Przepisy prawa

Jakie obowiązki mają rolnicy w związku z dyrektywą azotanową?

Za nieprzestrzeganie terminów stosowania nawozów czy złe przechowywanie obornika grozi kara do 4 tys. złotych i zmniejszenie dopłat bezpośrednich. Wynika to z Programu azotanowego. Które gospodarstwa muszą przygotować plan nawożenia azotem, a które muszą prowadzić ewidencję zabiegów agrotechnicznych z nawożeniem azotem.

W jaki sposób gospodarstwo rolne może obniżyć rachunki za energię elektryczną? Jakie zmiany czekają nasze rolnictwo po 2020 roku? Jakich przepisów muszą przestrzegać rolnicy w związku z wejściem w życie zapisów dyrektywy azotanowej? Takie tematy były poruszane podczas Agro Akademii zorganizowanej przez bank BGŻ BNP Paribas w marcu 2019 roku.
„Tygodnik Poradnik Rolniczy” był patronem tych wydarzeń.

Agro Akademia BGŻ BNP Paribas o nowej dyrektywie azotanowej

Zagadnieniem, które niezwykle zainteresowało rolników uczestniczących w Agro Akademii, były przepisy dotyczące nowej dyrektywy azotanowej. O praktycznej stronie nowych regulacji opowiedział Przemysław Tomczak, oficjalny doradca rolny Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz kierownik Biura Powiatowego Wielkopolskiej Izby Rolniczej w Turku i jednocześnie ekspert w zakresie planowania i finansowania działalności rolniczej oraz właściciel 40-hektarowego gospodarstwa.

Przez dyrektywę azotanową i Program działań rolnikom dojdą nowe obowiązki biurokratyczne

Podstawowym zadaniem dyrektywy azotanowej ma być ograniczenie zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych. Temu ma służyć wprowadzenie tzw. Programu działań, który obowiązuje od 27 lipca 2018 roku.

Określone w nim zostały m.in. sposoby przechowywania nawozów naturalnych i kiszonek, terminy stosowania nawozów oraz ich maksymalne dawki, prowadzenie rejestru zabiegów agrotechnicznych i opracowania planów nawożenia azotem.

– Niedawno usłyszałem, że rolnicy więcej czasu poświęcają na wypełnianie dokumentów niż samemu gospodarowaniu na polu. Jest w tym dużo prawdy, a nowe wymogi mogą ten czas jeszcze znacznie wydłużyć – mówił Przemysław Tomczak.

– Za nieprzestrzeganie terminów stosowania nawozów czy złe przechowywanie obornika grozi kara od 2 do 4 tys. złotych oraz zmniejszenie dopłat bezpośrednich do 5% – przestrzegał Przemysław Tomczak (fot. Paweł Mikos)

Jakie są maksymalne dawki nawozów naturalnych na 1 ha?

Pierwszą czynnością, jaką rolnik powinien wykonać, jeszcze przed przystąpieniem do sporządzania jakichkolwiek planów nawożenia, jest zbadanie gleby.

– Koszt takiego badania to około 13 zł za próbkę i to wystarcza na około 4 ha. Warto takie badanie wykonać, bo może się okazać, że nie musimy dawać zbyt dużo nawozów. U mnie, w powiecie tureckim, aż 80% gleb jest kwaśnych lub bardzo kwaśnych – mówił ekspert z Wielkopolskiej Izby Rolniczej.

W przypadku nawożenia nawozami naturalnymi rolnik musi pamiętać, że dawka maksymalna została określona w prawie na 170 kg azotu w czystej postaci na 1 ha użytków rolnych na rok.
Dawka powinna być również określona w planie nawożenia lub planie nawożenia azotem albo na podstawie maksymalnej dawki azotu działającego ze wszystkich źródeł określonej w Programie działań, którą można znaleźć w tabeli 14 w załączniku nr 9 Programu.

Dla przykładu, maksymalna dawka azotu w czystej postaci określona w Programie działań wynosi:

pod jęczmień jary browarny – 80,
pod jęczmień jary pastewny – 140,
pod pszenicę ozimą – 200,
pod żyto populacyjne – 120,
pod rzepak nawet 240 N kg/ha.

Różne obowiązki w zależności od wielkości gospodarstwa

O tym, jakie normy musi spełniać gospodarstwo, decyduje jego wielkość. Inne regulacje dotyczą najmniejszych gospodarstw, a zupełnie inne tych największych, co szczegółowo przedstawiamy w tabeli poniżej.

Jakie obowiązki powinny przestrzegać poszczególne gospodarstwa?
Małe gospodarstwa	Średnie gospodarstwa	Duże gospodarstwa	Bardzo duże gospodarstwa
– przestrzegania terminów nawożenia i składowania nawozów naturalnych	– przestrzeganie terminów nawożenia i składowania nawozów naturalnych – ewidencja nawożenia azotem – przestrzegania stosowania maksymalnych dawek azotów (najlepiej na podstawie planu nawożenia azotem)	- przestrzeganie terminów nawożenia i składowania nawozów naturalnych - ewidencja nawożenia azotem - plan nawożenia azotem sporządzony samodzielnie	– przestrzeganie terminów nawożenia i składowania nawozów naturalnych – ewidencja nawożenia azotem – plan nawożenia azotem zatwierdzony przez stację chemiczno-rolniczą i kopia planu przesłana do wójta lub burmistrza oraz do WIOŚ.
Małe – do 10 ha użytków rolnych lub do 10 DJP; Średnie – od 10 do 100 ha użytków rolnych lub od 10 do 60 DJP; Duże – powyżej 100 ha użytków rolnych lub powyżej 50 ha upraw intensywnych lub powyżej 60 DJP; Bardzo duże – prowadzą chów lub hodowlę większą niż 40 tys. stanowisk drobiu lub powyżej 2 tys. stanowisk dla świń o wadze ponad 30 kg lub powyżej 750 stanowisk dla macior

Większość gospodarstw musi prowadzić ewidencję zabiegów agrotechnicznych, w których zastosowano azot.

Jak prowadzić taki wykaz? Może to być nawet w zeszycie czy własnym arkuszu. I należy ją prowadzić tak naprawdę od lipca 2018 roku.

Ważne, aby w ewidencji zabiegów nawożenia azotem były zawarte odpowiednie dane:

data zastosowania nawozu,
gatunek uprawy,
powierzchnia uprawy w hektarach,
powierzchnia, na której zastosowano nawóz,
rodzaj nawozu i zawarty w nim azot,
dawka zastosowanego nawozu.

Jakie kary grożą za brak odpowiedniej dokumentacji lub nieprzestrzeganie terminu stosowania nawozów?

Za brak takiej dokumentacji grozi kara do 500 zł. Również za nieprzestrzeganie terminów stosowania nawozów czy złe przechowywanie obornika grozi kara – i to od 2 do aż 4 tys. złotych.

– Skutkuje to też zmniejszeniem dopłat bezpośrednich do 5%, a w przypadku rażących naruszeń ARiMR może nawet całkowicie odebrać dopłaty – wyjaśniał Przemysław Tomczak.

Jak można przechowywać obornik, gnojówkę czy gnojowicę?

Przybliżył on również kwestie przechowywania nawozów naturalnych. Obornik powinien być przechowywany na płycie obornikowej i nie może być też żadnych odcieków do gruntu. Płyta obornikowa musi być na tyle duża, aby pomieścić obornik od zwierząt przez 7 miesięcy.

– We wszystkich obiektach inwentarskich, w których są hodowane zwierzęta na głębokiej ściółce, należy uszczelnić podłoże, żeby nie było żadnych przecieków do gruntu – wskazał przedstawiciel WIR.

Dopuszczalne jest składowanie pryzm obornika na gruncie, ale nie dłużej niż przez 6 miesięcy. Jednak, aby móc to zrobić, rolnik musi dodatkowo wyrysować tę pryzmę na mapie geodezyjnej i określić w ewidencji, w jakim terminie została utworzona. Co istotne, pryzma nie może być w tym samym miejscu przez minimum 3 lata.

Zbiorniki na gnojówkę lub gnojowicę powinny być szczelnie przykryte i wyposażone w wyloty wentylacyjne, jak również zamykany otwór wejściowy.

– Przy planowaniu budowy zbiorników szczelnych na gnojówkę lub na gnojowicę warto rozważyć, czy nie stworzyć instalacji na biogaz, zwłaszcza że resort rolnictwa planuje wprowadzić dotację na budowę małych biogazowni – podpowiadał Przemysław Tomczak.

Dotyczy to zwłaszcza gospodarstwa ze stosunkowo dużą produkcją zwierzęcą, gdyż do innego gospodarstwa można przekazać maksymalnie do 30% wytworzonych nawozów naturalnych. Pozostałą część gospodarstwo musi wykorzystać samodzielnie.

Jak przepisy dotyczą przechowywania kiszonki?

Rolnik nie może również przechowywać kiszonki na gruncie. Dopuszczalne jest przygotowanie pryzmy z kiszonką na podkładzie z folii, sieczki czy słomy.

– Choć folia jest złym pomysłem, bo utrudnia załadunek, a w przypadki kiszonki może nawet zaszkodzić zwierzętom – dodał Przemysław Tomczak.

Jednak w takiej sytuacji nie może ona być w tym samym miejscu przez 3 lata. W połączeniu z odległościami od poszczególnych budynków czy granic działki okaże się, że rolnik ma już niewielkie pole manewru i rzeczywiście najlepiej wybudować stały magazyn na kiszonkę.

W zakresie składowania nawozów naturalnych i kiszonek gospodarstwa prowadzące chów i hodowlę zwierząt do 210 DJP mają czas na dostosowanie się do nowych wymogów do końca 2024, a te większe – do 2021 roku.

Agro Akademia została zorganizowana przez bank BGŻ BNP Paribas w ośmiu lokalizacjach w całej Polsce (fot. Paweł Mikos)