Odporne biotypy chwastów i choroby fungicydowe w uprawie
Za niektóre problemy, jak tworzenie odpornych biotypów chwastów czy odporność chorób na fungicydy, w dużej mierze odpowiadają sami rolnicy. Na to wszystko nakłada się problem najważniejszy dla plonowania roślin – stresy abiotyczne:
- mrozy,
- upały,
- powodzie,
- susze.
Dlaczego postęp hodowlany w uprawie roślin jest ważny?
Nie na wszystko jest recepta, ale w tych okolicznościach ważny, jak nigdy wcześniej, staje się postęp hodowlany. Jest teraz i będzie w przyszłości głównym czynnikiem wzrostu plonów roślin. Hodowla ma coraz większe możliwości dzięki biotechnologii, nowym technikom genomowym, cyfryzacji czy sztucznej inteligencji. Hodowla jest szybsza i ukierunkowana właśnie na rozwiązywanie wymienionych problemów, jak odporność na choroby, tolerancja na suszę i zasolenie gleby. Co ważne, postęp hodowlany jest mierzalny i sprawdzany w badaniach rejestrowych i porejestrowym doświadczalnictwie odmianowym.
Użycie materiału kwalifikowanego w UE
Niestety, w Polsce wdrażanie postępu hodowlanego mierzone wymianą materiału kwalifikowanego ma jeden z najniższych wskaźników w Unii Europejskiej. W przypadku pszenicy, nasion kwalifikowanych używa się w Polsce na poziomie kilkunastu procent, we Francji i Niemczech na poziomie ponad 50%, a w Szwecji ponad 95%. Dlatego nadal plony rzeczywiste roślin uzyskiwane w polskich gospodarstwach są dużo niższe niż plony potencjalne uzyskiwane w doświadczeniach COBORU. Ciężko te niekorzystne statystyki wytłumaczyć. Materiał kwalifikowany wnosi postęp, ma wysokie parametry jakościowe, jest wyrównany, gwarantuje tożsamość odmianową i wyższy potencjał plonowania, który dodatkowo podbija korzystanie z postępu i nowych odmian.
Kwalifikowany materiał siewny - efekty stosowania
W jednym z opracowań IHAR – PIB znalazłem informację, że w warunkach doświadczeń odmianowych, w okresie 1986–2001, w efekcie hodowli odmian średni przyrost plonów pszenicy wynosił 41 kg/ha/rok. Jednak wykorzystanie efektów hodowli w praktyce było mniejsze. Ograniczane niewielką wymianą materiału siewnego i dodatkowo niskim poziomem agrotechniki w gospodarstwach.
Podam też ciekawą dla mnie informację, że poziom nawożenia NPK łącznie w gospodarstwach i doświadczeniach PDO praktycznie nie różnił się w latach badań, ale miał inną strukturę. W gospodarstwach w porównaniu z PDO stosowano wyższe nawożenie azotem, a niższe fosforem i potasem. Większość rolników nadal zbyt mocno polega na plonotwórczej roli azotu. Warto zadbać o bardziej efektywne jego wykorzystanie, na co ma wpływ właściwe pH i zbilansowane nawożenie makro- i mikroelementami.
Plony z doświadczeń PDO wyznaczają potencjał plonowania, który w Polsce wykorzystywany jest średnio w praktyce rolniczej w produkcji pszenicy na poziomie ok. 57% (plony rzeczywiste). Dla przykładu, w Niemczech i we Francji plony rzeczywiste to ok. 75% potencjału plonowania z doświadczeń.
Warte uwagi, „Złote odmiany” MTP
Oczywiście przyczyn tego, że plony rzeczywiste roślin uzyskiwane w praktyce znacznie odbiegają od potencjału plonowania jest wiele. Z pewnością można zbliżyć się do wykorzystania potencjału plonowania uzyskiwanego przez rolników w Niemczech i Francji. Najważniejsze jest w tym korzystanie z postępu hodowlanego, z nowych odmian, korzystanie z rekomendacji COBORU w postaci List Odmian Zalecanych. Warto co najmniej zadbać o wymianę materiału siewnego. A tym, którzy robią to w praktyce, warto zarekomendować i przedstawić odmiany wyróżnione Złotymi Medalami MTP na tegorocznych Targach Agro Premiery. Przyznano 5 złotych medali w kategorii „Maszyny, urządzenia i usługi dla rolnictwa” i 12 złotych medali w kategorii „Rośliny uprawne”.
Uroczyste wręczenie nagród odbyło się 24 stycznia br. Medalistki w kategorii „Rośliny uprawne” to odmiany zbóż i kukurydzy, które przedstawiamy poniżej:
- Comodoro odmiana pszenżyta ozimego Hodowli Roślin Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR. To Nr 1 w plonowaniu w Polsce. Posiada szeroką zdolność adaptacyjną w zróżnicowanych warunkach agroklimatycznych. Bardzo dobra zimotrwałość. Profil zdrowotnościowy gwarantujący bezpieczeństwo uprawy. Wczesny termin kłoszenia i dojrzewania, co w połączeniu z tolerancją na niskie pH gleby predysponuje do uprawy na słabszych stanowiskach i w tych rejonach, gdzie występuje ryzyko suszy. Rośliny średniej wysokości o bardzo dobrej odporności na wyleganie. Wysoka MTZ, dobra gęstość ziarna, bardzo duża liczba opadania i jedna z najwyższych zawartości białka wśród odmian pszenżyta.
- Kreator odmiana owsa jarego, również Hodowli Roślin Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR. Łączy wysokie plonowanie z doskonałą jakością ziarna. Cechuje się najniższą zawartością łuski i bardzo wysoką gęstością ziarna. To sprawia, że Kreator jest produktem poszukiwanym przez przemysł. Od pierwszego roku badań wartości gospodarczej wyróżnia się bardzo dobrym plonowaniem. Odmiana konsekwentnie osiąga bardzo dobre wyniki plonowania w kolejnych latach doświadczeń COBORU, co świadczy o jego wyjątkowej stabilności. W 2024 Kreator był najwyżej plonującą odmianą w doświadczeniach PDO COBORU.
- SM Zadra odmiana kukurydzy z Małopolskiej Hodowli Roślin Sp. z o.o. jest wyjątkowo plenna – w doświadczeniach COBORU 2022–2023 osiągnęła plon na poziomie 107% świeżej masy i 105,2% suchej masy względem wzorca! Rośliny są wysokie (289 cm), silnie ulistnione, o imponującym wigorze wiosennym. Porażenie przez głownię kolb i łodyg na poziomie wzorca, porażenie przez omacnicę prosowiankę i plamistość pochew liściowych – niższe niż u odmian wzorcowych. SM Zadra to odmiana, której zdrowotność i plenność wg hodowcy zadziwi każdego.
- Fuzja odmiana pszenicy ozimej z Poznańskiej Hodowli Roślin Sp. z o.o. To najnowsza odmiana jakościowa, która wyznacza nowy standard w branży rolniczej dzięki wyjątkowym cechom użytkowym i technologii hodowli. Wyhodowana została w 100% w Polsce, w renomowanej Stacji Hodowli Roślin w Nagradowicach. Jest efektem wieloletnich badań i doskonałości hodowlanej. Fuzja wyróżnia się na tle innych odmian dzięki wyjątkowej stabilności plonowania, szczególnie w trudnych warunkach suszy, co stanowi jej przewagę nad wieloma zagranicznymi odmianami. Dodatkowo, jako odmiana wyhodowana w Polsce, doskonale wpisuje się w lokalne warunki agrotechniczne, zapewniając wyższą niezawodność plonów.
- Iluminacja odmiana pszenicy ozimej z DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o. zarejestrowana w 2024 r. jest odmianą w typie kompensacyjnym, o wysokim i stabilnym poziomie plonowania, zarówno w średnio intensywnej, jak i intensywnej technologii uprawy w różnych warunkach pogodowych. Iluminacja wybacza anomalie pogodowe podczas sezonu wegetacyjnego oraz błędy w agrotechnice. Ma bardzo dobre parametry jakościowe, na cele młynarsko-piekarskie, dobrą odporność na choroby i dobrą odporność na wyleganie. Ładne, grube ziarno równomiernie dojrzewa i posiada podwyższoną odporność na porost i osypywanie. Odmiana jest przydatna do opóźnionych siewów.
- Ambasador odmiana pszenżyta ozimego, również z DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o. Plonuje na wysokim poziomie i ma bardzo dobre właściwości adaptacyjne do różnych warunków klimatyczno-glebowych. Sprawdza się na glebach średniej jakości i słabszych. Odmiana średnio wczesna o bardzo dobrej odporności na choroby. Rekordowo wysoka odporność na rdzę żółtą i brunatną, septoriozę liści oraz fuzariozę kłosów. Bardzo dobra zimotrwałość (5,0) i bardzo dobra krzewistość. Jest to odmiana krótkosłoma o wysokiej odporności na wyleganie i dobrej odporności na porastanie ziarna w kłosie. Rodzi piękne, grube ziarno o bardzo dobrej gęstości z wysoką zawartością białka.
- Dańkowskie Avanti odmiana żyta ozimego i też z DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o. Ta najnowsza odmiana żyta populacyjnego o wysokim poziomie plonowania jest uniwersalna w uprawie. Bardzo dobrze sobie radzi w ekstensywnej technologii uprawy na glebach słabych oraz w intensywnej technologii uprawy. Ma bardzo dobrą odporność na wyleganie, posiada dobrą odporność na choroby. Jest odmianą średniej wysokości z bardzo dobrą zdolnością krzewienia. Ma grube ziarno (MTZ ok. 32–35 gramów) o bardzo dobrych parametrach jakościowych i jest szczególnie przydatne na cele młynarsko-piekarskie. Posiada wysoką zawartość białka.
Przeczytaj również:
Marek Kalinowski
