Użytki zielone wyjęte spod prawa

Informuję Pana Ministra, iż Instytut Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach, nie prowadzi monitoringu w zakresie badania zjawiska suszy użytków zielonych żadnego typu. Skutkiem tego jest brak informacji publicznej o sytuacji zagrożenia suszą użytków zielonych, a co za tym idzie, stosownej dokumentacji potwierdzającej stan klęski suszy na obszarze Polski w zakresie użytków zielonych. Wskutek powyższego, administracja państwowa, łącznie z Panem Ministrem oraz wszelkie służby i instytucje rolne, takowych informacji nie posiadają. Nadmieniam jednocześnie, iż w ramach 14 mln ha użytków rolnych, 4 mln ha upraw rolnych jest zagrożonych suszą oraz 2 mln ha (ok. 30%) na terenie Rzeczpospolitej, są to wszelkiego typu użytki zielone. Łącznie więc, na dzień dzisiejszy, na 6 mln ha występuje susza.

W wypadku części województw wskaźnik użytków zielonych, w ilości użytków rolnych w strukturze rolnej wynosi 40%. Ponadto, w ramach produkcji zwierzęcej, hodowla krów mlecznych jest kołem zamachowym polskiej gospodarki rolnej. Dla niektórych regionów jest ona oparta na produkcji mleczarskiej. Do tego należy dołączyć znaczącą w ogólnej produkcji hodowlę bydła opasowego, obecnie kierunek o trendzie rozwojowym.

Stąd klęska suszy, która dotyka użytki zielone (łąki, pastwiska, trawy na gruntach ornych), dramatycznie obniża bilans paszowy w układzie pasz objętościowych w kierunku hodowli bydła mlecznego i opasowego. Wpłynie to na znaczący wzrost kosztów produkcji oraz pogorszenie sytuacji ekonomicznej obu branż.

Zgodnie z szacunkową oceną dokonywaną przez producentów rolnych, straty w zakresie użytków zielonych z I pokosu w zależności od typu upraw oraz rodzaju gleb wskazują na obniżenie plonu średnio powyżej 30%. Sytuacja w uzyskaniu plonu z II pokosu jest zatrważająca. Obniżenie plonu wyniesie od 70 do 100%. Pod znakiem zapytania pozostają dalsze możliwości sezonowego użytkowania łąk i pastwisk w obecnym roku. Mamy także do czynienia z sytuacją wypadania nowo założonych oraz dotychczasowych, szczególnie w układzie słabszych gleb. Będzie się to wiązało z zaoraniem dotychczasowych łąk i pastwisk i potrzebą ich odnowienia. Związane jest to z dodatkowymi wysokimi kosztami.

Brak monitoringu oraz potwierdzonej dokumentacji rozmiarów klęski suszy na użytkach zielonych w obecnym stanie prawnym wyklucza gospodarstwa rolne posiadające powyższe grunty z możliwości jakiejkolwiek pomocy krajowej.

Zwracam także uwagę, iż występując o pomoc zewnętrzną do instytucji unijnych strona Polska nie jest w stanie w żaden wiarygodny sposób udokumentować klęski suszy na obszarze użytków zielonych przez co wyklucza ten rodzaj gospodarstw z pomocy unijnej.

Wnioskuję do Pana Ministra o zmianę aktów prawnych rozszerzających katalog monitorowania przez IUNG w Puławach upraw rolnych w związku z zagrożeniem suszy o użytki zielone. Proszę o zastosowanie procedur ekstraordynaryjnych ze względu na powagę sytuacji.

Stan powyższy tworzy dodatkowe implikacje. Terenowe komisje powoływane przez wójtów gmin do sporządzania protokołów z szacowania szkód w uprawach rolnych wyrządzonych klęską suszy, wykluczają możliwość szacowania szkód w użytkach zielonych. Stąd komisje powoływane przez wojewodę, wydające decyzję na podstawie protokołów terenowych nie mogą więc zawierać szkód powstałych na użytkach zielonych. Decyzja wojewody jest aktem prawnym warunkującym możliwość ubiegania się o wszelkie istniejące formy pomocy przyznane przez państwo.

Ma to charakter szczególnego absurdu w ramach kredytów na wznowienie produkcji rolnej, tzw. kredytów klęskowych z linii ZK, eliminując możliwość ubiegania się o taki kredyt rolnikom na obszarze klęskowym użytków zielonych. Stąd wniosek o pilną zmianę Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 27 stycznia 2015 roku w sprawie szczegółowego zakresu i sposobów realizacji niektórych zadań Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (Dz.U. poz. 187 z późn. zm.). Zmiana powinna obejmować rozszerzenie zakresu szacowania szkód przez terenowe komisje gminne, sporządzające protokoły o szkody wyrządzone klęską suszy w użytkach zielonych.

Wiąże się to z uwzględnianiem przez komisję wojewódzką wydającą decyzję w zakresie  klęski suszy wyrządzonej w użytkach rolnych o użytki zielone dopuszczając poszkodowanych rolników do możliwości korzystania z pomocy udzielanej przez państwo. Zmiana ta pociągnie za sobą rozszerzenie katalogu kredytu klęskowego ZK o przyznanie pomocy na grunty z użytkami zielonymi.

Pozostając przy kredytach klęskowych należy ocenić, iż dotychczasowa forma jest formą niemającą nic wspólnego z działaniem pomocowym, mającym na celu poprawę sytuacji ekonomicznej gospodarstwa po klęsce.

Panie Ministrze, bezwarunkowo należy odstąpić w zasadach udzielania kredytu klęskowego od mechanizmu łączenia go z warunkiem posiadania ubezpieczenia upraw rolnych. Poszkodowanym rolnikom oprocentowanie kredytu klęskowego powinno być na tym samym poziomie bez względu na to czy posiadają uprawy ubezpieczone od klęsk żywiołowych, czy nie.

Stąd istnieje potrzeba zmiany ustawowej, rozszerzającej katalog użytków rolnych podlegających ubezpieczeniu z budżetu państwa o użytki zielone (łąki, pastwiska i trawy na gruntach ornych).

Przewodniczący Federacji Gospodarstw Rodzinnych

(zdjęcia: pixabay)