W planowaniu i realizacji zielonych żniw może oczywiście przeszkodzić pogoda. Warto przypomnieć kilka kluczowych zasad najlepszego wykorzystania potencjału paszowego z pierwszego pokosu użytków zielonych, bo często stanowi on nawet 50% całorocznego plonu łąk.
Od czego zależy termin koszenia użytków zielonych?
Termin koszenia zależy od składu runi (trawy, mieszanki traw z bobowatymi, bobowate drobnonasienne w czystym siewie), fazy rozwojowej roślin dominujących w poroście i od pogody. Ważne jest też, na jaki cel przeznaczymy skoszony porost: na siano, kiszonkę czy zielonkę do bezpośredniego skarmiania.
Porost traw pastewnych należy kosić w momencie wykłoszenia się 50% pędów generatywnych traw dominujących w runi łąkowej we wczesnych fazach rozwojowych.
Kiedy rozpoczyna się kłoszenie traw?
W polskich warunkach kłoszenie traw rozpoczyna się średnio na przełomie drugiej i trzeciej dekady maja, okres kwitnienia zaś – w pierwszej dekadzie czerwca. Opóźnienie terminu koszenia powoduje zmniejszenie ilości białka, energii, obniżenie strawności i smakowitości kiszonki.
Wielu rolników poza trwałymi użytkami zielonymi ma też krótkotrwałe użytki samych traw, mieszanek traw z bobowatymi, a także uprawia lucernę w czystym siewie.
Kiedy jest odpowiedni moment na zbiór lucerny?
Lucernę trzeba zbierać kiedy w roślinach są wyczuwalne pączki kwiatowe wielkości ziarenek pieprzu. Nie można zwlekać. Doskonałą kombinacją na użytki kośne, jak i pastwiskowe są mieszanki traw z bobowatymi drobnonasiennymi (np. traw z koniczyną białą).
Jeżeli w pierwszym odroście ruń obfituje w koniczyny, koszenie należy przeprowadzić, gdy rośliny te zawiązują główki. Nie można czekać aż koniczyna przekwitnie, ale to wszystko zależy od jej udziału w poroście oraz gatunków traw. Jeżeli w takiej mieszance zdecydowanie przeważają trawy pastewne, ruń należy kosić w momencie wykłoszenia 50% pędów dominującego gatunku.
Dlaczego przewiędnięty materiał powinien być drobno pocięty?
Niezależnie od składu porostu, bardzo ważne jest drobne pocięcie przewiędniętego materiału i bardzo mocne sprasowanie, aby było jak najmniej powietrza. To idealne warunki do naturalnej fermentacji, którą i tak warto wspomagać. Im dłużej trwa proces kiszenia, tym większe straty cukru i spadek wartości białka. Szybkie, wspomagane zakiszenie niezależnie od stosowanej technologii (bele, pryzma) to wysoka zawartość cennego białka, wyraźnie niższe pH, wyższa zawartość cukru, bardziej stabilna kiszonka.
Jaka jest optymalna wysokość koszenia użytków zielonych?
Optymalną wysokością koszenia:
- traw jest 5–6 cm,
- mieszanek traw z koniczyną białą na 6–7,
- lucerny i mieszanek traw z jej udziałem na 7–8 cm.
Generalna zasada jest taka, że lucernę kosimy 4–6 cm powyżej szyjki korzeniowej (daje to właśnie wysokość 7–8 cm), a ostatni jesienny pokos kosimy na wysokości ok. 10 cm (trawy też kosimy wtedy nieco wyżej).
Co się dzieje, gdy trawa zostanie skoszona poniżej 5 cm?
Zbyt niskie koszenie traw (poniżej 5 cm) pozbawia je większej ilości dolnych liści i łodyg zawierających substancje zapasowe niezbędne roślinom do regeneracji i szybkiego odrostu organów. Najbardziej niekorzystnie na niskie koszenie reaguje tymotka łąkowa.
Marek Kalinowski
