Pszenżyto jare - w uprawie na jakich glebach się sprawdzi?
Gatunek ma jednak stałych zwolenników i szereg zalet. Przede wszystkim ma małe wymagania glebowe i sporą tolerancję na niskie pH gleby. Sprawdzi się na stanowiskach, na których zawodzi pszenica i jęczmień. Za wadę pszenżyta można uznać to, że w porównaniu do innych gatunków dojrzewa najpóźniej. Mankamentem jest też znaczna skłonność do porastania ziarna w kłosie.
Pszenżyto jare w czystym siewie znajduje miejsce w płodozmianie na słabszych glebach, kiedy z różnych powodów nie udało się zasiać ozimin lub też jako komponent jarych mieszanek zbożowych i zbożowo-strączkowych. Warto podkreślić, że większość rejestrowanych odmian ma cechy przewódek i są gospodarstwa, gdzie po późno schodzących przedplonach zamiast ryzykować z siewem ozimin, sieje się pszenżyto jare w listopadzie i grudniu.
Odmiany pszenżyta jarego - czym się różnią?
Zarejestrowane odmiany pszenżyta jarego różnią się dość wyraźnie pod względem plenności, a nowe odmiany wnoszą postęp. Duże zróżnicowanie w obrębie gatunku dotyczy też wysokości roślin (15 cm) i odporności na wyleganie. Pszenżyto jare nie wymaga intensywnej ochrony jednak jeden zabieg fungicydowy powinien być standardem. W doświadczeniach COBORU najpowszechniej występującymi chorobami w pszenżycie są septorioza liści i mączniak prawdziwy (obserwowane na ok. 70% doświadczeń). Rzadziej występuje brunatna plamistość liści i rdza brunatna oraz septorioza plew i rynchosporioza. Sporadycznie porażają pszenżyto choroby podstawy źdźbła i fuzarioza
kłosów.
Sprawdź też: Przewódki jare dają plon jak oziminy. Jak siać? Jakie odmiany wybrać?
Pszenżyto jare - ponad 12 nowych odmian na liście COBORU
W Krajowym rejestrze są obecnie 24 odmiany pszenżyta jarego, z czego ponad połowę stanowią odmiany nowe, rejestrowane od 2020 r. W latach 2010–2013 nie zarejestrowano żadnej nowej odmiany pszenżyta jarego, w latach 2014–2018 wpisano do Krajowego rejestru pięć, w 2019 r. trzy (Erwin, Odys i Santos), w 2020 r. dwie (Gucio i Impetus) oraz po jednej: w 2021 r. (Kompan), 2022 r. (Toristo) i 2023 r. (Frigus).
Po małym zastoju w 2024 r. do Krajowego rejestru wpisano aż 5 nowych odmian (Dyzma, Namaku, Narval, Nokturn i Pryzmat). Wnoszą duży postęp hodowlany i aż 4 z nich w rok po rejestracji znajduje się już na LOZ pszenżyta jarego na 2025 r. Na początku br. Krajowy rejestr wzbogacił się o 3 kolejne odmiany pszenżyta jarego (Luksor, Mediolan i Melton). Na 8 nowych odmian zarejestrowanych w 2024 r. i w br. aż 6 jest z Danko Hodowla Roślin i 2 z Hodowli Roślin Strzelce.
Na LOZ rekomendowanych w bieżącym sezonie jest 11 odmian pszenżyta jarego, a listy takie tworzy 9 województw (rekomendacje na mapie).
Poniżej przedstawiamy charakterystykę trzech najczęściej rekomendowanych odmian (wg listy opisowej COBORU), a w tabeli porównanie najważniejdszych cech.
Warto zwrócić uwagą na doskonały profil zdrowotnościowy odmiany Dyzma, w tym wycenioną na 8 w skali 9-stopniowej odporność na choroby podstawy źdźbła.
- Dyzma – rośliny dość wysokie, o małej odporności na wyleganie. Plon ziarna bardzo duży. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki przeciętny. Odporność na choroby podstawy źdźbła – duża, na mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną, rdzę żółtą – dość duża, na rynchosporiozę, brunatną plamistość liści, septoriozę liści – średnia, na septoriozę plew i fuzariozę kłosów – dość mała. Termin kłoszenia wczesny, dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren duża, gęstość ziarna w stanie zsypnym średnia. Odporność na porastanie w kłosie przeciętna, liczba opadania dość mała. Zawartość białka dość mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna.
- Frigus – rośliny dość wysokie, o dość małej odporności na wyleganie. Plon ziarna średni. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki powyżej średniej. Odporność na choroby podstawy źdźbła – dość duża, na mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną, rdzę żółtą, rynchosporiozę, brunatną plamistość liści, septoriozę liści, septoriozę plew i fuzariozę kłosów – średnia. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren przeciętna, gęstość ziarna w stanie zsypnym średnia. Odporność na porastanie w kłosie przeciętna, liczba opadania dość duża. Zawartość białka średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna.
- Hugo – rośliny o przeciętnej wysokości i dość małej odporności na wyleganie. Plenność dość dobra. Przyrost plonu przy wysokim poziomie agrotechniki przeciętny. Odporność na rdzę żółtą, brunatną plamistość liści, septoriozę plew i fuzariozę kłosów – dość duża, na mączniaka prawdziwego, rynchosporiozę i septoriozę liści – średnia, na rdzę brunatną – dość mała. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren duża, wyrównanie ziarna średnie, gęstość ziarna w stanie zsypnym przeciętna. Odporność na porastanie w kłosie średnia, liczba opadania przeciętna. Zawartość białka mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna.
Przeczytaj również:
Marek Kalinowski
