Strajk rolników zaczął się od okupacji urzędu w Ustrzykach Dolnych
29 grudnia 1980 r. rozpoczęła się okupacja Urzędu Miasta i Gminy w Ustrzykach Dolnych. Do urzędu weszło siedmiu śmiałków, choć wcześniej deklarowało to kilkadziesiąt osób. Nic dziwnego, w państwie totalitarnym taki krok był aktem odwagi. Protestowali m.in. przeciw przeznaczeniu rolniczych terenów na rządowe ośrodki.
Potem do protestu dołączali kolejni. Sformułowano postulaty dotyczące spraw lokalnych, m.in. zgody na budowę kościoła w Ustrzykach oraz całego kraju, m.in. wzywające do legalizacji rolniczych związków. Mimo że władza siłą usunęła protestujących, nie poddali się. Równolegle trwał strajk w Rzeszowie. 19 lutego 1981 r. porozumienia z władzą zostały podpisane w Rzeszowie, dzień potem w Ustrzykach. Dziś są znane jako porozumienia rzeszowsko-ustrzyckie. I choć nie oznaczały formalnej zgody na legalizację rolniczej „S”, to droga była otwarta. Jej rejestracja nastąpiła 12 maja 1981 r.
40 rocznica porozumień rzeszowsko-ustrzyckich
Po czterdziestu latach, 25 kwietnia w Ustrzykach, spotkali się uczestnicy tamtych wydarzeń. Po mszy w intencji rolników i ojczyzny delegacje złożyły kwiaty przed pomnikiem Żołnierzy polskich walczących za ojczyznę. – Strajki były początkiem drogi ku zjednoczeniu polskiego ruchu ludowego. Doprowadziliśmy do niego kilka lat później – mówi Stanisław Majdański, uczestnik wydarzeń w Rzeszowie w 1981 r., jeden z założycieli NSZZ „S” RI. – Niestety, w 1991 r. nastąpiło rozbicie tej jedności. Stan ten trwa do dziś ze szkodą dla wsi. W tym kontekście bardzo mocno zabrzmiał dzisiejszy apel abpa Szala o zjednoczenie wsi, policzenie się. – Cieszę się, że „Tygodnik” pamięta o wydarzeniach na Podkarpaciu. Liczę, że jego łamy mogą być miejscem na debatę, służącą poszukiwaniu porozumienia.
Urząd Miasta i Gminy w Ustrzykach Dolnych był zamknięty
Niestety, uroczystości zakłócił zgrzyt. Uczestnicy nie przeszli, jak co roku, do magistratu. Budynek, gdzie planowano odsłonięcie pamiątkowej tablicy był zamknięty. - Po czterdziestu latach zostaliśmy po raz kolejny wypędzeni z urzędu gminy – komentował Wieńczysław Nowacki, jeden z siedmiu pierwszych uczestników strajku i liderów SL „Ojcowizna”, współorganizatora uroczystości. – Chodziło o sformułowanie „Bóg Honor Ojczyzna” na tablicy. Nie spodobało się urzędnikom z Urzędu Gminy w Ustrzykach i IPN w Rzeszowie.
- Między IPN i gminą Ustrzyki oraz organizatorami z „Ojcowizny” zostało zawarte i podpisane porozumienie. Określiło m.in. treść napisu na tablicy, która miała zostać umieszczona w sali konferencyjnej. Została ufundowana przez IPN. I to IPN miał się zająć montażem – mówi Wojciech Szot, rzecznik UMiG w Ustrzykach. - Ale współorganizatorzy z „Ojcowizny” przywieźli wcześniej i zamontowali swoją tablicę. Różni się wyglądem a przede wszystkim treścią od wcześniej uzgodnionej.
Dwie tablice na rocznicę chłopskich strajków
W reakcji burmistrz Ustrzyk Bartosz Romanowicz napisał: „(…) przez niesubordynację członków Komitetu Organizacyjnego 40. Rocznicy Porozumień Rzeszowsko-Ustrzyckich Stronnictwa Ludowego „Ojcowizna” RP wspólnie z Dyrektorem IPN w Rzeszowie zadecydowaliśmy o odwołaniu (…) obchodów”. „Ojcowizna” odebrała z urzędu swoją tablicę a obchody, choć w okrojonej formie, się odbyły. Tablica została poświęcona podczas mszy odprawionej z okazji rocznicy przez metropolitę przemyskiego abpa Adama Szala. Premiera RP reprezentował poseł PiS Marek Kuchciński.
Wieńczysław Nowacki zapewnił, że tablica „Ojcowizny” wróci z kościoła do urzędu. Wojciech Szot informuje zaś, że tablica z IPN jest już w urzędzie i to ona zostanie odsłonięta.
Krzysztof Janisławski
Fot. Krzysztof Janisławski
