– Z raportu Unii Europejskiej wynika bowiem, że aż co siódmy środek ochrony roślin w Europie pochodzi z nielegalnego źródła – mówili przedstawiciele Polskiego Stowarzyszenia Ochrony Roślin na konferencji w Warszawie. Podkreślali, że przełom roku i przedwiośnie to dla rolników czas planowania prac w gospodarstwie i wyboru odpowiednich środków ochrony roślin. Dlatego też w tym okresie zwiększa się aktywność przestępców oferujących środki ochrony roślin spoza legalnego źródła. Kuszące oferty na aukcjach internetowych, od sąsiadów czy obwoźnych sprzedawców powinny obudzić czujność rolnika, zwłaszcza jeśli pochodzą one zza granicy i wyróżnia je atrakcyjna cena.
Podróbka wygląda jak oryginał, ale może wyrządzić wiele szkód
Podrobione środki ochrony roślin są łudząco podobne do oryginalnych produktów. Podobieństwo to dotyczy jednak tylko wyglądu zewnętrznego – oszuści budują zaufanie do oferowanych produktów zaopatrując je w podrobione etykiety i oznaczenia łudząco podobne to tych, stosowanych przez legalnie działających producentów. Faktycznie jednak nie mają one nic wspólnego z oryginalnymi środkami. Skład takich produktów jest zawsze inny, a trzeba pamiętać, że w przypadku środków ochrony roślin każda, nawet najdrobniejsza zmiana, czyni poważną różnicę. Po badaniu okazuje się, że w opakowaniu jest np. zupełnie inna substancja, towarzyszą jej inne zanieczyszczenia, zdarzają się substancje o zupełnie innej klasie toksyczności. Tymczasem każdy oryginalny środek ochrony roślin zanim trafi na rynek jest bardzo skrupulatnie badany, badania takie trwają średnio 10 lat i wymagają inwestycji rzędu 250 mln euro.
– Największe ryzyko bierze na siebie rolnik. Dlatego nasze stowarzyszenie wraz z partnerami nasila działania edukacyjne, aby przestrzegać rolników przed zakupem środków ochrony roślin spoza legalnego kanału dystrybucji. Przypominamy, przykładowo, że nie można bez odpowiednich zezwoleń legalnie sprowadzać środków ochrony roślin zza granicy, grożą za to liczne kary, w tym odpowiedzialność karna – mówi Aleksandra Mrowiec z Polskiego Stowarzyszenia Ochrony Roślin.
Problem podrabiania środków ochrony roślin narasta
Nielegalny proceder nie zna granic a wartość nielegalnego rynku środków ochrony roślin szacowana skromnie na 10–15% tego rynku kusi przestępców. Obecność nielegalnych środków ochrony roślin w Polsce determinuje położenie geograficzne (granica lądowa zewnętrzna UE i porty morskie). Dlatego też kluczowa w walce z podróbkami jest współpraca sektora rządowego i prywatnego oraz instytucji państwowych na zewnętrznej granicy Unii Europejskiej. Polskie Stowarzyszenie Ochrony Roślin we współpracy z Państwową Inspekcją Ochrony Roślin i Nasiennictwa oraz Krajową Administracją Skarbową, opracowały dedykowane materiały edukacyjne skierowane do użytkowników środków ochrony roślin. Plakaty i broszury informacyjne znajdują się w lokalnych inspektoratach PIORiN oraz Urzędach Celno-Skarbowych w 8 województwach: podkarpackim, lubelskim, mazowieckim, podlaskim, warmińsko-mazurskim, pomorskim, łódzkim i świętokrzyskim. W ramach akcji edukacyjnej przestrzegamy też podróżujących przekraczających granice Unii Europejskiej przed przywozem środków ochrony roślin bez zezwoleń, z nielegalnych, podejrzanych źródeł.
– Od lat obserwujemy, że problem podrobionych środków ochrony roślin rośnie, nie tylko w skali krajowej, ale też globalnej. Walka z fałszerzami wymaga zaangażowania wielu instytucji i organów, a także współpracy z producentami. To nasza codzienna praca i nasze codzienne zmagania. Ale nie możemy zapominać o edukacji i podnoszeniu świadomości samych użytkowników, którzy często stają się ofiarami przestępców. Liczę, że wspólna akcja edukacyjna PIORiN, KAS i PSOR pozwoli nam lepiej przeciwdziałać temu zjawisku – Joanna Tumińska, Dyrektor w Głównym Inspektoracie Ochrony Roślin i Nasiennictwa.
Walka z fałszowaniem środków ochrony roślin
Tegoroczna akcja to kolejna odsłona współpracy PSOR, PIORiN i KAS w walce z nielegalnymi i podrobionymi środkami ochrony roślin. Istotną rolę w działaniach prewencyjnych pełnią organy celno-skarbowe. Dzięki wzmożonym kontrolom na granicy wschodniej Polski oraz w portach morskich, tylko w 2018 roku udało się wyeliminować 21 ton nielegalnych środków ochrony roślin.
– Nielegalne środki ochrony roślin to zagrożenie dla rolnika, konsumenta, upraw i środowiska naturalnego, ale także straty dla budżetu państwa z tytułu niezapłaconych należności celno-skarbowych. Walka KAS z tym niebezpiecznym procederem, to nie tylko działania operacyjne, ale także edukacja. Dlatego kolejny raz angażujemy się we wspólną kampanię informacyjną. W urzędach celno-skarbowych i oddziałach celnych dostępne są materiały poświęcone tej tematyce. Chcemy, aby nasze działania skutecznie wpłynęły na podejmowanie właściwych decyzji przez rolników – mówi Magda Rzeczkowska, dyrektor Departamentu Ceł w Ministerstwie
Finansów.
Polskie Stowarzyszenie Ochrony Roślin (PSOR) skupia producentów i importerów środków ochrony roślin. Stowarzyszenie realizuje zadania i projekty informacyjno-edukacyjne adresowane do użytkowników środków ochrony roślin. Projekty PSOR, podejmowane w imieniu producentów środków ochrony roślin, dotyczą bezpieczeństwa użytkownika środków ochrony roślin przed, w trakcie i po ich stosowaniu, a także odpowiedzialnego postępowania z opakowaniami po tych środkach.
PSOR prowadzi wiele akcji edukacyjnych w tym, tą jedną z najważniejszych, czyli kampanię przeciw podrobionym środkom ochrony roślin. Na stronach Stowarzyszenia można znaleźć wiele porad, informacji o skutkach zakupu i stosowania podróbek oraz informacje, jak ustrzec odróżnić oryginał od podróbki.
PSOR wspiera i propaguje zasady rolnictwa zrównoważonego. Wspiera też system zbiórki opakowań po środkach ochrony roślin, o którego efektach niedawno pisaliśmy na łamach Tygodnika Poradnika Rolniczego. Akcja w ochronie koniecznej kierowana szczególnie do konsumentów żywności systematycznie obala mity dotyczące wpływu środków ochrony roślin na bezpieczeństwo chronionej żywności.
Marek Kalinowski
fot. Marek Kalinowski
