W czwartek, 4 października 2018 roku, Sejm przyjął ustawę o kołach gospodyń wiejskich. Nowe prawo ma określać m.in. formy i zasady zrzeszania się w kołach gospodyń wiejskich, tryb ich zakładania oraz organizację kół gospodyń wiejskich.
Co ważne, KGW zyskają osobowość prawną. Będą mogły prowadzić działalność społeczno-gospodarczą na własny rachunek oraz zakładać związki kół gospodyń wiejskich. Oznacza to, że po wejściu w życie ustawy i rejestracji koła gospodyń wiejskich zostaną w pełni samorządnymi organizacjami mieszkańców wsi, niezależnymi m.in. od kółek rolniczych oraz od administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego.
Jaką działalność będą mogły prowadzić KGW?
W ustawie przyjętej przez Sejm stwierdzono, że „koło gospodyń wiejskich jest dobrowolną, niezależną od administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego, samorządną społeczną organizacją mieszkańców wsi, wspierającą rozwój przedsiębiorczości na wsi i aktywnie działającą na rzecz środowisk wiejskich”.
Zgodnie z tą ustawą KGW powinno działać na rzecz poprawy sytuacji społeczno-zawodowej kobiet mieszkających na wsi oraz ich rodzin. Zadaniem KGW, według ustawy ma być także dbanie o rozwój terenów wiejskich.
Według nowego prawa koło gospodyń wiejskich (KGW) powinny w szczególności prowadzić następującą działalność:
- prowadzić działalność społeczno-wychowawczą i oświatowo-kulturalną w środowiskach wiejskich;
- prowadzić działalność na rzecz wszechstronnego rozwoju obszarów wiejskich;
- wspierać rozwój przedsiębiorczości kobiet;
- inicjować i prowadzić działania na rzecz poprawy warunków życia i pracy kobiet na wsi;
- upowszechniać i rozwijać formy współdziałania, gospodarowania i racjonalne metody prowadzenia gospodarstw domowych;
- reprezentować interesy środowiska kobiet wiejskich wobec organów administracji publicznej;
- rozwijać kulturę ludową, w tym w szczególności kulturę lokalną i regionalną.
KGW będzie mogło zarabiać i otrzymywać dotacje
Ustawa przewiduje możliwość gromadzenia majątku i prowadzenia działalności gospodarczej przez koła gospodyń wiejskich.
Po wejściu w życie ustawy, koła gospodyń wiejskich będą mogły przyjmować darowizny, spadki i zapisy oraz korzystać z ofiarności publicznej. Majątek KGW będzie mógł powstawać także ze składek członkowskich, dochodów z własnej działalności, w tym działalności gospodarczej czy z dochodów z majątku koła.
Co ważne, dochód z działalności KGW może być przeznaczony jedynie na realizację celów statutowych koła, za to nie może być przeznaczony do podziału między członkinie koła.
W nowym prawie przewidziano możliwość prowadzenia przez koło uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów. Jednak, żeby z tej formy rozliczania z fiskusem skorzystać KGW musi spełnić łącznie 3 warunki.
Po pierwsze, KGW osiągnęło przychody wyłącznie:
- z działalności statutowej z tytułu składek członkowskich, darowizn, zapisów, dotacji,
- ze sprzedaży wyrobów sztuki ludowej, w tym rękodzieła i rzemiosła ludowego i artystycznego, lub żywności regionalnej,
- ze sprzedaży, najmu lub dzierżawy składników majątkowych,
- z odsetek od środków pieniężnych na rachunkach bankowych lub rachunkach w spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych, prowadzonych w związku z wykonywaną działalnością, w tym także odsetek od lokat terminowych oraz innych form oszczędzania, przechowywania lub inwestowania tworzonych na tych rachunkach;
Kto pierwszy ten lepszy – kto i kiedy może zarejestrować KGW w ARiMR?
Rząd przygotowując ustawę zaproponował, aby na terenie jednej wsi można było utworzyć tylko jedno koło gospodyń wiejskich, które korzystałoby w pełni z nowej ustawy o KGW. Podczas prac w Sejmie posłowie Polskiego Stronnictwa Ludowego chcieli, aby dać możliwość istnienia w jednej wiosce do dwóch kół gospodyń wiejskich. Ostatecznie jednak posłowie poparli pomysł rządowy.
Oznacza to w praktyce, że ten, kto pierwszy zarejestruje KGW, ten będzie korzystał z przywilejów przewidzianych w nowej ustawie dla kół. Inne organizacje będą musiały działać na zasadzie np. stowarzyszeń.
Żeby dane koło gospodyń wiejskich działało na podstawie nowej ustawy musi zostać wpisane do Krajowego Rejestru Kół Gospodyń Wiejskich, który będzie prowadzić Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR).
W praktyce będzie odbywać się w ten sposób, że komitet założycielski danego KGW musi złożyć wniosek wraz ze statutem koła do biura powiatowego ARiMR. Koło uzyskuje osobowość prawną w momencie wpisania do rejestru.
Obecnie działające koła mają pierwszeństwo przez pół roku
Co ważne, obecnie działające koła gospodyń wiejskich w ciągu 6 miesięcy od dnia wejścia w życie tej ustawy będą miały prawo pierwszeństwa przy wpisaniu do Krajowego Rejestru Kół Gospodyń Wiejskich w ARiMR, przed kołami, które dopiero co miałyby zostać utworzone. Dotyczy to głównie kół, które do tej pory działały na podstawie ustawy z 1982 r. o społeczno-zawodowych organizacjach rolników (czyli o kółkach rolniczych) lub na podstawie ustawy z 1989 r. – Prawo o stowarzyszeniach.
Jeśli w ciągu 6 miesięcy koło nie wystąpi o wpis do Krajowego Rejestru KGW, wówczas będzie ono mogło dalej działać na podstawie dotychczasowych przepisów, czyli Prawa o stowarzyszeniach lub ustawy o kółkach rolniczych.
Kto i w jaki sposób może założyć koło gospodyń wiejskich?
Koło gospodyń wiejskich (KGW) może założyć co najmniej 10 osób, które ukończyły 18 lat i stale zamieszkują na obszarze wsi będącej terenem działalności koła. Założycielki koła będą miały obowiązek uchwalić statut koła oraz wybierać komitet założycielski, który będzie odpowiedzialny za rejestrację koła.
Co istotne, terenem działalności koła gospodyń wiejskich może być jedna wieś, ale może to być również kilka wsi. Na dodatek, swoje zadanie, o ile jest to konieczne, KGW może wykonywać także poza terenem swojej działalności, w tym na terytorium całej Polski i za granicą.
W działalność koła mogą angażować się także osoby, które ukończyły 13 lat i uzyskają na to zgodę rodziców lub innych opiekunów. Osoby te mogą również tworzyć młodzieżowe i dziecięce struktury wspierające KGW.
Od kiedy nowa ustawa zacznie obowiązywać?
W ustawie określono, że nowe prawo wejdzie w życie z następnego dnia po ogłoszeniu tekstu ustawy w Dzienniku Ustaw. Kiedy to nastąpi? Jak na razie nie wiadomo, kiedy ustawą zajmie się Senat. Nawet jeśli nastąpi to na najbliższym posiedzeniu, to będzie to między 24, a 26 października 2018 rok. Jeśli senatorowie nie wprowadzą żadnych poprawek, wówczas ustawa trafi do podpisu na biurko prezydenta.
W praktyce może to oznaczać, że najszybciej nowe prawo zaczęłoby obowiązywać w połowie listopada 2018 roku.
Paweł Mikos
Fot. Archiwum TPR
