Ile rozwija się słodyszek do pełnej generacji?
Oczywiście potencjalna szkodliwość słodyszka zależy wprost od przebiegu pogody. Rozwój pełnej generacji szkodnika trwa średnio ok. 50 dni. Można znaleźć w literaturze fachowej informacje, że obecna populacja słodyszka jest 2–3-krotnie większa, niż kilkanaście lat temu. Przyczyny? To oczywiście ocieplenie się klimatu i wzrost potencjału reprodukcji szkodnika, ale przede wszystkim wzrost areału uprawy rzepaku.
Jak wygląda słodyszek rzepakowy?
Słodyszek rzepakowy jest czarnym chrząszczem długości 2–2,5 mm, metalicznie błyszczący, o odcieniu granatowym lub ciemnozielonym, z 3-członowymi czułkami zakończonymi buławką. Jajo słodyszka jest białe, wydłużone, długości 0,5 mm. Larwa jest biała, z 2–3 ciemnymi plamkami na grzbiecie, z ciemną głową, z trzema parami odnóży, osiąga 4 mm długości.
Zobacz też: Dolistne dokarmianie rzepaku wiosną: kiedy i czym? Jaki azot?
Gdzie zimuje słodyszek i kiedy się przenosi na chwasty?
Szkodnik zimuje w:
- ściółce,
- na miedzach,
- rowach,
- skrajach lasów.
Kiedy temperatura gleby wzrośnie do ok. 10°C opuszcza miejsca zimowego spoczynku i przenosi się na chwasty kwitnące na żółto (jaskier, mniszek, wcześnie kwitnące chwasty z rodzinny kapustowatych). Na pola rzepaku słodyszek przelatuje w okresie przed kwitnieniem. Przy 13°C naloty nasilają się, a przy temperaturach powyżej 15°C następuje masowy kulminacyjny nalot.
Chrząszcze słodyszka atakują rzepak - co się dzieje z rośliną?
Stadium szkodliwym są oczywiście chrząszcze, których okres ataku na rzepak trwa do fazy BBCH 67 (koniec kwitnienia). Największe straty wyrządza żerowanie do fazy BBCH 57 (nadal zamknięte, ale już żółte pąki kwiatowe). Straty są uzależnione od wielkości populacji szkodnika i przebiegu pogody. Jeżeli z powodu chłodów faza pąkowania wydłuża się, potencjalne straty rosną. Wtedy trzeba bardzo rozważnie wybierać substancje czynne insektycydów, bo albo rozprawimy się ze szkodnikiem jednym zabiegiem, albo czekać będzie nas powtórka.
Chrząszcze podgryzają pąki, aby dostać się do pyłku kwiatowego. Powoduje to żółknięcie, zasychanie i przedwczesne opadanie pąków. Po kwitnieniu pozostają same szypułki, a kwiatostany i później łuszczyny są nieregularnie rozłożone. Samice uszkadzają ponadto pąki kwiatowe, składając w nie jaja pojedynczo (do 200 sztuk).
W okresie kwitnienia chrząszcze słodyszka rzepakowego nie wyrządzają już szkód. Szkodliwość larw też jest niewielka. Ba, jeśli liczebność chrząszczy nie jest w tym okresie zbyt duża, mogą przyczynić się nawet do lepszego zapylania rzepaku. Jednak wcześniej wyrządzone uszkodzenia mocno zmniejszają plon nasion.
Kiedy wykonać zabieg na słodyszka w rzepaku?
To taki kamyczek do skuteczności odłowu słodyszka w żółtych naczyniach. To ważna metoda monitoringu, ale powinna być uzupełniana obserwacją pąków i metodą czerpakowania. Do kontroli nalotu pierwszych chrząszczy słodyszka na plantację dobrze jest wykorzystać metodę żółtych naczyń, a zabieg chemiczny wykonać na podstawie progów szkodliwości.
Najlepiej rzecz jasna wykonać zabieg tuż przed lub w trakcie szczytowego nalotu słodyszka. Tak dobrany termin wykonania opryskiwania roślin zapewni największą skuteczność, ale jak wspomniałem, pogoda może wydłużyć okres pąkowania rzepaku, a wtedy zabieg wykonany zbyt wcześnie nie obejmie dużej liczby osobników nalatujących w czasie szczytu. Wykonany za późno, pozwala szkodnikom na spowodowanie znacznych uszkodzeń. Na długość pąkowania wpływ ma pogoda, ale też to, czy stosowaliśmy regulację łanu, czy nie. Plantacje regulowane mają bardziej zsynchronizowane pąkowanie i kwitnienie – pamiętajmy o takich detalach.
Opierając monitoring na żółtych naczyniach pamiętajmy o ich systematycznym sprawdzaniu, zawsze o tej samej porze i najlepiej w południe. Każdego dnia zliczamy odłowione szkodniki i je usuwamy, aby wychwycić dynamikę nalotów słodyszka rzepakowego. Intensywność nalotów chrząszczy powinniśmy oceniać bezpośrednio obserwując sytuację na brzegowych pasach plantacji.
Kiedy wykonujemy zabieg chemiczny na słodyszka?
Zabieg chemiczny wykonujemy po stwierdzeniu obecności szkodnika w żółtym naczyniu lub przy stwierdzeniu obecności chrząszczy na roślinach. Obserwacje prowadzimy w fazie zwartego kwiatostanu (BBCH 50–52 – próg szkodliwości to 1–2 chrząszcze na roślinie) i luźnego kwiatostanu (BBCH 53–59 – próg szkodliwości w tej fazie to 3–5 chrząszczy na roślinie). Po kolejnym nalocie słodyszka rzepakowego zabieg należy powtórzyć.
Planując zakup insektycydów do zwalczania słodyszka rzepakowego, pamiętajmy o odporności szkodnika, a także o bezpieczeństwie dla zapylaczy. Obecność zapylaczy wpływa korzystnie na plonowanie. Wielu plantatorów rzepaku posiada pasieki pszczele albo współpracuje z pszczelarzami. Jeżeli nawet takiej współpracy nie ma, zabiegi insektycydowe powinny być wykonywane poza godzinami oblotów pszczół i warto o planowanym zabiegu poinformować okolicznych pszczelarzy.
Marek Kalinowski
