Jak wykonać test kopertowy na obecność fuzariozy kłosów?

Do kłoszenia zbóż i ewentualnego ograniczania fuzariozy kłosów jeszcze chwila. Wcześniej w rozwoju zbóż jest ważniejsze zagrożenie – septorioza paskowana liści, z miesięcznym okresem inkubacji. Obie choroby cechuje to, że powinny być zwalczane, zanim pojawią się objawy. Ale skąd mamy wiedzieć, czy są, czy poraziły rośliny?

Z artykułu dowiesz się:

• jak przeprowadzić test kopertowy na obecność fuzariozy w uprawie?

• kiedy należy wykonać zabieg ochronny?

• kiedy jest odpowiedni moment na ograniczenie septoriozy paskowanej liści?

Jest prosty sposób dający odpowiedź z pewnym wyprzedzeniem i pomagający podjąć decyzję o potrzebie wykonania zabiegu fungicydowego – prosty test kopertowy. Instrukcję przeprowadzenia testu do oceny zagrożenia fuzariozą kłosów i innymi chorobami porażającymi kłosy przedstawia często prof. dr hab. Marek Korbas w publikacjach IOR – PIB w Poznaniu. Przez pewną analogię podobny test możemy wykonać w celu monitorowania septoriozy paskowanej liści.

Jak przeprowadzić test kopertowy na obecność fuzariozy w uprawie?

Fuzariozę kłosów chorobę najgroźniejszą dla jakości ziarna, w łanie pszenicy zauważymy zbyt późno, aby jeszcze ją ograniczyć.

Procedura wykonania testu kopertowego, pozwalająca odkryć zagrożenie fuzariozą z wyprzedzeniem, jest następująca:

• zbieramy kłosy,
• rozkładamy na dobrze zwilżonej gazecie,
• składamy przygotowaną do testu próbkę umieszczając w papierowej torbie (lub dużej kopercie).
• taki pakunek umieszczamy w foliowej torbie i wkładamy do ciemnego miejsca (szuflady) na 4 doby,
• po dwóch dniach możemy wyjąć i skontrolować wilgotność pakunku,
• w razie potrzeby gazetę trzeba skropić,
• ocenę wykonujemy po 96 godzinach (4 dobach),
• jeżeli na kłosach nie ma nic, idziemy w pole pobieramy kłosy i nastawiamy kolejny test.

Kiedy należy wykonać zabieg ochronny?

Stwierdzona na kłosach z testu biała watowata grzybnia jest sygnałem, by wykonać zabieg ochronny. Grzybnia może mieć różowy odcień, a plewki mogą mieć zabarwienie buraczkowe. Mogą też być obecne pomarańczowe grudki. Takie objawy, to ewidentne potwierdzenie fuzariozy kłosów, ale test może wskazać zagrożenie innych sprawców chorób kłosa. Np. zbrązowienia plew w górnej części mogą oznaczać septoriozę plew, a żółty kolor przebarwień i pyłu wewnątrz plew może wskazywać na obecność rdzy żółtej. Jeżeli jednak po 96 godzinach trwania testu kłos zblednie, nie będzie grzybni, zbrunatnień lub zżółknięć – test powtarzamy.

To przykładowy wynik testu kopertowego: ok. 20% kłosów (na zdjęciu jeden z takich kłosów) było z zauważalną watowatą grzybnię (fuzarioza) lub poczerniałymi plewkami i pylnikami (być może septorioza plew)

FOTO: Marek Kalinowski

W trakcie kłoszenia powinniśmy wykonać kilka takich testów i zdecydowanie warto to robić niż stosować ochronę kłosa profilaktycznie – na oko. Dzięki prostemu testowi jesteśmy w stanie trafić z zabiegiem w optymalnym dla jego skuteczności terminie, a przy braku zagrożenia fuzariozą sporo zaoszczędzić na ochronie.

Kiedy jest odpowiedni moment na ograniczenie septoriozy paskowanej liści?

Septoriozę paskowaną liści powinno się ograniczać zaraz po infekcji, a ma ona niestety bardzo długi okres inkubacji. Zależnie od warunków pogodowych i od wrażliwości odmiany, ten okres może trwać od ok. 16 dni do nawet 38 dni. Wykonując test kopertowy z wyprzedzeniem dowiemy się o zagrożeniu septoriozą, ale także rdzą brunatną i żółtą oraz brunatną plamistością liści.

W zdrowym zielonym łanie mogą inkubować sprawcy chorób, którzy, jak septorioza paskowana liści, ujawnią się dopiero po miesiącu. Wykrycie niewidocznego zagrożenia na liściach flagowych może ułatwić test kopertowy

FOTO: Marek Kalinowski

Do testu musimy zebrać losowo kilkadziesiąt liści flagowych. Zebraną próbę należy następnie położyć na zwilżonym papierze (najlepiej zwilżyć kilka arkuszy zwykłego papieru gazetowego) i złożyć na pół. Tak przygotowaną próbkę wkładamy do zwilżonej dużej koperty lub zwykłej papierowej torby. Całość wkładamy do torby foliowej (zwykła reklamówka) z otworami dającymi dostęp powietrza. Przygotowany pakunek najlepiej włożyć do szuflady w miejscu, gdzie zapewniona będzie temperatura 18–20 st. C.

Jeżeli septorioza paskowana liści lub inne choroby są w łanie – już po kilku dniach pojawią się na liściach chlorotyczne lub nekrotyczne plamy. Gdy stwierdzimy w teście objawy septoriozy paskowanej liści i pogoda sprzyja jej rozwojowi – trzeba wykonać zabieg. Jeżeli po ok. 4 dniach trwania testu nic nie stwierdzimy, ponownie powinniśmy pójść w pole, zebrać liście i test powtórzyć.

Marek Kalinowski