Najwyższa Izba Kontroli opublikowała raport po kontroli ze Wsparcia rolnictwa ekologicznego. W swoim dokumencie NIK nie szczędzi krytycznych uwag pod adresem Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa oraz ministra rolnictwa.
NIK ustaliła, że ARiMR po terminie wydaje decyzję i wypłaca część dopłat ekologicznych
Izba w swoim raporcie informuje, że na Rolnictwo ekologiczne z PROW 2014–2020 zostało zarezerwowanych ponad 3,8 mld złotych. Jak na razie Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa wypłaciła rolnikom i innym podmiotom 77% tej kwoty, czyli 2,94 mld zł. Jednak dotacje te będą wypłacane jeszcze do końca 2025 roku.
Kontrolerzy NIK odnotowali, że ARiMR nieterminowo wydawała decyzje w sprawie przyznania płatności w ramach Rolnictwa ekologicznego. W kampaniach 2018–2022 z opóźnieniem wydano 19 430 decyzji na kwotę ponad 520 mln zł.
Opóźnienia o wydaniu decyzji o przyznaniu dopłat sięgały aż 80 dni!
W szczegółowym raporcie NIK podał także trzy przykłady takich opóźnień z różnych biur powiatowych:
- W biurze powiatowym ARiMR w Białej Podlaskiej nieterminowo wydano siedem decyzji (z ośmiu objętych szczegółowym badaniem) w sprawie przyznania płatności ekologicznych w kwocie 406,1 tys. zł. Rzeczywiste opóźnienie wyniosło od 35 dni do 80 dni;
- W biurze powiatowym ARiMR w Szczecinku nieterminowo wydano cztery decyzje (z 16 objętych szczegółowym badaniem) w sprawie przyznania płatności ekologicznych w kwocie 915,5 tys. zł. Rzeczywiste opóźnienie wyniosło od 15 dni do 78 dni;
- W biurze powiatowym ARiMR w Kolnie nieterminowo wydano pięć decyzji (z ośmiu objętych szczegółowym badaniem) w sprawie przyznania płatności ekologicznych w kwocie 135,1 tys. zł. Rzeczywiste opóźnienie wyniosło od 4 dni do 36 dni.
Opóźnienia także w wypłacaniu dopłat dla rolników prowadzących ekologiczne gospodarstwa
Kontrolerzy Najwyższej Izby Kontroli odnotowali także, że część rolników również z opóźnieniem otrzymywała dopłaty z Agencji. Choć skala jest już znacznie mniejsza niż w przypadku wydawania samych decyzji, to i tak dotyczy ponad 1 tys. gospodarstw. NIK wyliczył, że w kampaniach 2018–2022 z naruszeniem terminów zrealizowano 1194 płatności w kwocie blisko 8,4 mln zł.
NIK: ryzyko obcięcia funduszy na polskie rolnictwo przez KE
W raporcie Izby można również przeczytać przestrogę, że podobne działania Agencji oraz nienależyty nadzór nad ARiMR ze strony ministra rolnictwa może skończyć się nawet obcięciem części funduszy na polskie rolnictwo.
– NIK zwraca uwagę, że nieterminowa realizacja płatności ekologicznych w ramach ww. działania stwarza ryzyko zmniejszenia przez Komisję Europejską płatności na rzecz Polski w ramach Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich. Wiąże się z tym ryzyko osłabienia konkurencyjności polskiego rolnictwa ekologicznego – przestrzegają autorzy raportu.
Jednocześnie autorzy raportu odnotowali, że minister rolnictwa już zadeklarował wprowadzenie działań, które mają ograniczyć ryzyko występowania nieprawidłowości dotyczących nieterminowego wydawania decyzji w sprawie przyznania płatności ekologicznych oraz nieterminowej ich realizacji, z perspektywą ich całkowitego wyeliminowania. Mają zostać też wdrożone odpowiednie zmiany w prawie w zakresie terminów wydawania decyzji o przyznaniu dopłat ekologicznych.
Polskie rolnictw ekologiczne w liczbach
Z raportu Najwyżej Izby Kontroli wynika, że w ostatnich latach wzrosła liczba gospodarstw ekologicznych: z 18 637 w 2019 r. do 21 187 w 2022 r., czyli o 13,7 %. Z kolei łączna powierzchnia ekologicznych użytków rolnych w 2019 r. wyniosła 507,6 tys. ha, a w 2022 r. – 554,6 tys. ha, co oznacza wzrost o 47 tys. ha (o 9,3 %). Natomiast średnia powierzchnia gospodarstwa ekologicznego w Polsce w 2019 r. wynosiła 27,2 ha42, a w 2022 r. – 27,4 ha.
Najwyższa Izba Kontroli zauważa, że wzrost powierzchni ekologicznych użytków rolnych z 507 do 554 ha jest niewielkie i oznacza, że raczej nasz kraj nie osiągnie przyjętego celu w Ramowym Planie Działań 2021–2030, tj. podwojenia do 2030 r. powierzchni użytków rolnych i uzyskania ponad 1 mln hektarów tej powierzchni.
Co ciekawe, analiza wartości rynku produkcji ekologicznej wykonana przez Szkołę Główną Gospodarstwa Wiejskiego wykazała, że wartość ta (liczona w cenach detalicznych brutto) wyniosła w 2018 r. około 1,3 mld zł, a w 2022 r. wzrosła do 1,8 mld zł, tj. o 38,5 %.
Jak ARiMR skomentuje kontrolę NIK?
O komentarz do raportu Najwyższej Izby Kontroli poprosiliśmy także biuro prasowe ARiMR. Jak tylko otrzymamy odpowiedzi na nasze pytania, opublikujemy je.
Paweł Mikos
