Występowanie parcha na owocach jest zjawiskiem wtórnym. Objawy te są znacznie widoczniejsze niż na liściach i przypisuje im się decydujące znaczenieMałgorzata Wyrzykowska

Ochrona drzew owocowych

Groźny parch jabłoni. Jak rozpoznać i zwalczać tę chorobę w sadzie?

Choć poziom infekcji parchem uzależniony jest od przebiegu pogody, uniknąć się go nie da.

Parch jest jedną z najgroźniejszych chorób grzybowych nękających jabłonie i grusze a straty poniesione z powodu jej wystąpienia są bardzo wysokie.

Jakie części drzew owocowych ulegają zakażenie?

Zakażeniu ulegają liście i owoce, rzadziej atakuje pędy, pąki i kwiaty. Najbardziej szkodliwe dla jabłoni jest zakażenie liści, na których pojawiają się najpierw oliwkowobrunatne, później ciemniejsze plamy o aksamitnym nalocie utworzonym ze zbitej masy zarodników konidialnych grzybów. Zazwyczaj plamy tworzą się na wierzchniej stronie liścia. W przypadku bardzo silnego porażenia, plamy się zlewają w duże skupiska biegnące wzdłuż nerwów liścia i pokrywają coraz większą jego powierzchnię doprowadzając do zasychania i przedwczesnego opadania. A nawet niewielkie zmiany na liściach wpływają ujemnie na wzrost i owocowanie jabłoni, na wskutek zakłócenia gospodarki wodnej.

Zakażenie owoców jest efektem wcześniejszego zakażenia liści przez grzyb, który nie może zainfekować w pierwszej kolejności owoców. Na zakażonych owocach widać, w zależności od ich rozwoju, czarne strupy o różnej wielkości. Najwcześniejsze objawy parcha na owocach są podobne do objawów na liściach, później oliwkowobrunatne strupy ciemnieją i powiększają się a skórka w miejscu plam pęka. Różnice te wynikają z budowy anatomicznej liścia i owocu. Na owocu po zniszczeniu nabłonka i skórki wytwarza się tkanka w postaci korka odcinająca pasożytujący grzyb od miąższu, chroniąc owoc przed utratą wody. Ciekawostką jest, że plamy parcha pojawiają się tylko po jednej stronie owocu. Objawy parcha na pędach są u nas stosunkowo rzadko spotykane i występują tylko na niektórych odmianach jabłoni m.in. Reneta, Malinowa Oberlandzka czy Koksa Pomarańczowa i to głównie w południowych rejonach kraju.

Jaki ma cykl rozwojowy parch jabłoni?

Rozróżniamy dwie fazy w cyklu rozwojowym parcha: saprofityczną i pasożytniczą. W pierwszej fazie rozwija się stadium workowe, czyli doskonałe grzyba, w drugiej fazie stadium konidialne.

Po opadnięciu zakażonych liści, grzyb w nich się rozwijający pomiędzy nabłonkiem a skórką zaczyna przerastać w głąb tkanki miękiszowej i już w listopadzie można dostrzec formujące się ścianki kulistych owocników, tzw. otoczni, które rozwijają się przez całą zimę i na wiosnę dojrzewają. Rozsiewanie się zarodników workowych z otoczni i zakażenie przez nie młodych liści stanowi jej przejście z fazy saprofitycznej w fazę pasożytniczą. Wysiew zarodników trwający od połowy kwietnia do końca maja stanowi decydujący moment w nasileniu choroby.

Zarodniki mogą zakażać tylko, gdy są w kropli wody, a im wyższa jest temperatura, tym szybciej następuje kiełkowanie, formowanie trzonków konidialnych, z których zarodniki konidialne przenoszone są w kroplach wody dalej, na dalsze liście i zawiązki owoców, aż wreszcie na owoce. Na podstawie obserwacji, naukowcy stwierdzili, że jeżeli suma opadów w maju przekracza średnią wartość opadów tego miesiąca, to parch występuje w dużo większym nasileniu.

Do zabiegów profilaktycznych oraz w całym okresie wegetacji warto sięgnąć po preparaty biologiczne, takie jak wyciągi, wywary czy odwary ze skrzypu polnego, pokrzywy, krwawnika. Dodatek mydła szarego powiększy przyczepność preparatu, a samo mydło dzięki kwasom tłuszczowym niszczy zarodniki grzybów. Opryski należy wykonywać co kilkanaście dni, a jeśli panuje deszczowa pogoda to częściej. Począwszy od kwietnia profilaktycznie.