Szkody wyrządzone przez zwierzęta chronione – jaki jest koszt zabezpieczeń?
W ostatnim czasie Krajowa Rada Izb Rolniczych skierowała pismo do Ministerstwa Klimatu i Środowiska z prośbą o zorganizowanie spotkania, którego celem miałoby być omówienie m.in. problemu szkód wyrządzanych przez zwierzęta chronione, takie jak żubry i wilki w uprawach rolnych i gospodarstwach.
– Problem ten stanowi istotne wyzwanie dla rolników w całym kraju i wymaga pilnej interwencji oraz opracowania skutecznych rozwiązań legislacyjnych i organizacyjnych. Uważamy, że dialog pomiędzy resortem klimatu i środowiska a przedstawicielami samorządu rolniczego pozwoli wypracować kompromisowe i skuteczne rozwiązania, które zminimalizują straty ponoszone przez rolników oraz zapewnią równowagę ekosystemów – napisali rolnicy.
W odpowiedzi na zapytanie KRIR, wiceminister klimatu i środowiska Mikołaj Dorożała, powołując się na Trybunał Konstytucyjny, przypomniał, że podstawą ochrony dobytku przed szkodami jest jego zabezpieczenie i to właściciel jest odpowiedzialny za podejmowanie starań w celu ochrony mienia, skoro widzi zagrożenie.
– Właściciele lub użytkownicy gospodarstw rolnych i leśnych mogą współdziałać z regionalnym dyrektorem ochrony środowiska, a na obszarze parku narodowego- z dyrektorem tego parku, w zakresie sposobów zabezpieczania upraw i płodów rolnych, lasów oraz zwierząt gospodarskich przed szkodami powodowanymi m.in. przez ww. zwierzęta. Współdziałanie to może obejmować budowę urządzeń lub wykonanie zabiegów zapobiegających szkodom, finansowane z budżetu właściwego miejscowo dyrektora parku narodowego lub regionalnego dyrektora ochrony środowiska, w ramach zawartych umów cywilnoprawnych – czytamy w odpowiedzi.
Ponadto dodał, że mimo spoczywającego na właścicielu m.in. rolniku obowiązku samodzielnego wdrożenia metod ochrony zwierząt gospodarskich przed wilkami, czy upraw rolnych przed żubrami, Skarb Państwa przewiduje pomoc dla osób poszkodowanych przez te zwierzęta. Jak zaznaczył Dorożała, koszt zabezpieczeń powstałych w celu zapobiegania szkodom wyrządzonym przez gatunki chronione, który poniosły regionalne dyrekcje ochrony środowiska w latach 2020-2022, wyniósł 2 587 548 zł to odpowiednio (dot. 5 gatunków zwierząt, w tym żubrów i wilków):
- 2020 r.– 574 892 zł,
- 2021 r.– 1 211 458 zł,
- 2022 r.– 801 197 zł.
Dorożała zasygnalizował również, że w ostatnim czasie mimo wzrostu liczby wypłacanych odszkodowań w ciągu minionych 6 lat, liczba zgłoszeń nie uległa znacznej zmianie.
Ile było żubrów w Polsce w 2023 r., a ile w 2024 r.?
W Polsce występuje największa populacja żubra (Bison bonasus), który jest pod ochroną od XVI w., natomiast od roku 1974 prowadzona jest w Polsce Księga Rodowodowa Żubrów, zawierająca imienny spis wszystkich żubrów żyjących w hodowli, a także na wolności.
Jak wynika z publikacji „Ochrona Środowiska 2024” powstałej na bazie danych dotyczących liczebności stad zwierząt chronionych w Polsce z uwzględnieniem migracji zwierząt, które zostały pozyskane od jednostek organizacyjnych Lasów Państwowych i parków narodowych, a także na podstawie inwentaryzacji przyrodniczych i danych książkowych, w roku 2023 w Polsce żyło 2 820 osobników tego gatunku. Natomiast wyniki inwentaryzacji żubrów za rok 2024 wskazują, że w naszym państwie żyje ich obecnie 3 060 osobników, z czego 2 855 na wolności.
Stada wolnościowe żubrów w Polsce znajdują się w:
- Bieszczadach – 764 szt.,
- Lasach Janowskich – 14 szt.,
- Puszczy Augustowskiej – 31 szt.,
- Puszczy Białowieskiej – 870 szt.,
- Puszczy Boreckiej – 138 szt.,
- Puszczy Knyszyńskiej – 562 szt.,
- Puszczy Rominckiej – 11 szt.,
- stadach w zachodniej Polsce – 465 szt.,
- zamkniętych hodowlach: 205 szt.
Wiadomo również, że w roku 2023 Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska wydała 14-redukcji dla 165 osobników żubra.
Ile w Polsce jest wilków?
Kwestią sporną pozostaje liczba wilków w Polsce. Zdaniem Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, które swoją wiedzę czerpie z baz danych Głównego Urzędu Statystycznego, w Polsce jest obecnie ponad 5 tys. wilków. Zupełnie odmienne stanowisko w tej sprawie zajmuje Ministerstwo Klimatu i Środowiska, które utrzymuje, że w naszym państwie żyje obecnie nie więcej niż 3 tys. szt. wilków.
Najnowsze dane zgromadzone przez autorów pisma „PLOS Sustainability and Transformation” wskazują, że w Europie żyje obecnie 21,5 tys. wilków, z czego 19 tys. w Unii Europejskiej.
Natomiast z publikacji „Ochrona Środowiska 2024” wynika, że w roku 2023 jedna z największych w Europie populacji wilka liczyła 5 046 osobników. Co więcej, od 2000 r. populacja wilka wzrosła ponad 4,5-krotnie.
Przeczytaj również:
Oprac. Justyna Czupryniak-Paluszkiewicz
Źródło: KRIR, MKiŚ, naukawpolsce.pl, Ochrona Środowiska 2024
