Wczoraj nie było, dzisiaj jest. Małe, białe, żółte albo szare owrzodzenia na śluzówce jamy ustnej – na języku, podniebieniu, dziąsłach, wewnętrznej części policzka albo wewnątrz warg. Zwykle z czerwoną otoczką. Czasem mają postać guzka z jasnym wierzchem. Bez obaw, nie jesteś sam, nie jesteś jedyna. Na afty, bo o nich mowa, cierpi średnio 20% populacji. Kobiety częściej niż mężczyźni. Obserwuje się dużą skłonność do dziedziczenia. Jeśli mama lub ojciec mieli skłonność do aft, duże jest prawdopodobieństwo, że i tobie będą się przytrafiać.
Uwaga! Afty to nie to samo co opryszczka, zwana potocznie zimnem. Opryszczka ma pochodzenie wirusowe i jest zakaźna. Aftami natomiast nie można się zarazić.
Większość sama zniknie
Z aftami jest tak, że rozmiar ma znaczenie. Te o średnicy od 3 do 10 milimetrów uchodzą za małe i są najpowszechniej występującym typem. Uszkodzenie śluzówki trwa zwykle 10–14 dni i goi się bez żadnych śladów.
Większe afty to te o średnicy powyżej centymetra i o nieregularnych kształtach. Są nie tylko większe, ale i nieco głębsze. Takie afty znikają dopiero po kilku tygodniach, a czasem po miesiącach. I mogą zostawić blizny. Jest jeszcze jedna postać, w jakiej mogą wystąpić. To skupisko bardzo małych ranek, dwu-, trzymilimetrowych. Może ich być w jednym miejscu aż 100! Dużo, ale za to zaleczą się same i nie zostawią blizn.
Mała rzecz, wiele przyczyn
Skąd się biorą afty, tego lekarze nie są w stanie precyzyjnie określić. Wiadomo jedynie, że może wpływać na to bardzo wiele czynników. Jedną z częstych przyczyn jest po prostu mechaniczne uszkodzenie śluzówki. Chociażby podczas bardzo energicznego mycia zębów. Czasem powodem może być po prostu nowy kształt szczoteczki do zębów. Afta ma prawo pojawić się po zabiegu dentystycznym, u osoby, która nosi stały aparat ortodontyczny albo protezę.
Jako przyczyny aft wymienia się też kwaśne posiłki, w tym te z owocami cytrusowymi. One mogą albo wywołać aftę albo pogorszyć jej stan.
Jeśli jesteś alergikiem albo uczulony jesteś na jakieś rodzaje produktów spożywczych (choćby kawę, cytrusy czy czekoladę), też możesz częściej zapadać na afty. Dieta ma tu większe znaczenie, bo afty są też obecne u osób, którym brakuje witaminy B12, cynku, kwasu foliowego lub żelaza.
Jeśli często pojawiają ci się afty, sprawdź, jakiej używasz pasty. Jeśli zawiera laurylosiarczan sodu, to może być przyczyną dolegliwości. Ale mogą nią być także bakterie w jamie ustnej. Jeśli jesteś na niektóre z nich uczulony, skutkiem mogą być kłopotliwe ranki.
Wahania poziomu hormonów to nie tylko zmiany nastroju, ale też czasem afty. U kobiet takie wahania w trakcie cyklu miesięcznego mogą wywoływać niechciany problem. Ale tego, że afty mogą być skutkiem emocjonalnego stresu, nie podejrzewał chyba nikt. A tak właśnie może być.
Afty mogą zaatakować, kiedy słaby jest system odpornościowy, w chorobach zapalnych jelit, ale też podczas zażywania aspiryny, niesteroidowych leków przeciwzapalnych, beta-blokerów (na nadciśnienie), nikotyny do żucia, leków po przeszczepach, tych zapobiegających zlepianiu się płytek czy antybiotyków.
Jak pomóc afcie zniknąć
Większość aft zniknie sama. Można też zastosować proste domowe sposoby. Usta można płukać słoną wodą albo roztworem z 1 łyżeczki sody oczyszczonej rozpuszczonej w pół szklanki wody. Sodę można też wymieszać z wodą w takiej ilości, by powstała pasta, którą nakłada się na aftę. Pomocne będą też płukanki z rumianku, liścia maliny, szałwii, łopianu lekarskiego i odwaru z czerwonej koniczyny. Ranę odkażaj tylko wodą utlenioną. Nie używaj do tego nigdy spirytusu! Skuteczne środki bez recepty znajdziesz też w aptece.
Karolina Kasperek
