Umowy dzierżawy gruntów bezpowrotnie wygasły – prawo zakupu też już niemożliwe
Dotychczasowe umowy dzierżawy gruntów rolnych zawarte ze spółką Top Farms powoli wygasają. Grunty trafiają z powrotem do zasobu Skarbu Państwa. A dzieje się tak w wyniku działania ustawy z 2011 roku o tzw. trzydziestkach. To na jej podstawie gospodarstwa rolne, które nie wyłączyły w 2012 roku z obowiązujących ich umów dzierżaw gruntów zasobu 30% użytków rolnych, utraciły prawo pierwokupu i przedłużenia umów dzierżawy.
Poseł Łukasz Litewka zwrócił się w tej sprawie do ministra rolnictwa i rozwoju wsi z interpelacją, wyrażając między innymi obawy o wpływ restrukturyzacji na sytuację społeczno-ekonomiczną na terenach, gdzie działa Top Farms.
Grunty trafiają do zasobu Skarbu Państwa - dysponuje teraz nimi KOWR
Dotychczasowa polityka restrukturyzacji gruntów i nieruchomości dzierżawionych przez Top Farms budzi szereg wątpliwości i obaw posła. Jaka przyszłość czeka grunty i co z dotychczasową stabilnością zatrudnienia? Resort odpowiada:
KOWR, obejmując we władanie powierzone składniki mienia Skarbu Państwa, wykonuje we własnym imieniu prawa i obowiązki z nimi związane w stosunku do osób trzecich, jak również we własnym imieniu wykonuje związane z tymi składnikami obowiązki publicznoprawne.
Stabilność zatrudnienia pod znakiem zapytania – co z setkami pracowników Top Farms?
Na pytanie posła o działania ministerstwa rolnictwa w celu utrzymania stabilności zatrudnienia pracownikom spółki Top Farms Wielkopolska, resort odpowiada, że relacje biznesowe z innymi podmiotami leżą po stronie spółki. To ona jest pracodawcą i przedsiębiorcą, a w chwili kiedy wiedziała, że nie będzie mogła ubiegać się już o przedłużenie okresów, na jakie zostały zawarte umowy dzierżawy, powinna była zaplanować odpowiednie działania. Tak, by realizować politykę pracowniczą dla dobra swoich pracowników. Zatem obowiązek w ramach nawiązanych stosunków pracy należy do Top Farm Wielkopolska i ministerstwo nie może ingerować w politykę kadrową prywatnego podmiotu.
Ponadto, co bardzo istotne, ministerstwo podkreśliło, że działalność gospodarcza w oparciu o nieruchomości dzierżawione z Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa nie skutkuje przejęciem pracowników przez wydzierżawiającego, w sytuacji rozwiązania umowy dzierżawy. Powołuje się przy tym na art. 231 Kodeksu pracy.
Krótko mówiąc, aktualna sytuacja spółki i zatrudnionych w niej osób to wynik podjętych przez Zarząd Spółki decyzji w odniesieniu do wejścia w życie w roku 2011 przepisów ustawy o zmianie ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa. Konsekwencje niewyłączenia 30% użytków rolnych, w postaci braku możliwości przedłużenia okresu obowiązywania umowy dzierżawy, były spółce znane.
Ośrodki produkcji rolniczej – kto decyduje o ich utworzeniu?
W kwestii zapytania posła o możliwość utworzenia większej liczby OPR-ów na obszarze obecnie dzierżawionej ziemi przez Top Farms, resort odpowiada, że ośrodki produkcji rolniczej wyodrębnia Dyrektor KOWR. Minister, otrzymując wniosek w takiej sprawie, rozpatruje ją zgodnie z przepisami obowiązującymi i wyraża zgodę na wyodrębnienie OPR-ów z ziemi KOWR.
Ponadto ministerstwo poinformowało, że obecnie KOWR rozpoczął już prace nad utworzeniem ośrodków produkcji rolniczej na ziemiach po Top Farms, których łączna powierzchnia wyniesie ok. 2 150 ha. Będą one zlokalizowane na nieruchomościach pochodzących z wygasłych umów dzierżawy, zawartych z Top Farms Wielkopolska oraz Książ-Rol.
Natomiast kolejne dwa OPR-y, których łączna powierzchnia wyniesie ok. 2 424 ha utworzone zostaną na Opolszczyźnie, na nieruchomościach pochodzących z wygasłej umowy dzierżawy zawartej z Top Farms Głubczyce.
Na to jednak nie chcą się zgodzić rolnicy, którzy obawiają się, że grunty, które Top Farms ma zwrócić w tym roku, trafią z powrotem do spółki, bo KOWR utworzy na nich ośrodek produkcji rolniczej. Część ziemi przejmą też spółki Skarbu Państwa. I z obietnic, że ziemia wraca do rolników indywidualnych nie zostanie nic. O tym pisaliśmy w artykule Protest rolników przeciwko KOWR. "Dość oszukiwania polskich rolników"
Czy gruntom powracającym do Skarbu Państwa grozi odłogowanie?
Otóż do czasu ponownego zagospodarowania gruntów, które przejmie KOWR, zarówno produkcja roślinna, jak i zwierzęca będzie racjonalnie wygaszana. Tak zapewnia resort. KOWR, na wniosek spółek, przystaje na przesunięcie wydania niektórych nieruchomości do czasu zbiorów w 2025 roku. W każdym razie, wszelkie decyzje w temacie zmiany terminów przekazania gruntów i nieruchomości są ustalane indywidualnie. W zależności od nieruchomości i warunków umowy dzierżawy. Ważne jest, by zwrócona dzierżawa pozwala zachować swoją zdolność produkcyjną.
Według ministerstwa zgoda KOWR na przesunięcie terminów jest wyrazem „odpowiedzialnego gospodarowania mieniem”.
Do kogo trafią grunty spółki Top Farms? Rolnicy indywidualni też mają szansę na ziemię?
Grunty KOWR, które wracają z wyłączeń 30% i z wygasłych umów, jak zapewnia resort, trafią w większości do dzierżawy dla rolników indywidualnych. Natomiast, część z nich ma już przeznaczenie na ośrodki produkcji rolniczej, a kolejna część wzmocni potencjał spółek rolnych Skarbu Państwa.
Przypomnijmy, że w skład Grupy Top Farms wchodzi sześć spółek, które nadal prowadzą działalność rolniczą na nieruchomościach ZWRSP. Są to: Top Farms (na terenie woj. lubuskiego, dzierżawi nieruchomości o powierzchni ok. 1 802 ha), Top Farms Głubczyce (na terenie woj. opolskiego, dzierżawiła ok. 10 150 ha), Top Farms Wielkopolska (na terenie woj. wielkopolskiego, dzierżawiła nieruchomości o łącznej powierzchni ok. 10 180 ha), Książ-Rol (na terenie woj. wielkopolskiego, dzierżawiła nieruchomości o łącznej powierzchni ponad 1 530 ha), Jagrol (na terenie woj. wielkopolskiego, dzierżawi nieruchomości o powierzchni ok. 167 ha, Agro-Fundusz Mazury (na terenie woj. warmińsko-mazurskiego, dzierżawi nieruchomości o powierzchni ponad 3 000 ha).
Z uwagi na niewyrażenie przez te spółki zgody na wyłączenie z umów dzierżawy 30% powierzchni użytków rolnych żadna zawarta przez ww. spółki umowa nie mogła być wydłużona na kolejny okres z przyczyn formalno-prawnych. Część z tych umów już wygasła, a pozostałe umowy trwać będą jedynie do końca okresów w nich wskazanych. Tylko umowa dzierżawy zawarta ze spółką Jagrol może być przedłużona.
Jaka jest skala działalności spółek Top Farms?
Jak podaje poseł, jest to około 30 tysięcy ton zbóż, 95 tysięcy ton ziemniaków, 11 tysięcy ton nasion, 45 mln litrów mleka. Ponadto spółki dają zatrudnienie ok. 400 pracowników (w tym ok. 200 w woj. wielkopolskim i 200 pracowników w woj. opolskim).
Ile gruntów wydały już Spółki Top Farms na rzecz KOWR?
Od 2023 r. spółki wydały na rzecz KOWR łącznie 11 200 ha (w tym w woj. opolskim ponad 5 300 ha i w woj. wielkopolskim 5 900 ha). W okresie od maja do listopada 2025 r. spółki te mają wydać pozostałe 6 000 ha gruntów rolnych (oraz obiekty, takie jak fermy krów, przechowalnie, magazyny, silosy, podwórza). Kolejne terminy zwrotu gruntów to 31 maja i 10 lipca 2025 roku. W tych terminach mają być zwracane grunty i obiekty, na których obecnie prowadzona jest produkcja obejmująca 3 300 sztuk zwierząt, 14 000 ton zbóż i które dotyczą 200 miejsc pracy.
źródła: gov
Agnieszka Sawicka
