Kiedy liście wybarwiają się stopniowo?
Charakterystyczną barwą są ogniste kolory otaczającej nas przyrody. Drzewa i krzewy przebierają się w żółte, czerwone, bordowe i pomarańczowe szaty, a inne pozostają w kolorystyce zieleni. Im mniej słońca, tym mniej chlorofilu produkują rośliny. Ogród staje się piękny, barwny, a to oznacza, że szykuje się do snu zimowego. Wówczas do głosu dochodzą inne barwy, dotychczas zdominowane przez kolor zielony. Żeby liście wybarwiały się stopniowo i ładnie, temperatura powinna stopniowo spadać, a słońce powinno nadal świecić, żeby pozwolić na powolne ustępowanie chlorofilu na rzecz innych barwników. Wiadomo też, że barwniki, takie jak karotenoidy czy flawonoidy, występują przez cały okres wegetacji u boku chlorofilu i pełnią odpowiedzialną rolę.
Czy kolor liści ma znaczenie?
Według niektórych badań i obserwacji prowadzonych przez naukowców, kolor liści ma znaczenie w odstraszaniu czy żerowaniu owadów. Jako przykład można podać czerwień – czerwona barwa liści jest sygnałem dla owadów pasożytniczych, np. mszyc. Szkodniki te składają jesienią jaja w załamaniach kory, z których wiosną wykluwają się larwy żerujące na liściach. Jakość żywiciela i jego kondycja przekładają się na dalsze losy i kondycję larw. Badania naukowe dowiodły, że mszyce unikają składania jaj na roślinach o czerwonym zabarwieniu liści, wybierając rośliny i drzewa, na których najdłużej pozostają one zielone. Gwarantuje to mszycom większą przeżywalność larw. Czerwony kolor liści może być również uważany za kamuflaż przed atakiem pasożytów z upośledzeniem percepcji czerwonej barwy. Drzewa charakteryzujące się intensywniejszą barwą jesienią w mniejszym stopniu są atakowane przez szkodniki w kolejnym sezonie.
Wybarwienie liści na żółto również ma znaczenie. Przykładem jest brzoza, której silniej wybarwione na żółto liście są oznaką lepszej kondycji drzewa.
Z tych rozważań wynika, że kolor liści może sygnalizować, że drzewo jest silne i jest w stanie się obronić przed atakiem szkodników, wydzielając np. szkodliwe dla rozwijających się larw substancje chemiczne.
Dlaczego liście opadają?
Jesienna gra kolorów kończy się zawsze opadaniem liści. Tajniki opadania też warto poznać. Liście, podobnie jak owoce, opadają na skutek wytworzenia się warstwy odcinającej, czyli luźnej warstwy komórek na ogonku liściowym w miejscu przylegania do pędu. Przebieg procesu opadania liści jest regulowany przez auksyny, etylen i kwas abscysynowy. Gdy organ się starzeje, w tym przypadku liść, zmniejsza się ilość wytwarzanych przez niego auksyn i rozpoczyna się formowanie tkanki odcinającej. Cały proces stymulowany jest przez etylen, a małe stężenie auksyn zwiększa wrażliwość na działanie etylenu. Duże znaczenie w przebiegu wchodzenia w stan spoczynku roślin ma kwas abscysynowy, który jest odpowiedzialny za proces starzenia, tworzenie tkanki odcinającej, stymuluje zamykanie aparatów szparkowych, hamuje fotosyntezę i syntezę chlorofilu. W naszej strefie klimatycznej zrzucanie liści przez drzewa jest zjawiskiem powszechnym. Jest to pewnego rodzaju obrona przed niskimi temperaturami i brakiem dostępu lub deficytem wody w glebie w okresie zimy. Rośliny w ten sposób się adaptują również do niedoboru składników pokarmowych, stresu termicznego i świetlnego.
Przeczytaj również:
Małgorzata Wyrzykowska
