Głównymi chwastami dwuliściennymi występującymi na plantacjach kukurydzy są: komosa biała, szarłat szorstki, psianka czarna, ostrożeń polny, powój polny i chaber bławatek, a jednoliściennymi: chwastnica jednostronna, włośnice i perz właściwy.
Takie spektrum zachwaszczenia w prawidłowym płodozmianie i przy pogodzie bez niespodzianek łatwo można opanować. Na rynku jest bowiem olbrzymia paleta herbicydów. Wśród nich występuje 12 substancji aktywnych do zabiegów doglebowych, 7 substancji aktywnych do zabiegów nalistnych w fazie BBCH 11–12 i 19 substancji aktywnych do zabiegów nalistnych w fazie BBCH 13–18. Dziś skupimy się na przedwschodowym odchwaszczaniu kukurydzy.
Dla chwastów to idealna uprawa
Rozwojowi najgroźniejszych chwastów sprzyja fakt, że przez okres 4–5 tygodni od siewu kukurydzy mogą rozwijać się na polu bez jakiejkolwiek konkurencji rośliny uprawnej. Jeśli w tym czasie nastąpi ocieplenie i towarzyszące mu majowe opady, wzrost chwastów jest bardzo szybki i zachwaszczenie plantacji staje się bardzo poważnym problemem. Błędem jest czekanie aż wzejdą wszystkie chwasty i opóźnianie zabiegu. Doprowadza to do przerośnięcia chwastów i obniżonej skuteczności herbicydów, co znacząco obniża plonowanie kukurydzy.
Kukurydza będąca rośliną klimatu ciepłego ma wolne początkowe tempo wzrostu. Chwasty natomiast mają mniejsze wymagania cieplne i stanowią bardzo silną konkurencję jeszcze przed wschodami kukurydzy. To wskazuje na to, by chwasty w kukurydzy eliminować wcześnie, stosując zabiegi herbicydowe przed jej wschodami. Nie jest jednak odkryciem fakt, że zawsze wschody chwastów rozciągają się w czasie i wykonany zabieg przed wschodami kukurydzy niszczy głównie chwasty mniej ciepłolubne.
Czytać instrukcje
Szczególną uwagę przy doborze herbicydów należy zwrócić na to, że zalecane herbicydy nie są selektywne w stosunku do niektórych mieszańców, dlatego przed ich zastosowaniem należy dokładnie zapoznać się z instrukcją stosowania danego środka oraz sprawdzić wrażliwość odmiany na dany preparat. Pamiętajmy również o tym, że źródłem fitotoksyczności preparatu na kukurydzę mogą być błędy w aplikacji herbicydów, a najczęściej popełnianym jest wykonanie oprysku w okresie suszy glebowej albo zbyt dużego uwilgotnienia gleby, a także w warunkach wyhamowanego wzrostu i rozwoju kukurydzy.
Wzrost kukurydzy wyhamowuje przy ochłodzeniu, ale jeszcze bardziej niebezpieczne jest stosowanie ochrony herbicydowej w czasie przymrozków, a także kilka dni przed przymrozkami i kilka dni po przymrozkach. Objawy fitotoksyczności mogą być krótkotrwałe i odwracalne, ale w skrajnie niekorzystnych warunkach termicznych (długotrwałe ochłodzenie) mogą kukurydzy zaszkodzić. Jeżeli odmiana, którą uprawiamy jest opisana w etykiecie środka jako wrażliwa – fitotoksyczność w skrajnych warunkach pogodowych może być dla roślin kukurydzy śmiertelna i objawiać się np. zahamowaniem stożka wzrostu, zredukowaniem masy korzeni, żółtym, ceglastym lub szkarłatnym zabarwieniem liści i łodyg, ich pomarszczeniem, karbowaniem lub zwijaniem.
Problemy przez suszę i chłód
Można rzec, że przy tak dużej ilości substancji aktywnych i jeszcze większej palecie opartych na tych substancjach herbicydów – odchwaszczanie kukurydzy powinno być łatwizną. Niestety, tak nie jest i są z tym problemy. Część problemów wynika z wcześniejszych siewów kukurydzy w drugiej i trzeciej dekadzie kwietnia, które sprzyjają występowaniu w kukurydzy dodatkowych chwastów typowych dla upraw zbożowych, jak: gwiazdnicy pospolitej, rumianowatych (maruna, rumian, rumianek), rdestów (powojowy, plamisty, ptasi), rzodkwi świrzepy, stulichy psiej, gorczycy polnej, przytulii czepnej, niezapominajki polnej, tasznika pospolitego i tobołków polnych.
Kolejnym problemem jest często brak opadów po siewie kukurydzy – radykalnie zmniejsza to skuteczność herbicydów doglebowych. I kolejny problem – przymrozki wiosenne, które z jednej strony uszkadzają kukurydzę i przyhamowują jej wzrost, a z drugiej opóźniają wykonanie zabiegów nalistnych, przez co chwasty osiągają zaawansowane stadia rozwojowe i są wtedy bardzo trudne do zwalczenia. To nie koniec komplikacji z odchwaszczaniem kukurydzy. Jeżeli nawet zabieg doglebowy był wykonany w dobrych warunkach, a po nim przyjdą intensywne opady, to szybko pojawiają się wtórne wschody chwastów ciepłolubnych.
Szczególnie niekorzystna sytuacja występuje, gdy po dłuższym okresie chłodów i braku opadów następuje gwałtowne ocieplenie i wzrost uwilgotnienia gleby w wyniku regularnych opadów deszczu. Po upływie kilku tygodni od zabiegu doglebowego można zaobserwować masowe pojawienie się na plantacji kukurydzy gatunków ciepłolubnych (np. chwastnica jednostronna, szarłat szorstki).
Doglebowe
sprawdza się, ale...
Kiedyś w zabiegach doglebowych do odchwaszczania kukurydzy królowała atrazyna. Po jej zniknięciu pałeczkę przejęła substancja z tej samej grupy chemicznej – terbutyloazyna, o podobnym spektrum zwalczania chwastów. Aktualnie środki do zabiegów doglebowych na chwasty w kukurydzy opierają się na terbutyloazynie (dobrze zwalcza bodziszka drobnego, fiołka polnego, gwiazdnicę pospolitą, komosę białą, marunę bezwonną, mlecz zwyczajny, przytulię czepną, rdesty, szarłata szorstkiego, tasznika pospolitego i tobołki polne) i na acetachlorze (zwalcza chwasty prosowate takie jak chwastnica, paluszniki i włośnica oraz dwuliścienne: bieluń dziędzieżawę, bylica pospolita, fiołki, gwiazdnica pospolita, jasnota purpurowa, komosa biała, mlecz zwyczajny, portulaka pospolita, psianka czarna, przetaczniki, przymiotno kanadyjskie, rdest plamisty, rumianek pospolity, sporek polny, starzec zwyczajny, szarłat szorstki, tasznik pospolity, tobołki polne, wiechlina roczna, wilczomlecz obrotowy, wyczyniec polny i żółtlica drobnokwiatowa).
Dobry efekt stosowania herbicydów doglebowych (w fazie BBCH 00–09), można osiągnąć dzięki znajomości pola i przewidywaniu, jakie gatunki chwastów występują na danym polu. Przy stosowaniu herbicydów doglebowych należy pamiętać, aby dane preparaty stosować na dostatecznie uwilgotnioną glebę. Jeśli dawki herbicydów doglebowych podane są w zakresie „od – do”, to wyższe dawki należy stosować na glebach cięższych.
W herbicydach do zabiegów doglebowych występuje kilkanaście substancji aktywnych. Dzięki temu, wielu rolników przyzwyczajonych kiedyś do atrazyny nadal stosuje zabiegi doglebowe (przedsiewnie lub do 3 dni po siewie), a bogata oferta środków pozwala dobrze uporać się z wieloma chwastami, ale, niestety – raz na kilka sezonów. Ich działanie zależy najbardziej od wilgotności gleby.
Chwasty można eliminować w kukurydzy substancjami aktywnymi o działaniu doglebowym przed siewem, ale wiele z nich również po siewie kukurydzy, a także powschodowo, do 3 liści kukurydzy. Po niżej prezentujemy substancje aktywne tych herbicydów doglebowych i wymieniamy chwasty przez nie zwalczane.
W fazie BBCH 00, czyli doglebowo i przed wschodami kukurydzy można stosować herbicydy z następującymi substancjami aktywnymi:
Dimetenamid-P + pendimetalina
Substancje zwalczają takie chwasty, jak: chwastnica jednostronna, przytulia czepna, komosa biała, rdest ptasi, tobołki polne, gwiazdnica pospolita.
Flufenacet + izoksaflutol
Substancje zwalczają takie chwasty, jak: dymnica pospolita, fiołek polny, gwiazdnica pospolita, jasnoty, komosa biała, maruna bezwonna, rumian polny, szarłat szorstki, tasznik pospolity, tobołki polne, samosiewy rzepaku.
Linuron
Substancja zwalcza takie chwasty, jak: gorczyca polna, gwiazdnica pospolita, komosa biała, niezapominajka polna, pokrzywa żegawka, sporek polny, starzec zwyczajny, tasznik pospolity, tobołki polne, wyka ptasia, żółtlica drobnokwiatowa.
S-metolachlor
Substancja zwalcza takie chwasty, jak: chwastnica jednostronna, paluszniki, włośnice.
W fazie BBCH 00 do 11–12, czyli doglebowo przed wschodami kukurydzy i wcześnie powschodowo do fazy 1–2 liści kukurydzy można stosować herbicydy z następującymi substancjami aktywnymi:
Izoksaflutol + tienkarbazon metylu
Substancje zwalczają takie chwasty, jak: chwastnica jednostronna, fiołek polny, gwiazdnica pospolita, jasnota purpurowa, komosa biała, przytulia czepna, rdest powojowaty, rdest ptasi, włośnice, rumian pospolity, samosiewy rzepaku, szarłat szorstki, tasznik pospolity.
Pendimetalina
Substancja zwalcza takie chwasty, jak: chwastnica jednostronna, gorczyca polna, gwiazdnica pospolita, jasnoty, komosa biała, miotła zbożowa, przytulia czepna, rzodkiew świrzepa, sporek polny, szarłat szorstki, wiechlina roczna, włośnice.
W fazie BBCH 00 do 11–13, czyli doglebowo przed wschodami kukurydzy i wcześnie powschodowo do fazy 1–3 liści kukurydzy można stosować herbicydy z następującymi substancjami aktywnymi:
Acetochlor
Substancja zwalcza takie chwasty, jak: bieluń dziędzierzawa, bylica pospolita, chwastnica jednostronna, fiołek trójbarwny, gwiazdnica pospolita, jasnota purpurowa, komosa biała, mlecz zwyczajny, palusznik krwawy, portulaka pospolita, psianka czarna, przetaczniki, przymiotno kanadyjskie, rdest plamisty, rumianek pospolity, sporek polny, starzec zwyczajny, szarłat szorstki, tasznik pospolity, tobołki polne, wiechlina roczna, wilczomlecz obrotny, włośnice, żółtlica drobnokwiatowa.
Mezotrion + S–metolachlor + terbutyloazyna
Substancje zwalczają takie chwasty, jak: blekot pospolity, bodziszek drobny, chaber bławatek, chwastnica jednostronna, dymnica pospolita, fiołek polny, gwiazdnica pospolita, jasnota purpurowa, komosa biała, krzywoszyj polny, kurzyślad polny, mak polny, maruna bezwonna, przetacznik bluszczykowy, przytulia czepna, psianka czarna, rdesty, rumian polny, szarłat szorstki, tasznik.
Petoksamid + terbutyloazyna
Substancje zwalczają takie chwasty, jak: blekot pospolity, bodziszek drobny, chwastnica jednostronna, fiołek polny, gwiazdnica pospolita, jasnota purpurowa, komosa biała, maruna bezwonna, przytulia czepna, psianka czarna, rdesty, rumian polny, szarłat szorstki, tasznik pospolity, tobołki polne, wilczomlecz obrotny.
Terbutyloazyna
Substancja zwalcza takie chwasty, jak: bodziszek drobny, fiołek polny, gwiazdnica pospolita, komosa biała, maruna bezwonna, mlecz zwyczajny, przytulia czepna, rdesty, szarłat szorstki, tasznik pospolity, tobołki polne.
Progi szkodliwości
Jak można przeczytać w „Integrowanej ochronie kukurydzy”, do rzeczywistego określenia szkodliwości różnych gatunków chwastów w uprawie kukurydzy wymagane jest utrzymywanie w okresie wegetacji stałej liczebności chwastów na jednostce powierzchni, a także zebranie plonu i wyliczenie, dla jakiego poziomu zachwaszczenia danym gatunkiem został przekroczony próg szkodliwości. Takie obserwacje prowadzone są w stałych warunkach siedliska (typ gleby, uwilgotnienie gleby, przebieg warunków termicznych, nawożenie).
Stała liczba chwastów, przy zmianie wartości, chociażby jednego czynnika, może wykazać zupełnie inny efekt konkurencji w stosunku do rośliny uprawnej. Obecnie do dyspozycji plantatorów są niepełne dane o szkodliwości podstawowych gatunków chwastów występujących w kukurydzy (tabela). Często niewielka populacja chwastów może powodować takie same straty plonu, jak znacznie większe zachwaszczenie, zatem wskaźnik ten nie ma charakteru stałego.
Najbardziej konkurencyjnym oddziaływaniem w stosunku do kukurydzy odznaczają się takie gatunki, jak: komosa biała, szarłat szorstki, psianka czarna, ostrożeń polny, rdesty (także rdestówka powojowata), zaślaz pospolity oraz gatunki jednoliścienne: chwastnica jednostronna i perz właściwy. Progi szkodliwości gatunków chwastów dla kukurydzy są następujące:
komosa biała – 2 szt./m2,
szarłat szorstki – 1–2 szt./m2,
ostrożeń polny – 1 szt./m2,
psianka czarna – 1 szt./m2,
chwastnica jednostronna – 3–6 szt./m2,
rdestówka powojowata – kilkanaście roślin/m2.
Marek KALINOWSKI
