Andrzej Jakubiak wraz z synem Adrianem z miejscowości Stare Czajki w gminie Świętajno prowadzą gospodarstwa specjalizujące się w produkcji mleka i hodowli bydła opasowego. Łącznie utrzymują 180 zwierząt, z czego 75 to krowy mleczne. Surowiec odbiera Spółdzielnia Mleczarska Mlekpol.
Rolnik od trzech lat czyni starania, aby przebiegający przez pobliskie łąki kanał został wyczyszczony i udrożniony. Interweniował w lokalnym samorządzie. Niestety, niewiele udało mu się uzyskać.
Najgorzej wiosną
– Sytuacja staje się coraz bardziej dramatyczna. Łąki i pastwiska są zalewane. Najgorzej jest wczesną wiosną. Woda stoi, a ja nie mogę wykonać wałowania oraz nie jestem w stanie wysiać nawozów. Z roku na rok ponoszę coraz większe straty. Zostałem pozbawiony pierwszego pokosu trawy. Dodatkowo wskutek dużej ilości wilgoci giną szlachetne gatunki traw, a na ich miejsce wyrastają dzikie, które dla bydła mlecznego są szkodliwe z żywieniowego punktu widzenia – opowiada pan Andrzej.
Rolnik wielokrotnie sprawę zgłaszał w urzędzie gminy oraz starostwie powiatowym w Szczytnie. Ten pierwszy niewiele mógł pomóc. Kanał nie jest własnością samorządu gminnego. Nasz czytelnik od trzech lat słyszał w różnych urzędach obietnice wykonania prac przy kanale. Zwykle jednak na nich się kończyło wraz z tłumaczeniem, że nie starcza pieniędzy.
Według hodowcy długość kanału to około 8–10 km. Przechodzi on przez kilka sołectw. W gm. Świętajno dominuje hodowla bydła. Najwięcej jest użytków zielonych oraz plantacji kukurydzy na kiszonkę. W strukturze zasiewów znikomą pozycję stanowią zboża. Kanał co roku zalewa co najmniej kilkadziesiąt hektarów łąk i pastwisk.
– Sprawa kanału dotyczy wielu rolników i znacznej powierzchni łąk. Boczne rowy są czyszczone przez spółkę wodną. Płacę składki i kiedy zachodzi taka potrzeba, podejmowana jest interwencja. Nie wiem dlaczego, ale kanał główny czyszczony nie jest. Praca spółki zwykle idzie na marne. Rowy boczne uchodzą do kanału, który kiedy jest mokro, nie odprowadza wody, bo jest zarośnięty. Nie rozumiem, dlaczego spółka dba o należyty stan rowów bocznych, a ten główny jest pozostawiony sam sobie. W przypadku naszych łąk działania związane z konserwacją urządzeń melioracyjnych są zupełnie nieskoordynowane – twierdzi Jakubiak.
- Andrzej Jakubiak od trzech lat zabiega o oczyszczenie kanału, przebiegającego wzdłuż jego łąk i pastwisk
Ciek, przy którym znajdują się trwałe użytki zielone to Kanał Stare Czajki. Jest to dopływ rzeki Rozoga, a jego długość to niemal 10 km. Jest naturalnym ciekiem o korycie uregulowanym i intensywnie zarastającym roślinnością. Jak nam udało się ustalić, jego stan to nie jest dzieło przypadku ani efekt urzędniczych zaniedbań. Złożyło się na niego kilka czynników uzasadnianych troską o stan środowiska naturalnego. Niestety koszty i konsekwencje dbałości o przyrodę jak zwykle ponoszą rolnicy.
– Na bieżąco dbamy o stan urządzeń, za które odpowiadamy. Niestety w zakresie naszych działań są tylko cieki szczegółowe. Konserwujemy je i wycinamy według ustalonego harmonogramu prac. Kiedy zachodzą nagłe sytuacje, podejmujemy interwencje u rolników, którzy o to proszą. Stare Czajki jednak nie należą do urządzeń melioracji szczegółowej. Zarządza nimi urząd w Ostrołęce i do niego zgłaszamy wszelkie problemy związane z ograniczonym przepływem wody. Dla nas to duży kłopot. Co z tego, że mamy w dobrym stanie rowy melioracyjne? Są one połączone z Kanałem, więc woda nie uchodzi z powodu ograniczonej jego drożności – powiedziano nam w Gminnej Spółce Wodnej w Świętajnie.
Istotny element
Według stanu prawnego obowiązującego do końca ubiegłego roku, kanał Stare Czajki był istotnym elementem regulacji stosunków wodnych na potrzeby rolnictwa. Wykonanie praw właścicielskich było w gestii Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych w Olsztynie, który podlegał Urzędowi Marszałkowskiemu. Od stycznia tego roku, po zmianie przepisów, nadzór i odpowiedzialność za Kanał objęło Państwowe Gospodarstwo Wodne „Wody Polskie” poprzez Zarząd Zlewni w Ostrołęce. Jak nas poinformowano w tym urzędzie, Stare Czajki to ciek naturalny, dlatego też jego udrażnianie jest obwarowane szeregiem ograniczeń.
W 2018 roku Zarząd planuje przeprowadzić czynności mające poprawić jego drożność. Konserwacja nadzorowanych cieków uzależniona jest od dostępności funduszy. Zarząd Zlewni w Ostrołęce poinformował nas, że potrzeba konserwacji kanału przepływającego przez gminę Świętajno została zgłoszona dopiero w sierpniu tego roku.
- Wody istotne dla rolnictwa
Stare Czajki to ciek naturalny uregulowany z korytem intensywnie zarastającym na niektórych odcinkach. Rozwijająca się roślinność zwiększa opory przepływu, powodując podpiętrzanie wody, co przy większych opadach atmosferycznych może skutkować przekraczaniem stanów brzegowych i podtapianiem przyległych gruntów.
O potrzebie konserwacji cieku Stare Czajki mieszkańcy nie monitowali do sierpnia bieżącego roku, stąd w roku 2018 planujemy wykonać:
- wykaszanie skarp i dna rzeki,
- usuwanie przetamowań oraz wycinkę zakrzaczeń lokalnie występujących na skarpach w km 0+000 – 2+700, a przedmiotowy zakres prac wykonają pracownicy z brygady wsparcia technicznego.
Informujemy również, że szacunkowa wartość prac polegających na wykaszaniu skarp i dna rzeki, usuwaniu przetamowań oraz wycince zakrzaczeń w km 0+000 – 9+700 wynosi ok. 25 tys. zł, zaś konserwacja gruntowna polegająca na odmuleniu cieku to koszt ok. 110 tys. zł.
Ciek Stare Czajki jest ciekiem naturalnym uregulowanym, nie możemy w stosunku do niego używać sformułowań „stan techniczny”, gdyż jest to termin typowy w ocenie stanu technicznego urządzeń. Do utrzymania właściwej drożności wymagana jest coroczna konserwacja koryta tego cieku, co po uwzględnieniu wniosku mieszkańców przyjmiemy do planu na najbliższe lata.
Ireneusz Majdak, dyrektor Zarządu Zlewni w Ostrołęce
Tomasz Ślęzak
