W Krajowym rejestrze są też dwie odmiany jare pszenicy orkisz (Kuiavia i Wirtas). Wybór jest duży. Na trudne stanowiska przy lasach są też cztery odmiany ościste obniżające ryzyko szkód wyrządzanych przez zwierzynę leśną.
Czym odmiany pszenicy jarej różnią się od ozimej?
Odmiany pszenicy jarej różnią się potencjałem plonowania, podatnością na choroby, wymaganiami glebowymi. Analizując różnice przy wyborze odmian nie korzystajmy z ogólnych wyników doświadczeń odmianowych – średnich ze wszystkich doświadczeń w kraju. Sięgajmy po te najbliższe gospodarstwu. W pewnym sensie wyręcza nas w tym gotowa rekomendacja – tworzone w województwach Listy Odmian Zalecanych.
Wracając do odmian pszenicy jarej poza wymaganiami i potencjałem plonotwórczym różnią się jakością. Oczywiście największy mamy wybór spośród jakościowych odmian chlebowych (grupa A). Jest kilka odmian chlebowych (grupa B) i aktualnie jedna elitarna odmiana chlebowa (grupa E) – KWS Facette.
W porównaniu do formy ozimej, pszenica jara cechuje się lepszą jakością, wyższym glutenem i wartością wypiekową, ale ustępuje jej mniejszą wydajnością mąki i większym udziałem popiołu. To sprawia, że mimo wyższej jakości pszenicy jarej, skup na cele młynarsko-piekarnicze często woli pszenicę ozimą. Oczywiście decyduje o tym szybka analiza, bo jakość, zwłaszcza wysoki gluten, w skupie decyduje.
LOZ pszenicy jarej na sezon 2025
Liderką Listy Odmian Zalecanych pszenicy jarej przez trzy sezony (2021, 2022 i 2023 r.) była Harenda. To doskonała odmiana, ale ma już swoje lata. Wpisana do Krajowego rejestru w 2014 r. siłą rzeczy ustępuje na LOZ miejsca najnowszym odmianom wnoszącym wyraźny postęp hodowlany.
W tym roku (również w 2024 r.) liderką List Odmian Zalecanych pszenicy jarej jest oścista WPB Pebbles (zalecana do uprawy w 15 województwach). 13 województw rekomenduje do uprawy odmianę KWS Dorium. Merkawę rekomenduje 8 województw, a Aplauz i Itakę 7 województw. W sumie na LOZ pszenicy jarej na 2025 r. jest 24 odmian.
Listy Odmian Zalecanych są dużą pomocą przy wyborze stabilnie plonujących odmian w danym rejonie. Przed ostatecznym wyborem warto prześledzić dostępne dane z doświadczeń COBORU uwzględniające obok poziomu plonowania dane o wczesności odmian, podatności na choroby i wyleganie, tolerancji na zakwaszenie gleby czy reakcji na wysoki poziom agrotechniki. Poniżej zamieszczamy krótką charakterystykę najczęściej rekomendowanych (wg Listy opisowej COBORU), a na mapie pełną listę rekomendacji na 2025 r.
WPB Pebbles jakościowa odmiana chlebowa (grupa A) wpisana do Krajowego rejestru w 2021 r. Plon ziarna duży do bardzo dużego. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki powyżej średniej. Odporność na mączniaka prawdziwego, rdzę żółtą i septoriozę plew – dość duża, na choroby podstawy źdźbła, septoriozy liści i brunatną plamistość liści – średnia, na rdzę brunatną i fuzariozę kłosów – dość mała. Rośliny dość wysokie, o małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość wczesny, dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren i wyrównanie ziarna średnie, gęstość ziarna w stanie zsypnym dość duża. Odporność na porastanie w kłosie przeciętna, liczba opadania duża. Zawartość białka dość duża, ilość glutenu średnia. Wskaźnik sedymentacyjny SDS bardzo duży. Wydajność ogólna mąki dość mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna
KWS Dorium jakościowa odmiana chlebowa (grupa A) wpisana do Krajowego rejestru w 2021 r. Plon ziarna bardzo duży. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki średni. Odporność na mączniaka prawdziwego – duża, na rdzę brunatną i brunatną plamistość liści – dość duża, na rdzę żółtą, septoriozy liści i septoriozę plew – średnia, na choroby podstawy źdźbła i fuzariozę kłosów – dość mała. Rośliny dość wysokie, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren duża do bardzo dużej, wyrównanie ziarna dość dobre, gęstość ziarna w stanie zsypnym średnia. Odporność na porastanie w kłosie dość duża, liczba opadania duża. Zawartość białka duża, ilość glutenu duża do bardzo dużej. Wskaźnik sedymentacyjny SDS duży. Wydajność ogólna mąki dość mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby dość mała.
Merkawa jakościowa odmiana chlebowa (grupa A) wpisana do Krajowego rejestru w 2019 r. Odporność na mączniaka prawdziwego – dość duża, na rdzę brunatną, rdzę żółtą, brunatną plamistość liści, septoriozy liści i septoriozę plew – średnia, na choroby podstawy źdźbła i fuzariozę kłosów – dość mała. Rośliny dość niskie, o dość małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość wczesny, dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren średnia, wyrównanie dobre, gęstość w stanie zsypnym dość mała. Odporność na porastanie w kłosie dość mała, liczba opadania duża do bardzo dużej. Zawartość białka duża, ilość glutenu duża do bardzo dużej. Wskaźnik sedymentacyjny SDS duży do bardzo dużego. Wydajność ogólna mąki średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna.
Aplauz jakościowa odmiana chlebowa (grupa A) wpisana do Krajowego rejestru w 2022 r. Plon ziarna średni. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki średni. Odporność na choroby podstawy źdźbła, mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną, rdzę żółtą, brunatną plamistość liści, septoriozy liści, septoriozę plew i fuzariozę kłosów – średnia. Rośliny dość wysokie, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren dość mała, gęstość w stanie zsypnym duża do bardzo dużej. Odporność na porastanie w kłosie przeciętna, liczba opadania duża do bardzo dużej. Zawartość białka duża do bardzo dużej, ilość glutenu dość duża. Wskaźnik sedymentacyjny SDS bardzo duży. Wydajność ogólna mąki średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby dość duża.
Harenda odmiana chlebowa (grupa B) wpisana do Krajowego rejestru w 2014 r. Odporność na rdzę brunatną – duża, na choroby podstawy źdźbła, brunatną plamistość liści, septoriozę liści, septoriozę plew oraz fuzariozę kłosów – dość duża, na mączniaka prawdziwego – średnia. Rośliny średniej wysokości o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia średni, dojrzewania dość późny. Masa 1000 ziaren średnia, wyrównanie dość duże, gęstość w stanie zsypnym dość mała, liczba opadania duża. Zawartość białka i ilość glutenu dość duża. Wskaźnik sedymentacji SDS bardzo duży. Wydajność ogólna mąki średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby dość duża.
Itaka jakościowa odmiana chlebowa (grupa A) wpisana do Krajowego rejestru w 2021 r. Plon ziarna duży. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki poniżej średniej. Odporność na mączniaka prawdziwego i rdzę żółtą – dość duża, na choroby podstawy źdźbła, rdzę brunatną, brunatną plamistość liści, septoriozy liści, septoriozę plew i fuzariozę kłosów – średnia. Rośliny wysokie, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia wczesny, dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren dość mała, wyrównanie ziarna średnie, gęstość ziarna w stanie zsypnym dość duża. Odporność na porastanie w kłosie przeciętna, liczba opadania duża. Zawartość białka duża, ilość glutenu średnia. Wskaźnik sedymentacyjny SDS bardzo duży. Wydajność ogólna mąki dość mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna
Przeczytaj również:
Marek Kalinowski
