Kluczowe jest nawożenie ziemniaków skrobiowych fosforem i potasem. Skrobiowe ziemniaki są też szczególnie wrażliwe na chlorki, dlatego nie jest wskazane w ich uprawie stosowanie potasu w formie soli potasowych (zwłaszcza tych niskoprocentowych).
Ważne są proporcje stosowanego azotu do fosforu i potasu
W przypadku ziemniaków chlorki obniżają potencjalny plon bulw, ale najbardziej zmniejszają parametry jakościowe plonu. Zmniejszają w bulwach zawartość skrobi i białka. Powodują większe gromadzenie wody w bulwach, co znacznie zmniejsza ich zdolność przechowalniczą. Obok przeciwskazań stosowania soli chlorkowych w uprawie szczególnie ziemniaków skrobiowych, ważne są proporcje stosowanego azotu do fosforu i potasu, które trzeba dodatkowo zmieniać zależnie od poziomu nawożenia azotem.
I tak, w przypadku ziemniaka skrobiowego, jeżeli dawka azotu nie jest wyższa niż 100 kg/ha, a stan zasobności w fosfor i potas nie jest znany, to proporcja składników N:P:K powinna kształtować się jak 1:0,5–1:1,2–1,5. Gdy ilość stosowanego azotu będzie wyższa niż 100 kg/ha, wtedy proporcja powinna wynosić 1:1:1,2–1,3, a jeszcze lepiej jak 1:1,2:1,2–1,3. Dla porównania, w uprawie ziemniaków jadalnych stosuje się proporcje N:P:K jak 1:0,5–1:1,5–2, czyli znacznie więcej potasu.
Najwięcej skrobi jest w bulwach największych
Od czego zależy zawartość skrobi w ziemniakach? Oczywiście zawartość skrobi w ziemniakach (podobnie jak glutenu w zbożach jakościowych) jest warunkowana genetycznie, ale też duży wpływ na parametry jakościowe wywiera agrotechnika i pogoda oraz jakość materiału siewnego.
Z praktyki i z badań naukowych wynika, że z każdym rokiem reprodukcji zwiększa się udział mniejszych bulw. To ważna przyczyna niewielkiego spadku zawartości skrobi. Najwięcej skrobi jest bowiem w bulwach największych. Używanie sadzeniaków z własnego rozmnożenia może w kolejnych latach prowadzić do nieznacznego obniżania się zawartości skrobi i drobnienia bulw, a w mniejszych skrobi jest mniej.
Powodów niższej od spodziewanej zawartości skrobi może być więcej. To m.in. nawożenie w złych proporcjach N:P:K, stosowanie potasu w formie soli potasowej, ale przede wszystkim niekorzystne warunki w czasie wegetacji prowadzące do drobnienia bulw i zakłócenia procesu tuberyzacji.
- Zawartość skrobi w ziemniakach jest mocno warunkowana genetycznie. Duży wpływ na poziom tego parametru w plonach ma nawożenie właściwymi proporcjami N:P:K, ale przede wszystkim pogoda w okresie tuberyzacji przypadająca mniej więcej na początku kwitnienia. Miejscem, gdzie gromadzi się skrobia jest miękisz pierwotny, a największa jej koncentracja jest w warstwie miękiszu rdzenia zewnętrznego. Warstwa rdzenia wewnętrznego (w przekroju bulwy to środkowa część) zawiera głównie wodę i niewielkie ilości skrobi
Polecana lista odmian do uprawy
Listy Zalecanych Odmian skrobiowych ziemniaka tworzą cztery województwa. W woj. kujawsko-pomorskim rekomendowane są: Boryna, Kuras i Hinga. W woj. pomorskim rekomendowane są: Kuras, Jubilat, Skawa i Widawa. W woj. wielkopolskim rekomendowane są: Boryna, Kuras, Hinga, Zuzanna, Mieszko i Szyper. W woj. zachodniopomorskim rekomendowane są: Boryna, Jubilat, Zuzanna i Kuba. Poniżej charakterystyka ziemniaków skrobiowych z List Odmian Zalecanych:
- Boryna – odmiana skrobiowa średnio wczesna. Typ mączysty do bardzo mączystego. Bulwy duże, okrągłe, o dość regularnym kształcie, średnio płytkich oczkach i czerwonej skórce. Barwa miąższu biała. Zawartość skrobi duża. Odporność na wirusa Y i liściozwoju duża, na zarazę ziemniaka średnia do dużej. Odmiana odporna na patotyp Ro1 mątwika ziemniaczanego.
- Kuras – odmiana skrobiowa późna o zawartości skrobi średnio 19%. Bulwy bardzo duże, okrągłe, o kremowym miąższu. Plenność bardzo dobra, udział w plonie ogólnym frakcji handlowej duży. Odmiana ma skłonność do gromadzenia wysokiej zawartości glikoalkaloidów, nie powinna być użytkowana na paszę. Odporna na mątwika ziemniaczanego, bardzo odporna na wirusa Y, podatna na wirusa liściozwoju. Odporność na porażenie zarazą ziemniaka bardzo wysoka. Odmiana zalecana do uprawy na terenie całego kraju, dla przemysłu skrobiowego.
- Hinga – odmiana skrobiowa późna o zawartości skrobi średnio 20%. Odmiana plenna, daje duże plony kłębów i bardzo duże plony skrobi. Odporna na wirusa Y i średnio odporna na wirusa liściozwoju, ocena odporności (Y;L)=(8; 5,5); odporna na porażenie zarazą ziemniaka. Zalecana do uprawy w całym kraju, w strefach dużego zagrożenia wirusami wymaga częstej wymiany sadzeniaków.
- Jubilat – odmiana średnio skrobiowa wczesna, w typie mączystym. Odmiana średnio plenna, o dużym udziale frakcji handlowej. Odmiana odporna na wirusa Y i mątwika ziemniaczanego, średnio odporna na wirusa liściozwoju i zarazę ziemniaka. Bulwy gromadzą stosunkowo wysoką zawartość glikoalkaloidów.
- Zuzanna – odmiana skrobiowa średnio wczesna. Bulwy średnie do dużych. Plenność bardzo duża, udział frakcji handlowej w plonie ogólnym duży, zawartość skrobi ok. 19%, plon skrobi duży. Odporna na mątwika ziemniaczanego, odporna na wirusa Y, średnio odporna na wirusa liściozwoju, podatna na porażenie zarazą ziemniaka. Przydatna do uprawy na terenie całego kraju, przeznaczona tylko dla przemysłu skrobiowego.
- Kuba – odmiana skrobiowa średnio wczesna. Zawartość skrobi ok. 19,5%. Stara, ale jedna z najpopularniejszych odmian skrobiowych, która może być wykorzystywana na wcześniejszy zbiór. Odmiana odporna na agresywne biotypy raka ziemniaka, odporna na patotyp Ro1 mątwika ziemniaczanego, bardzo odporna na wirusa Y. Ma umiarkowane wymagania i radzi sobie w warunkach posusznych.
- Mieszko – odmiana skrobiowa średnio wczesna. Średnia zawartość skrobi 20,0%. Plenna, bulwy średnie do dużych, okrągłoowalne, skórka żółta, miąższ jasnożółty. Wysoko odporna na wirusa Y, dość odporna na zarazę (liście).
- Skawa – odmiana skrobiowa późna. Bulwy o żółtym miąższu. Plenność dobra, zawartość skrobi 22,4%. Odmiana odporna na wirusa Y, na zarazę ziemniaka średnia. Odmiana odporna na patotyp Ro1 mątwika ziemniaczanego.
- Szyper – odmiana skrobiowa średnio wczesna, w typie kulinarnym mączystym. Bulwy średnie do dużych, o dość regularnym kształcie, dość płytkich oczkach i żółtej skórce. Barwa miąższu jasnożółta. Plon bulw średni (zmienny w latach), plon skrobi duży, zawartość skrobi duża do bardzo dużej (średnio 20,5%). Odporna na wirusa Y i średnio odporna na wirusa liściozwoju, średnio odporna na zarazę ziemniaka. Odmiana odporna na patotyp Ro1 mątwika ziemniaczanego.
- Widawa – odmiana skrobiowa średnio wczesna. Bulwy duże, okrągłe. Skórka żółta, miąższ kremowy. Plenność dobra, skrobiowość średnia 19,6%. Odporność na wirusa Y duża, na zarazę ziemniaka średnia. Odmiana odporna na patotyp Ro1 mątwika ziemniaczanego.
Marek Kalinowski
Zdjęcie: Marek Kalinowski
