Siarka i magnez nie są pierwiastkami drugoplanowymi

Oczywiście jeden i drugi pierwiastek wprowadzamy z obornikiem i w wielu nawozach wieloskładnikowych. W dalszym ciągu dla wielu rolników stosowanie siarczanu magnezu w formie stałej wydaje się luksusem z uwagi na koszt. Większość rolników mając świadomość wysokich potrzeb pokarmowych roślin w stosunku do siarki i magnezu, interwencyjnie podaje je w formie dolistnej. Dla roślin to za mało. Bez uwzględnienia siarki i magnezu w planie nawożenia uzyskamy co najwyżej plony na średnim poziomie. Siarka w połączeniu z magnezem wyraźnie poprawia efektywność pozostałych makroelementów (zwłaszcza azotu) i wywiera duży wpływ na jakość uzyskiwanych plonów roślin.

Siarki w glebach brakuje, a wiele roślin potrzebuje naprawę dużych jej ilości. Największe zapotrzebowanie na siarkę wykazuje rzepak i inne rośliny kapustowate. W drugiej kolejności należy rozpatrywać pszenicę konsumpcyjną, a w trzeciej rośliny o względnie małym jednostkowym zapotrzebowaniu, lecz produkujące dużą biomasę, takie jak buraki cukrowe, czy też kukurydza oraz ziemniaki. Błędem jest pomijanie znaczenia siarki w nawożeniu upraw. Dobre zaopatrzenie roślin w ten pierwiastek przyczynia się do wzrostu ilości plonów, przy jednoczesnej poprawie ich jakości. Stosowanie siarki zwiększa odporność roślin na działanie szkodników i chorób. Dostarczenie roślinom odpowiedniej ilości tego makroskładnika ma także znaczenie ekologiczne, bo znacząco wzrasta efektywność azotu. Z powodu wysokiego zapotrzebowania na siarkę, mocną reakcją na niedobór tego pierwiastka reaguje rzepak. Niewystarczająca ilość siarki w uprawie rzepaku powoduje słabe zawiązywanie łuszczyn, spadek zawartości tłuszczu oraz wzrost podatności łuszczyn na choroby.

Ważne jest jednak to, aby nawożenie siarką zastosować odpowiednio wcześnie, gdyż podanie jej dopiero w momencie wystąpienia objawów niedoboru nie jest już w stanie ograniczyć strat w plonach. Stosując interwencyjne dokarmianie dolistne siarczanem magnezu nie wiele wskóramy ponieważ jony siarki z tego nawozu i tak muszą spłynąć do gleby i będą pobrane przez korzeń. Siarka przez liście pobierana jest wolno i to w niedużych ilościach. W przypadku buraków cukrowych siarka i magnez zwiększają sprawność pobierania azotu azotanowego i dlatego te dwa składniki pozwalają zmniejszyć dawkę azotu, co w uprawie buraka cukrowego podniesie zawartość cukru i zmniejszy poziom substancji melasotwórczych. Potrzebne burakom brakujące ilości siarki i magnezu w formie siarczanu magnezu możemy dostarczyć dolistnie w okresie od 8 liścia do zwarcia rzędów, ale lepsze efekty daje nawożenie doglebowe.

Zgodnie z zasadami zrównoważonego nawożenia, stosowanie nawozów siarkowych powinno być poprzedzone rozpoznaniem stanu odżywienia roślin tym składnikiem albo co najmniej wiedzą o jej zasobności w glebie po wykonanych analizach w Stacji Chemiczno-Rolniczej. Poziom nawożenia siarką zawsze trzeba ustalać w kontekście nawożenia magnezem oraz azotem. Efektywna gospodarka azotem kształtuje się przy odpowiednio wczesnej aplikacji tych nawozów oraz siarki i magnezu. Badania dowodzą, że niedobór 1 kg siarki może zablokować pobieranie od 9 do 15 kg azotu, a zatem, przy braku siarki w glebie wielkość dawki tego pierwiastka należy dopasować do dawki azotu w proporcji jak 1:15.

• Rzepak na każdą tonę plonu nasion pobiera 20 kg siarki. Niedobór tego pierwiastka rośliny pokazują przebarwieniami liści. Konsekwencją niedoboru w późniejszych fazach rozwoju jest bardzo słabe zawiązywanie łuszczyn

Jednostkowe pobranie siarki przez rośliny uprawne jest różne i wynosi wg prof. Witolda Grzebisza: zboża kłosowe – 3,75 kg S/t (owies, jęczmień), do 4,5 kg S/t (pszenica, pszenżyto), kukurydza – 5,00 kg S/t, siano łąkowe – 3,00 kg S/t, rzepak – 20,0 kg S/t. Uwzględniając jednostkowe pobranie siarki przez rośliny i zawartość siarki w glebie można ustalić dawkę nawozową pod poszczególne rośliny. Na przykład, przy zawartości w glebie od średniej do bardzo niskiej wysokość dawki siarki wyniesie: pod zboża 25–35 kg S/ha, kukurydzę 40–60 kg S/ha, rzepak 50–75 kg S/ha, buraki cukrowe 40–60 kg S/ha, bobowate 75–85 kg S/ha, użytki zielone 60–70 kg S/ha.

Niedobory magnezu są często wynikiem nieuregulowanego odczynu pH gleby. Nasilają się na glebach kwaśnych i piaszczystych, ale też na glebach wapiennych i kwaśnych świeżo wapnowanych. Niedobory magnezu pogłębia też duża zasobność gleb w potas oraz nawożenie azotowe formą amonową i amidową. Objawy niedoboru magnezu w rzepaku, ale i u innych roślin, pojawiają się najpierw na najstarszych liściach w postaci chlorozy międzynaczyniowej (nerwy są silnie zielone, a jasnozielone są przestrzenie liści między nerwami). Przy zaawansowanych niedoborach magnezu pojawiają się nekrozy.

Najpopularniejszym sposobem zapobiegania niedoborom magnezu i siarki jest stosowanie dokarmiania roślin 5% roztworem siedmiowodnego siarczanu magnezu. Pamiętajmy jednak, że zapotrzebowanie roślin na te składniki jest na tyle duże, że aplikacją dolistną uratujemy sytuację na kilka dni. Dlatego w przypadku magnezu (również siarki) trzeba ją dostarczyć w nawozach podstawowych. Znając glebowe niedobory, zawartość magnezu możemy podnieść przy okazji regulowania odczynu pH przez stosowanie wapna dolomnitowego. Oczywiście szybką zdecydowaną poprawę i duże ilości potrzebnego magnezu dostarczymy do gleby stosując łatwo rozpuszczalne siarczany magnezu doglebowo.

• To początek niedoboru magnezu manifestowany przez buraki cukrowe. Przy zaawansowanym niedoborze następuje żółknięcie bądź chloroza pomiędzy nerwami, a w skrajnych przypadkach nekroza obejmująca  już całą powierzchnię blaszki liściowej

Magnez jest szczególnie ważnym pierwiastkiem dla buraków, rzepaku, ziemniaków i zbóż. Spośród zbóż najwięcej tego składnika pobiera owies. Badania naukowe potwierdzają, że nawożenie magnezem zwiększa pobieranie azotu, a także korzystnie oddziałuje na transport i gromadzenie fosforu w nasionach. Poza tym, pierwiastek ten bierze udział w gospodarce fosforanowej roślin i zapewnia równomierne dojrzewanie zbóż. Rośliny pobierają magnez począwszy od kiełkowania, aż do końca wegetacji. Prawidłowe pobieranie tego pierwiastka przez rośliny zależy od zasobności gleby w przyswajalne formy magnezu, ale również od zawartości w niej wapnia i potasu.

Wyraźne niedobory magnezu będącego podstawowym składnikiem chlorofilu i pierwiastkiem kluczowym dla fotosyntezy ujawniają się przy dużym jego deficycie i najczęściej w okresie dużych opadów, które wypłukują go do głębszych warstw gleby oraz na glebach lekkich, z małym kompleksem sorpcyjnym. Gleby takie najczęściej charakteryzują się też kwaśnym odczynem i małą żyznością. Niedoborowe objawy najpierw pojawiają się na liściach starszych, a dopiero później występują w liściach młodych. Na roślinach jednoliściennych dotkniętych deficytem magnezu zaobserwować można wówczas charakterystyczne marmurkowate plamy na liściach, zwłaszcza w obrębie unerwienia. Objawy te określane są jako tzw. pasiastość liści. U zbóż przy znacznym braku magnezu liście stają się bardziej chlorotyczne i prążkowane, bo brunatne nekrozy rozpoczynają się od wierzchołków liści.

U roślin dwuliściennych występują plamy na liściach, które przybierają barwę pomarańczową i z tego względu objawy są określane mianem tygrysowatości liści. W zaawansowanym stadium niedoboru u buraka cukrowego następuje żółknięcie bądź chloroza pomiędzy nerwami, a w skrajnych przypadkach nekroza obejmująca już całą powierzchnię blaszki liściowej. U ziemniaków dotkniętych niedoborem magnezu pojawiają się czarne plamy na liściach, następnie następuje ograniczenie procesu zawiązywania bulw pod krzakiem. W przypadku rzepaku pojawiają się żółte lub czerwono-purpurowe przebarwienia starszych liści, przy czym łodygi pozostają nadal zielone. Spośród roślin uprawnych roślinami wskaźnikowymi, wykazującymi szybkie objawy już przy niewielkim wyczerpaniu magnezu z gleb są zboża.

Praktycznym miernikiem oceny zasobności gleby w przyswajalny magnez tak jak w przypadku siarki jest analiza chemiczna próbek gleby. Wizualna obserwacja niedoborów na podstawie wyglądu liści jest pomocna, lecz pozwala stwierdzić stan silnego już niedoboru magnezu, a w takiej sytuacji roślinom nie wiele już pomożemy.