Jaka dawka azotu pod TUZ?
Ważny dla produktywności traw jest podział tych dawek pod każdy pokos łąk lub wypas pastwisk. Przy zakładanych wysokich plonach suchej masy z użytków zielonych, roczna dawka azotu na glebach mineralnych średnich na łąki trzykośne to nawet 180 kg N/ha, na pastwiskach 200 kg N/ha. Na glebach organicznych, na silnie mineralizujących się glebach torfowo-murszowych średnio zmurszałych, roczne nawożenie azotowe łąk trzykośnych powinno wynosić ok. 60 kg N/ha, a pastwisk ok. 100 kg N/ha.
Nawożenie azotem pod TUZ warto zacząć od kalkulacji
Nikt, kto jest rozsądny, przy wysokich cenach nawozów nie będzie maksymalizował plonów jednostronnie wysokimi dawkami azotu. To oczywiście najbardziej plonotwórczy składnik pokarmowy, ale trzeba zadbać o jego efektywność i maksymalne wykorzystanie przez rośliny. Obok dawek azotu i jego podziału na porcje niezwykle ważna jest forma nawozów azotowych. Na łąkach wczesnowiosenna dawka azotu powinna być zastosowana w formie szybko działającej, czyli saletrzanej (typowe nawozy saletrzane lub uniwersalna, w tym przypadku saletra amonowa).
Warto racjonalnie podejść do nawożenia i zacząć od kalkulacji cen czystego składnika w różnych nawozach z azotem, do właściwego wyboru form azotu do nawożenia użytków zielonych w poszczególnych pokosach lub odpasach. Warto wykorzystać wiedzę o innych pierwiastkach poprawiających wykorzystanie azotu. Tutaj wciąż za mało doceniane jest znaczenie mikroelementów (zwłaszcza cynku) i dolistnego nawożenia użytków zielonych, a także makroelementów – szczególnie siarki.
Na etapie zakładania użytku zielonego oraz przy podsiewach użytków należy zadbać o odpowiednio wysoki udział roślin bobowatych drobnonasiennych. To przecież lepsza smakowitość porostu, więcej białka w paszy, ale też spore ilości azotu wiązanego przez symbiozę z bakteriami brodawkowymi. Każdy procent udziału bobowatych w poroście użytku zielonego daje w nawożeniu oszczędność ok. 4 kg czystego składnika azotu na 1 ha rocznie.
W jakich dawkach stosować azot na łąkach?
Azot na łąkach powinniśmy dzielić na tyle części, ile zbieramy pokosów. Jeżeli np. roczna dawka azotu wynosi 160 kg N/ha powinniśmy w pierwszej wczesnowiosennej porcji zastosować 70 kg N/ha, po pierwszym pokosie 50 kg N/ha i po drugim pokosie 40 kg N/ha. Dawka azotu zależy też od udziału w poroście roślin motylkowych i jeżeli jest ich więcej niż 20%, to jednorazowa dawka azotu nie powinna przekraczać 30 kg/ha.
Jeżeli natomiast nawozimy założony właśnie użytek zielony, to dawka azotu pod drugi i kolejne pokosy powinna być o 30% wyższa. Na łąkach trzykośnych cały azot stosujemy w trzech dawkach z podziałem:
- 50% pod pierwszy pokos,
- 30% pod drugi pokos,
- 20% pod trzeci pokos.
Na łąkach dwukośnych cały azot dzielimy na dwie porcje w proporcjach:
- 60% pod pierwszy pokos,
- 40% pod drugi pokos.
W jakich dawkach stosować azot na pastwiskach?
Azot na pastwiska zaleca się stosować w bilansie całorocznym w dawkach o ok. 30% wyższych niż na łąkach. W dobrych dla odrostu warunkach wilgotnościowych jednorazowa dawka wczesnowiosenna nie powinna przekraczać 50–60 kg N/ha. Po pierwszym wypasie stosujemy dawkę 40–50 kg N/ha, a po każdym następnym (z wyjątkiem ostatniego) stosujemy po 30 kg N/ha.
Obok dawek azotu i jego podziału na porcje niezwykle ważna jest forma nawozów azotowych. Na łąkach wczesnowiosenna dawka azotu powinna być zastosowana w formie szybko działającej, czyli saletrzanej (nawozy saletrzane, w tym uniwersalna saletra amonowa albo RSM). Pod kolejne pokosy na łąkach ekonomiczne jest stosowanie mocznika. W przypadku pastwisk wczesnowiosenna dawka azotu również powinna być zastosowana w formie szybko działającej, druga dawka po pierwszym wypasie może być w formie mocznika, a kolejne w formie saletry lub mocznika (wszystko zależy od spodziewanej pogody i trzeba być w tym względzie elastycznym). A najważniejsze – liczy się ekonomia, a zatem najtańszy kilogram azotu w nawozie.
Jak dzielić fosfor i potas w nawożeniu TUZ?
Fosfor powinien być stosowany jesienią pod rośliny uprawy polowej. Roczna dawka powinna wynieść (zależnie od zasobności) 50–80 kg P2O5/ha, a na glebach organicznych 80–100 kg P2O5/ha. Na użytkach zielonych zalecane jest jego stosowanie jesienią i wiosną. Na łąkach zaleca się stosować wiosną od ½ do ¾ całorocznej dawki, a jesienią od ¼ do ½ dawki. Na pastwiskach natomiast wskazane jest stosowanie wczesną wiosną ½ dawki fosforu, potem po trzecim wypasie kolejnej porcji w ilości ¼ dawki i ¼ dawki jesienią.
Potas na użytki zielone musi być podzielony jeżeli całoroczna ilość K2O przekracza 80 kg. A wg zaleceń roczne dawki K2O na glebach mineralnych przy zakładanych wysokich plonach powinny sięgać do 120 kg/ha a na glebach organicznych do 180 kg/ha. Generalnie na użytkach zielonych nie powinno się stosować w jednej dawce więcej niż 50-60 kg K2O/ha. Jeżeli np. dawka całoroczna wynosi właśnie 80 kg K2O/ha to na łąkach i pastwiskach 40 kg K2O/ha powinniśmy zastosować wczesną wiosną i 40 kg K2O/ha po pierwszym pokosie (lub po drugim wypasie na pastwiskach). Lepiej jest jednak stosować potas w trzech równych dawkach (po 1/3 całorocznej dawki w terminach: wczesną wiosną, po pierwszym pokosie lub po drugim wypasie i jesienią razem z fosforem).
To jedynie przykłady, bo tak jak przy azocie najważniejsza jest efektywność nawożenia fosforem i potasem. To zależy od temperatur, od opadów i przede wszystkim od bardzo zmiennego składu porostu. Ponadto dużo jest na rynku specjalistycznych nawozów PK i NPK często z ważnym na użytkach zielonych dodatkiem siarki, magnezu czy sodu. W planie całorocznego nawożenia warto uwzględnić dokarmianie dolistne mikroelementami.
Jaka powinna być dawka siarki pod TUZ?
Wspomniane już drugoplanowe makroelementy, chociaż w przypadku siarki i magnezu jest to krzywdzące określenie, powinny być uwzględnione w nawożeniu użytków zielonych. Zwłaszcza przy dużych dawkach azotu niezbędne jest nawożenie siarką. Przyjmuje się, że dawka siarki powinna stanowić nawet ¼ dawki azotu. A zatem, przy rocznej dawce 200 kg N powinniśmy stosować ok. 50 kg S.
Duże znaczenie ma też nawożenie użytków zielonych wapniem oraz magnezem (zwłaszcza na glebach organicznych). Rocznie powinno się stosować na glebach organicznych ok. 100–150 kg MgO/ha, a na glebach mineralnych 50–100 kg/ha MgO. Zapotrzebowanie na siarkę i magnez można pokryć nawozami w postaci siarczanu magnezu i kizerytu. Na glebach mineralnych magnez i wapń można dostarczyć roślinom w postaci wapna magnezowego lub mączki dolomitowej, a sam wapń najlepiej uzupełnić na użytkach zielonych nawozami wapniowymi na bazie kredy.
Wapń i produkty wiążące azot
Wielu rolników stosuje na użytkach zielonych obornik i płynne nawozy naturalne. To bardzo korzystne, ale pamiętajmy o uwzględnieniu tego nawożenia w bilansie azotu. Roślinność użytków zielonych wrażliwa jest na niedobory mikroelementów. Te występują najczęściej na glebach organicznych i warto rozważyć ich dokarmianie dolistne przede wszystkim: miedzią, cynkiem, borem, manganem i molibdenem.
Na rynku jest coraz więcej produktów mikrobiologicznych, które potrafią zaszczepić symbiozę i wiązanie azotu atmosferycznego dla roślin przez unikatowe szczepy bakterii. To inna forma symbiozy niż ta, którą znamy u bobowatych. Są bakterie wolnożyjące w glebie nawiązujące współpracę z roślinami jednoliściennymi i dwuliściennymi. Są bakterie, które też wiążą azot, ale zasiedlają liście.
Na koniec dodam, że niezwykle ważne na użytkach zielonych jest regulowanie odczynu pH. Najlepiej jesienią, a w celu zaspokojenia potrzeb pokarmowych porostu także wiosną.
Przeczytaj również:
Marek Kalinowski
