Tylko woj. warmińsko-mazurskie nie tworzy LZO soi. Wszystkie pozostałe mają przebadane rekomendacje. Na LZO soi na 2019 r. znajduje się aż 20 odmian, w tym 11 niezarejestrowanych jeszcze w Polsce, a znajdujących się we Wspólnotowym katalogu odmian roślin rolniczych.
Zaprawa nasion nitraginą
W Stacjach Doświadczalnych Oceny Odmian bada się i porównuje wpływ na plonowanie różnych gęstości siewu, różne rozstawy międzyrzędzi, różne dawki azotu oraz kombinacje herbicydowe, a także wpływ fungicydów. Prowadzone są badania mikronawozowe i z użyciem nitraginy różnych producentów. Badane są także optymalne i opóźnione terminy siewu soi.
Z doświadczeń wynika szereg ciekawych wniosków dla zainteresowanych uprawą soi. Kluczowym i najważniejszym elementem agrotechniki soi jest zaprawienie nasion nitraginą. Po to uprawia się przecież bobowate, aby otrzymać plon nasion i uzyskać darmowy, związany z powietrza azot. Hektarowa plantacja soi obsiana nasionami zaszczepionymi nitraginą wiąże od 80 do 150 kg azotu. Wiążą go z powietrza bakterie brodawkowe.
Mimo że rolnicy znają nitraginę, samo zaprawianie nią nasion nie jest takie proste. Musi być przeprowadzone na krótko przed siewem i w ciemności. Są na rynku nasiona soi zaszczepione bakteriami Rhizobium japonicum fabrycznie.
Dla plonowania soi ważny jest przedplon
Soję można uprawiać praktycznie na wszystkich glebach pamiętając jednak, że roślina lubi lżejsze gleby, lecz wtedy wymaga zwiększonego nawożenia. Soja lubi też uregulowany odczyn pH gleby (nie lubi gleb kwaśnych). W przypadku mocnych stanowisk i sezonu obfitującego w opady, istnieje niebezpieczeństwo wydłużenia okresu wegetacyjnego, a wtedy soja później osiągnie dojrzałość.
Dla plonowania soi ważny jest przedplon. Najbardziej odpowiednim są zboża, kukurydza i okopowe. Nieodpowiednimi przedplonami dla soi inne strączkowe, słonecznik, trawy i rośliny motylkowe drobnonasienne.
Charakterystyka najczęściej rekomendowanych odmian soi
Rekomendacje są ważne dla praktyki rolniczej, bo uwzględniają potencjał plonowania w konkretnych warunkach glebowo klimatycznych. Jeszcze pięć lat temu mówiono, że soję powinno uprawiać się w rejonach na południe od Autostrady A2. Ta bariera za sprawą hodowli w kierunku wczesnych odmian została pokonana. Poniżej przedstawiamy charakterystykę (wg źródeł COBORU) trzech najczęściej rekomendowanych odmian soi, a następnie kompletną LZO na 2019 r.
- Abelina – odmiana średnio wczesna. Plon nasion i białka duży, stabilny w latach badań. Termin kwitnienia roślin średni, okres kwitnienia długi. Początek dojrzewania i dojrzałość techniczna średnio wczesna. Rośliny wysokie, najniższe strąki osadzone dość wysoko. Wyleganie w fazie początku kwitnienia nie występuje, w końcu kwitnienia bardzo małe, przed zbiorem dość małe. Odporność na bakteryjną ospowatość powyżej średniej. Dojrzewanie równomierne. Skłonność do pękania strąków dość mała. Masa 1000 nasion średnia. Zawartość białka ogólnego w nasionach średnia, tłuszczu surowego bardzo duża, włókna surowego dość mała. Odpowiednia do uprawy na glebach kompleksów pszennych i żytniego bardzo dobrego. Optymalna obsada roślin około 70–80 szt./m2.
- GL Melanie – odmiana późna. Plon nasion duży, plon białka bardzo duży. Termin kwitnienia roślin i okres kwitnienia średni. Termin osiągnięcia dojrzałości technicznej i żniwnej późny. Rośliny średniej wysokości. Osadzenie najniższych strąków średnie. Odporność na wyleganie w końcu kwitnienia i przed zbiorem dość duża. Odporność na bakteryjną ospowatość i na zgorzelową plamistość średnia. Równomierność dojrzewania średnia. Odporność na pękanie strąków średnia. Masa 1000 nasion średnia. Zawartość w nasionach białka ogólnego duża, tłuszczu surowego i włókna surowego średnia do małej. Optymalna obsada roślin około 70–80 szt./m2.
- Sirelia (CCA) – odmiana średnio wczesna. Plon nasion i białka bardzo duży, stabilny w latach badań. Termin kwitnienia roślin średni. Początek dojrzewania i dojrzałość techniczna średnio wczesna. Rośliny średnio wysokie, najniższe strąki osadzone dość nisko. Wyleganie w fazie początku kwitnienia nie występuje, w końcu kwitnienia bardzo małe, przed zbiorem dość małe. Dojrzewanie równomierne. Skłonność do pękania strąków dość mała. Masa 1000 nasion niska do średniej. Zawartość białka ogólnego w nasionach wysoka, tłuszczu surowego wysoka, włókna surowego dość mała. Odpowiednia do uprawy na glebach kompleksów pszennych i żytniego bardzo dobrego. Optymalna obsada roślin około 60–70 szt./m2.
Lista Zalecanych Odmian soi – rekomendacje dla województw:
- Dolnośląskie: Abelina, Aligator, Sultana (CCA)
- Kujawsko-pomorskie: Abelina, GL Melanie, Aligator, Erica, Mavka, Sculptor
- Lubelskie: Abelina, GL Melanie, Sirelia (CCA), Naya (CCA), Kofu (CCA), Brunensis (CCA)
- Lubuskie: Abelina, Sirelia (CCA), Erica, Mavka
- Łódzkie: Abelina, GL Melanie, Sirelia (CCA)
- Małopolskie:
- Mazowieckie: Abelina, Sirelia (CCA), Lissabon (CCA), Merlin (CCA)
- Opolskie: GL Melanie, Sirelia (CCA), Aligator, Lissabon (CCA), Merlin (CCA), Sultana (CCA), Moravians (CCA), Petrina
- Podlaskie: Abelina
- Podkarpackie: Abelina, GL Melanie, Aligator, Lissabon (CCA), Merlin (CCA), Sultana (CCA), Naya (CCA), Bohemians (CCA)
- Pomorskie: Erica, Bohemians (CCA)
- Śląskie:
- Świętokrzyskie: Abelina, GL Melanie, Sirelia (CCA), Lissabon (CCA), Naya (CCA), Kofu (CCA)
- Wielkopolskie: Abelina, GL Melanie, Sirelia (CCA), Aligator, Erica, Sultana (CCA), Viola, ES Comandor
- Zachodniopomorskie: Sirelia (CCA), Erica, Merlin (CCA), Moravians (CCA), Adsoy (CCA)
*(CCA) – odmiana niezarejestrowana w Polsce, znajdująca się we Wspólnotowym katalogu odmian roślin rolniczych
Marek Kalinowski
fot.
