Po chemii zastosowanej jesienią w rzepaku ozimym przesiew formą jarą jest najbezpieczniejszy. W takich rekordowych latach z przesiewami areał uprawy rzepaku jarego sięgał 95 tys. ha.
Rzepak jary - kiedy siać i na jakich glebach?
Rzepak jary zależnie od rozkładu opadów plonuje o 20 do 50% niżej niż rzepak ozimy. Najlepiej udaje się na dobrych glebach i w tych rejonach, gdzie roczna suma opadów jest relatywnie wysoka. Ważnym czynnikiem warunkującym dobre plonowanie jest pH gleby powyżej 5,8. Rzepak jary lubi gleby żyzne, próchniczne i zasobne w wapń, ale nie podmokłe.
Hodowcy rzepaku jarego zalecają jego jak najwcześniejszy siew (na początku kwietnia) w ilości ok. 3,5 kg nasion/ha na głębokości 1,5–2,0 cm w dobrze przygotowaną glebę. Z badań wynika, że opóźnienie jego siewu o 14 dni w stosunku do najwcześniejszego powoduje spadek plonów aż o 30%.
Nawożenie azotem, jeżeli jego obliczona dawka pod oczekiwany plon nie przekracza 80 kg/ha, należy zastosować w całości przedsiewnie. W zależności od rodzaju przedplonu i zasobności gleb, zalecane dawki fosforu wynoszą od 40 do 75 kg P2O5/ha, a potasu od 110 do 150 kg K2O/ha.
Odmiany rzepaku jarego - mieszańce plenniejsze, populacyjne odporniejsze
Mniejsze wymagania w stosunku do gleb i nawożenia mają populacyjne (liniowe) odmiany rzepaku jarego. Mają oczywiście niższy potencjał plonowania od odmian mieszańcowych, ale też kilka korzystnych cech. Są bardziej odporne na choroby atakujące rzepak i dobrze reagują na wcześniejszy wysiew. Tańszy jest też ich materiał siewny.
Odmiany mieszańcowe o wyższym potencjale plonowania są bardziej odporne na uszkodzenia mechaniczne oraz pękanie łuszczyn. Mają silniejszy system korzeniowy.
Jeżeli nie mamy doświadczenia z uprawą rzepaku jarego, należy szczególnie uważać na słodyszka rzepakowego, który jest groźniejszy niż w rzepaku ozimym. Wynika to z innego rytmu rozwoju, a czynnikiem sprzyjającym inwazji szkodnika w formie jarej jest chłodna wiosna.
Rekomendacje odmian rzepaku jarego dla dwóch województw
W Krajowym rejestrze wpisanych jest 12 odmian rzepaku jarego, do których grona lada moment oficjalnie dołączy odmiana mieszańcowa Crazy CL o potwierdzonej odporności na kiłę kapusty, przeznaczona do uprawy w technologii Clearfield oraz odmiana mieszańcowa Invigor 400 CL PS.
Listy Odmian Zalecanych rzepaku jarego tworzą dwa województwa – kujawsko-pomorskie i podkarpackie. Na tegorocznej LOZ do uprawy w woj. kujawsko-pomorskim są: Lakritz F1, Laur i Invigor 305 PS F1, a w woj. podkarpackim: Lakritz F1, Laur i Lumen F1. Poniżej przedstawiamy ich skróconą charakterystykę, a w tabeli porównanie najważniejszych cech:
- Lakritz jest odmianą mieszańcową wpisaną do Krajowego rejestru w 2020 r. Plon nasion bardzo duży. Zawartość tłuszczu i glukozynolanów w nasionach średnia. Zawartość białka w suchej masie beztłuszczowej mniejsza od średniej. Masa 1000 nasion średnia. Termin początku kwitnienia i dojrzałości technicznej nieco wcześniejszy od średniego. Rośliny średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Odporność na zgniliznę twardzikową i czerń krzyżową – średnia.
- Laur jest odmianą populacyjną wpisaną do Krajowego rejestru w 2022 r. Plon nasion duży. Zawartość tłuszczu w nasionach średnia, glukozynolanów poniżej średniej. Zawartość białka w suchej masie beztłuszczowej dość mała. Masa 1000 nasion średnia. Termin początku kwitnienia i dojrzałości technicznej średni. Rośliny średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Odporność na zgniliznę twardzikową i czerń krzyżowych – średnia.
- Invigor 305 PS jest odmianą mieszańcową wpisaną do Krajowego rejestru w 2024 r. Plon nasion bardzo duży. Patrząc na wyniki badań COBORU, odmiana w ostatnich sezonach plonowała zdecydowanie najwyżej, zawsze o kilkanaście procent powyżej wzorca, a w 2021 r. na poziomie 124% wzorca. Zawartość tłuszczu w nasionach dość mała, glukozynolanów średnia. Zawartość białka w suchej masie beztłuszczowej duża. Masa 1000 nasion większa od średniej. Termin początku kwitnienia średni, dojrzałości technicznej nieco późniejszy od średniego. Rośliny średnio wysokie, o przeciętnej odporności na wyleganie. Odporność na zgniliznę twardzikową i czerń krzyżowych – średnia.
- Lumen jest odmianą mieszańcową wpisaną do Krajowego rejestru w 2016 r. Plon nasion bardzo duży. Zawartość tłuszczu w nasionach większa od średniej. Glukozynolanów poniżej średniej. Zawartość białka w suchej masie beztłuszczowej dość mała. Masa 1000 nasion średnia. Termin początku kwitnienia i dojrzałości technicznej nieco wcześniejszy od średniego. Rośliny średniej wysokości, o nieco większej od średniej odporności na wyleganie. Odporność na zgniliznę twardzikową – większa od średniej, na czerń krzyżowych – średnia.
Przeczytaj również:
Marek Kalinowski
