łatwo jednak o błędy w rozpoznaniu choroby. Na pierwszy rzut oka można ją pomylić z objawami suchej zgnilizny kapustnych, zgnilizny twardzikowej i mączniakiem rzekomym. Porażone szarą pleśnią części rośliny zamierają.
Szara pleśń najczęściej atakuje kwitnący rzepak
Dla rozwoju choroby zasadnicze znaczenie mają okresy zimnej i mokrej pogody oraz uszkodzenia roślin powstałe na skutek mrozów, przymrozków i innych czynników raniących jak szkodniki, grad czy wjazd z opryskiwaczem bez odpowiednich osłon pod prześwitem ciągnika w zaawansowanych fazach wzrostu roślin.
Grzyby szarej pleśni infekują rzepak przez cały okres jego rozwoju, ale największe szkody powoduje podczas kwitnienia oraz tworzenia łuszczyn, zwłaszcza w czasie wilgotnej i chłodnej pogody. Oczywiście szara pleśń nie jest najgroźniejszą chorobą rzepaku i właściwie nie zdarza się konieczność, by zwalczać ją solo. Sprawcę zwalczają zabiegi celowane w suchą zgniliznę kapustnych a potem w zgniliznę twardzikową i czerń krzyżowych. Niemniej w idealnych warunkach dla jej rozwoju może powodować wysokie straty plonu.
Jakie są źródła infekcji szarą pleśnią?
Źródłem infekcji są najczęściej resztki pożniwne, zainfekowane nasiona, jak również sklerocja znajdujące się w glebie. Najczęściej na powierzchni porażonych fragmentów roślin oraz rozwijającej się na sklerocjach grzybni powstaje zarodnikowanie konidialne, które tworzy szary nalot. Sprawca choroby najczęściej rozprzestrzenia się właśnie poprzez zarodniki konidialne, które masowo tworzą się na porażonych tkankach.
Zarodniki kiełkują tylko w kropli wody, a wyrastające z nich strzępki grzybniowe przerastają do tkanek roślin przez kutikule lub rany. Grzyb ten może też rozwijać się saproficznie, czyli na martwych tkankach organicznych, np. na płatkach kwiatowych opadających podczas kwitnienia na liście, a następnie infekować nieuszkodzone tkanki roślin. W korzystnych warunkach infekcja przebiega w ciągu kilku godzin.
Gdzie szukać objawów szarej pleśni w rzepaku?
Objawy szarej pleśni występują na łodygach, liściach i łuszczynach we wszystkich fazach rozwojowych rzepaku. Porażone części roślin mają sinozielone plamy pokryte często szarobrązowym nalotem grzybni z zarodnikami konidialnymi. Zainfekowane liście oraz łodyga stają się szarobrunatne i stopniowo gniją. Na porażonych łuszczynach także występuje szary nalot, natomiast wewnątrz znajdują się drobne, często niedojrzałe nasiona. Rozwojowi choroby sprzyjają opady deszczu, wysoka wilgotność względna powietrza i temperatura wynosząca 10–18°C oraz duży udział rzepaku w płodozmianie i nadmierne zagęszczenie roślin na plantacji.
Z metod agrotechnicznych zagrożenie szarą pleśnią redukuje prawidłowy płodozmian, rzadszy siew, niszczenie resztek pożniwnych, izolacja przestrzenna form jarych od ozimych, zwalczanie szkodników i unikanie uszkodzeń mechanicznych roślin rzepaku. Wiosną po ruszeniu wegetacji, w fazie formowania łodygi (faza rozwojowa BBCH 31–39) progiem szkodliwości jest stwierdzenie 15–20% liści z objawami porażenia.
fot. Marek Kalinowski
Artykuł ukazał się w Tygodniku Poradniku Rolniczym 17/2023 na str. 29. Jeśli chcesz czytać więcej podobnych artykułów, już dziś wykup dostęp do wszystkich treści na TPR: Zamów prenumeratę.
