wiadomości z branży

Za przesadzanie roślin inwazyjnych grożą wysokie kary

Co to są gatunki inwazyjne? Dlaczego stanowią takie zagrożenie dla polskiego środowiska? Jakie gatunki są w Polsce uznane są za groźne? Dowiedz się jak je rozpoznać, aby uniknąć konsekwencji za nieświadome rozsadzanie takich roślin.

Zmiany zasięgów gatunków zawsze były naturalnym procesem, jednak są czynniki które nasilają to zjawisko. Często są to introdukcje zamierzone albo wynikłe z wymiany handlowej i produktów czy rozwoju transportu, czyli ogólnie pojętej globalizacji. Przyroda staje się coraz bardziej homogeniczna, a pojawienie się egzotycznych gatunków czy organizmów GMO jest ruletką

Organizmy wpływają na rodzimą przyrodę poprzez:

a)     Zmianę struktury ekosystemów, gdyż wchodzą w lokalną sieć troficzną.
b)     Konkurencję o zasoby z gatunkami rodzimymi, wypieranie gatunków rodzimych.
c) Sprowadzanie fauny egzotycznych pasożytów.
d) Toksyczne oddziaływanie.
e)     Tworzenie agresywnych hybryd z rodzimymi gatunkami.

Zróżnicowane ekosystemy dużo lepiej opierają się inwazji obcych gatunków, ponieważ ich nisze są lepiej zagospodarowane. Im środowisko bardziej ubogie, tym większa szansa, że gatunek obcy zgranie całą pulę.

Gatunki inwazyjne są przyczyną klęsk ekologicznych, humanitarnych czy gospodarczych, a straty sięgają wiele milionów dolarów i euro. Dlatego, w walce z inwazjami duże znaczenie odgrywa prewencja i zabezpieczanie skutków ich oddziaływania. Niestety, wiele introdukcji na terenie Polski nie zostało udokumentowanych.

Tylko kilka krajów w Europie wypracowało strategie walki z gatunkami inwazyjnymi, np. Wielka Brytania, Niemcy, Holandia czy Skandynawia. Obejmują one oceny i regulacje prawne oraz metody zwalczania gatunków szkodliwych. Dotyczy to także monitoringu oraz prac w terenie. Innymi słowy, podstawą działań jest zapobieganie ekspansji obcych gatunków poprzez monitoring ich wpływu na rodzimą przyrodę, wprowadzenie kwarantann czy kontroli sanitarnych.
Niestety, introdukcji nie da się zatrzymać, ponieważ gatunki obce nadal będą przenikać do nowego środowiska w portach, ogrodach zoologicznych, sklepach zoologicznych albo w wyniku niedopatrzeń w prywatnych hodowlach.

Co to są rośliny inwazyjne?

Inwazyjne rośliny to takie, które naturalnie nie występują na danym terenie, tylko znalazły się tam z powodu ingerencji człowieka. Rośliny inwazyjne szybko rozprzestrzeniają się na danym obszarze, wypierając tym rodzime występujące tam gatunki roślin i przyczyniają się do zaburzenia naturalnej równowagi w przyrodzie.

Dużo ostatnio mówi się o pojęciu bioróżnorodności, gdzie poszczególne gatunki roślin funkcjonują w zgodzie, żyjąc niejako koło siebie. Wiele roślin współpracuje ze sobą, a niektóre nawet oddziaływają na siebie, przyczyniając się do poprawy swoich warunków, chroniąc przed szkodnikami czy zwierzętami. Często jednak dochodzi do zaburzenia tej równowagi, ponieważ w środowisku pojawia się nowy, obcy biologicznie gatunek, który stara się podporządkować sobie całe otoczenie.

Kary za przesadzanie roślin inwazyjnych

Zgodnie z informacjami zawartymi na stronie Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska, naruszanie przepisów dotyczących Inwazyjnych Gatunków Obcych (IGO), które stwarzają zagrożenie dla UE i Polski, jest przestępstwem lub wykroczeniem. Kara za z ich złamanie wynosi do 1 000 000 zł, a posiadacze zapasu IGO, którzy nie zastosują się do schematu postępowania podlegać będą także karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Działania nieumyślnie podlegać będzie grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Co za tym idzie, uprawa roślin inwazyjnych, rozmnażanie, sprzedaż, import oraz wprowadzanie ich do środowiska naturalnego wymaga pozwolenia, a nieprzestrzeganie tego wymogu grozi karą grzywny lub aresztu. Więcej informacji na ten temat jest dostępnych na stronie: Przepisy prawne dotyczące gatunków obcych.

Monitoringiem zajmuje się Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, która wspomaga się udziałem właścicieli ogródków przydomowych. Uprawa roślin ozdobnych w ogrodach przydomowych, działkowych i parkach ma w Polsce długą tradycję. GDOŚ analizuje również drogi przemieszczania się gatunków inwazyjnych w Polsce, np. „ucieczki roślin” z ogródków przydomowych. Działkowcom i domorosłym ogrodnikom wydaje się, że jest łatwo mieć je pod kontrolą. Ale tak niestety nie jest, ponieważ nie zawsze jesteśmy w stanie zapobiec ich samodzielnemu przemieszczaniu się, np. poprzez nasiona.

Z którymi roślinami inwazyjnymi trudno sobie poradzić?

Czy gatunki uznane za obce i inwazyjne rzeczywiście są tak groźne? Inwazje są potężnym problemem w skali świata - tak jak np. pandemia koronawirusa ujmowana jako inwazja obcego gatunku, który rozprzestrzenia się przez człowieka.

Gatunkiem obcym, inwazyjnym i groźnym dla środowiska i człowieka jest chociażby barszcz Sosnowskiego, którego zwalczanie kosztuje samorządy mnóstwo pieniędzy.

Rdestowiec został sprowadzony do Polski jako pasza dla bydła. Po czasie okazało się, że niszczy drogi i instalacje podziemne.

Piękna i przyciągająca wzrok nawłoć kanadyjska została sprowadzona w celach ozdobnych, dziś z roku na rok rozprzestrzenia się na nowe tereny i skutecznie zagłusza nasze rodzime gatunki. Tam, gdzie rośnie, nie ma także różnorodności owadów i innych zwierząt.